Helmondsingel

Helmondsingel zoals het was.
Foto (september 1967) collectie Kees Pijs

In het voorjaar van 1958 werd de Helmondsingel verhard, waarmee het doorgaand verkeer om Deurne heen werd geleid.

Vanaf 1961 had garage Prinssen een tankstation aan de kruising met de (inmiddels Oude) Bakelseweg. Op deze kruissing ontstond een zeer onveilige verkeerssituatie en daarom werd hier de Houtenhoek-tunnel aangelegd.
Foto beschikbaar gesteld door Toon Prinssen

Helmondsingel in Walsberg richting Helmond

Helmondsingel in Walsberg richting Venray.
Foto collectie H. Kweens

Tot hier en niet verder!
Foto collectie Peter Vink

De Helmondsingel is een onderdeel van de verbindingsweg tussen Venray en Eindhoven (N270) en verloopt in Deurne deels via een oud tracé (Zandbosweg) en deels via een eind jaren 50 en begin jaren 60 van de twintigste eeuw nieuw aangelegd tracé tussen de Langstraat en de aantakking met de oude Zandbosweg.

Als men over de Helmondsingel van Deurne naar Helmond rijdt passeert men de gemeentegrens ter hoogte van de brug over de Oude Aa. Vroeger moest men dan nog door twee andere gemeenten voordat men in Helmond was. De in 1926 opgeheven gemeente Vlierden strekte zich nog uit tot even ten noorden van de Helmondsingel en verderop kwam men over Bakels grondgebied dat doorliep tot aan de oude dorpskern van Brouwhuis.

De grens tussen Vlierden en Deurne ten noorden van de Helmondsingel werd gevormd door een grote vijver: Elskensweijer, ook wel Elschotsweijer. Deze visrijke vijver, die rond 1490 door de heren van Helmond voor 150 karpers per jaar werd verpacht, is nog lang in bezit geweest van de zusters van Binderen.

In 1840 werd door het provinciebestuur besloten om subsidie te verlenen voor het verbeteren van verbindingswegen tussen de verschillende plaatsen. Districtscommissaris Wesselman vond dat de verbindingsweg tussen Helmond in Deurne wel in aanmerking kwam. Hij beschreef die weg in een brief van 20 maart 1840 aan het gemeentebestuur van Deurne als volgt:

Onder meer andere wegen is het mij toegeschenen dat die van Helmond naar Deurne voor veel verbetering vatbaar is. Onder Helmond bevindt hij zich in tamelijk goeden staat. Sedert de verkooping van nieuwe erve aan weerszijden van den weg onder Bakel is de verpligting tot onderhoud van denzelven op particulieren overgegaan, en hoezeer de weg op dit oogenblik nog veel te wenschen overlaat, kan hiervoor bij de schouwvoeringen als anderzins gezorgd worden, waartoe ik gaarne zal medewerken. Onder Vlierden is de weg te breed, te plat en van geene afwatering voorzien. Hier zal eene opneming en vrij aanzienlijke verbetering moeten plaats hebben, die te gemakkelijker zal te verkrijgen zijn zal, wijl het te verbeteren vak niet lang is. Van het zoogenaamde Raaksbrugje tot aan het zand is de weg vrij goed, doch hier komt men aan een zandwoestijn die voornamelijk onze aandacht verdient. Het zand aan de regterzijde, van Helmond af gerekend, is grootendeels verstoven zoo dat hetzelve den harden bovengrond weinig meer bedekt. Op den weg zelve, namelijk in de regte rigting van den weg, zoo als de denneboomen voor en achter het zand aanduiden, ligt het op sommige plaatsen nog zeer dik en vermeerdert naarmate men links van den weg afwijkt. Het groote gebruik welk vooral door de ingezetenen uwer gemeente van den weg naar Helmond gemaakt wordt, maakt dat eene goede communicatie van belang is, en om die reden vordert zij uwe bijzondere aandacht. Ik verzoek deze zaak tot een onderwerp uwer deliberatien te nemen, mij te willen opgeven of u tot verbetering van den weg genegen zijt, benevens eene opgave van de lengte van het te verbeteren vak, van de onkosten daarmede denkelijk vergezeld gaande en van de hoegrootheid der subsidie die naar uwe gedachten bij de provinciale staten zouden behooren te worden aangevraagd.

Op 27 april 1840 antwoordde Deurne daarop als volgt:

Uit UwelEd. Gestr. missive van den 20 maart j.l. nr 21 hebben wij met genoegen Uw bizondere belangstelling mogen vernemen ten opzichte van de verbeetering van de weg van Deurne na Helmond, en waarbij U vooral onze aandacht inroept op een gedeelte van dien weg, thans in eene zandwoestijn herschapen, en waarover dien weg heenloopt over eene uitgestrektheid van circa 800 ellen, en hoezeer wij volkomen genegen zijn alles te willen aanwenden wat tot verbeetering zoude kunnen strekken ten einde zoo mogelijk eene goede communicatie tusschen Deurne en Helmond in het belang der ingezetenen, welke daarvan veel gebruik maken, daar te stellen, vermeenen wij echter dat uit hoofde van het menigvuldige stuijfzand, hetwelk aldaar op veele plaatsen als tot geheele bergen opgehoopt ligt, voor geene onderneming met mogelijkheid vatbaar is, en het is ons dus meer geschikt voorgekomen om in plaats van dezen thans bestaanden weg een geheel nieuwen weg door de heide vanaf de zoogenaamde Raaksebrug in eene regte lijn op het gehucht genaamd den Kleinen Bottel, ter plaatse alwaar dezelve met den weg van Deurne na Stipdonk in aanraking komt, aan te leggen, waartoe het terrein ons overal geschikt is voorgekomen. De zoogenaamde zandwoestijn als dan geheel buiten aanraking kan blijven en den afstand van de Raakschebrug over dezen weg tot aan de kom dezer gemeente genoegzaam dezelfde zoude blijven. Dit gedeelte nieuw aan te leggen weg zoude zich uitstrekken over eene lengte van bijna 5/8 uur gaans of 3.560 ellen, en waarvan wij de gezamentlijke kosten hebben begroot op nagenoeg 600 gulden, als namentlijk voor het maken van de sloten aan beide de zijde van den weg en het gelijkmaken van denzelven a f 5,50 per 100 ellen f 192,50.
voor twee houte duikers over twee waterlopen waarover dien weg moet heen lopen begroot op f 50,-.
Voor het beplanten van dit gedeelte weg met twee reijen boomen is voor gezamentlijke kosten van arbeidslonen en heesters of planten begreepen f 350,-. Totaal f 592,-.
Daar U met de localiteit van onze gemeente mede volkomen bekent is, twijfelen wij niet of U zal aan dit project boven dat van eene bijna onmogelijke verbetering van den weg over de zoogenaamde zandwoestijnen verre weg den voorkeur geven. Wij nemen dus de vrijheid U te verzoeken hetzelve aan Heeren G.S. ter goedkeuring aan te bieden en te willen verzoeken ons voor deze te maken kosten eene subsidie van 300 gulden te willen toestaan.

Het oude traject, de huidige Helmondsingel, werd hiermee dus door het Deurnese gemeentebestuur grotendeels opgegeven ten gunste van een nieuw aan te leggen weg.

Het zou nog tot 1859 duren voordat die nieuwe verbindingsweg Deurne-Helmond gerealiseerd werd. In dat jaar werd het traject over de huidige Helmondseweg verhard en wel door Jan van de Griendt, de grondlegger van het dorp Helenaveen. Van de Griendt hield zich behalve met peelontginning ook onder meer bezig met steenbakken en de aanleg van wegen. Deze verharding kostte ruim 38.000 gulden, aanzienlijk meer dan 19 jaar eerder begroot was. Om daarvan iets terug te verdienen werden door de provincie tussen Deurne en Helmond een aantal tolposten ingesteld. Tolpost nummer 6 lag nog aan het tracé van de huidige Helmondsingel ter hoogte van de Raaksche Hoef, waar Peter van Dijk al tenminste vanaf 1852 een herberg had. Hij pachtte rond 1867 deze tol voor zo'n 75 gulden per jaar.

Vroeger stonden de galg dikwijls aan een doorgaande weg, dicht bij de dorpsgrens. De bezoekende vreemdeling werd daarmee gewaarschuwd: denk erom, als je je in ons dorp misdraagt loop je kans hier te komen hangen! Ook aan de weg naar Helmond stond zo'n galg, iets ten oosten van de toegang naar het Buntven. Het bekendst is de terechtstelling van een viertal landlopers, twee mannen en twee vrouwen, op 30 december 1743 die duizenden nieuwsgierigen trok. Een vijfde vagebond, die het loodje al gelegd had voor de executie kon plaatsvinden, werd voor straf ónder de galg begraven. De galg is ondertussen al lang verdwenen.

In 1928 werd op het punt waar de Helmondsingel en de Helmondseweg samenkomen een kruisbeeld geplaatst. Na vernieling werd het in 1997 vervangen door het huidige keramische kruisbeeld van de hand van de kunstenaar Bart Jansen uit het Gelderse Haalderen. Het gedeelte van de Helmondsingel tussen het kruisbeeld en de stoplichten bij de Binderendreef was vroeger gewoon het verlengde van de Zandbosweg en droeg ook die naam. Zoals nog fraai te zien is als men vanaf Helmond komt was deze weg georiënteerd op de Deurnese kerktoren. Op het inmiddels verdwenen adres Helmondsingel 42 woonde vroeger eenzaam in de bossen in een ondertussen verdwenen Wehrmachtshuisje een vrouw die zich voorstelde als mevrouw Barten-Lemmens en als vrouw van een ambtenaar, maar die bij de Deurnese mensen beter bekend stond als juffrouw Kip. Op Helmondsingel 40 staat bij de ingang van het Zandbos de voormalige witte boswachterswoning.

Vóór de aanleg van de Helmondsingel, die eind jaren 50 begon met de bouw van het viaduct van Walsberg nabij het Groot Kasteel, moest al het doorgaand verkeer van Venray naar Helmond zich door het centrum van Deurne wurmen.

De eeuwenoude Keizerstraat werd door de Helmondsingel doorsneden.

De voltooiing van het tracé ten westen van de kruising met de Bakelseweg werd lange tijd opgehouden door moeizame onderhandelingen met één van de grondeigenaren.

De Helmondsingel geldt als een gevaarlijke weg, waar veel dodelijke verkeersongevallen plaatsvonden. Triest hoogtepunt was het ongeval van 19 maart 2018 waarbij vijf Roemenen na een frontale botsing dodelijk verongelukten.

Bij de officiële opening van het vernieuwde gedeelte van de provinciale weg Helmond-Deurne-Limburgse grens in 1963 op het viaduct van de Walsberg was deze weg de belangrijkste Oost-Westverbinding aangezien op dat moment de E3 weg van Geldrop tot in de Peel nog niet was doorgetrokken.

Bronnen, noten en/of referenties ”Betere verbinding om Deurne.” “Wanneer volgt de rest?” Voorpagina van het Weekblad voor Deurne van vrijdag 10 januari 1964. Pieter Koolen – "Helmondsingel" - Aflevering 36 in de serie Historische verkenningen (Heemkundekring H.N. Ouwerling) in het Weekblad voor Deurne 2008