Antonius Franciscus Coolen (1897-1961)

Antoon Coolen
Foto afkomstig uit portretalbum H.N. Ouwerling. Ter beschikking gesteld door Frederik Röder (Alling, Duitsland).
Persoonsinformatie
Volledige naam	Antonius Franciscus Coolen
Roepnaam	Antoon
Geboorteplaats	Wijlre
Geboortedatum	17 april 1897
Overl.plaats	Waalre
Overl.datum	9 november 1961
Partner(s)	Gerarda Petronella de Jong (1901-1964)
Beroep(en)	journalist, schrijver

Antoon Coolen met zijn handtekening.
foto collectie Frans Gloudemans

Trouwfoto Antoon Coolen en Gerda de Jong.
foto collectie Oudheidkamer

"Zijn zonen Stijn, Guido en Felix waren vaak een en al aandacht voor de vertellingen van hun vader".
foto collectie Oudheidkamer

Poster t.g.v. de 100e geboortedag van Antoon Coolen.
collectie Leo Coolen

Antoon Coolen op latere leeftijd.
foto collectie Huub Manders

Borstbeeld Antoon Coolen.
foto collectie Oudheidkamer

Antonius Franciscus (Antoon) Coolen (1897-1961) was een Deurnese schrijver van streekromans.

Familie en gezin

Coolen werd geboren in het Zuid-Limburgse Wijlre als zoon van bierbrouwer Jan Coolen (1858-1934) en Maria Goordina Swinkels (1866-1945). Zijn ouders waren allebei uit het Noord-Brabantse Peelland afkomstig en waren in 1892 in Deurne gehuwd. Coolen was de derde in een gezin met acht kinderen. Toen hij nog een baby was, verhuisde het gezin naar Zevenbergen. Vanaf 1903 woonde het gezin in Deurne, waar Coolens ouders een winkel begonnen in de huidige Kerkstraat, destijds nog een onderdeel van het Haageind. Later verhuisde het gezin naar de Blasiusstraat 15 in Zeilberg.

In 1920 verhuisde Coolen op 23 jarige leeftijd naar Hilversum waar hij als journalist-redacteur bij de “Gooische Post” ging werken. Hij woonde aanvankelijk op veel adressen en raakte onder andere bevriend met de eveneens in Hilversum woonachtige Joannes Reddingius. Via zijn vriend Frans Fennis, een onderwijzer, leerde hij diens collega Gerda de Jong kennen. Het duurde niet lang of hij verhuisde naar huize De Jong waar hij “smoorverliefd werd” op Gerda. Twee jaar later op 5 juni 1929 trouwde Antoon in Rotterdam met Gerarda Petronella (Gerda) de Jong, (Amsterdam 7 september 1901 - Waalre 11 september 1964), dochter van Gerardus Petrus Aloijsius Dominicus de Jong (1861-1944) en Johanna Maria van Haaren (1872-1941).

Ze kregen vier zonen.

1. Aurelius Augustinus (Stijn), (Hilversum 15 februari 1931 - Eindhoven 27 april 1983). Hij huwde met Andrea Woudenberg.
2. Guido Lodewijk (Guido), (Hilversum 31 januari 1932 - Oisterwijk 1 juli 2017).. Hij huwde met Celina Christine Gerardine (Ineke) Coster (Gouda 1934-2016 Oisterwijk).
3. Felix Paulus (Felix), (Hilversum 21 februari 1933 - Zwolle 30 januari 2021). Hij huwde met Jacoba Antonia Maria (Koos) Rutten (Oploo 1936-).
4. Peter Hendricus, (Deurne 29 juli 1937 - Waalre 27 februari 1947). Hij kwam in Waalre door verdrinking om het leven.

Zijn drie oudste zonen werden respectievelijk naar voorbeelden van Coolen genoemd: Stijn Streuvels, Guido Gezelle en Felix Timmermans. De vierde zoon werd genoemd naar Hendrik Wiegersma en diens vrouw Petronella (Nel). Wiegersma en Coolen waren goed bevriend. Op 14 januari 1938 verhuisde hij met zijn gezin naar Huize "de Kempen" in Waalre.

Verdere levensloop

Coolen maakte in het Haageind kennis met buurman Hendrik Ouwerling, en mocht menigmaal kennis nemen van diens privébibliotheek. Ouwerling wordt dan ook als inspirator van Coolen genoemd. Huize De Romein, waar Ouwerling vanaf 1913 woonde, werd na Ouwerlings dood in 1932 van 25 april 1933 tot 14 januari 1938 door Coolen bewoond waarna hij naar Waalre verhuisde. In 1937 liet Coolen door architect Hendrik Willem Valk in Waalre het huis De Kempen bouwen. In dit dorp maakte Coolen zich sterk voor behoud en restauratie van de oude dorpskerk.

Coolen werd bekend met boeken als Dorp aan de rivier (geïnspireerd door het leven van Hendrik Wiegersma en diens vader), Herberg in 't Misverstand en de op waarheid gebaseerde roman De Goede Moordenaar, waarin Coolen de moord op Pietje Munsters in 1910 op een verhalende manier bracht.

Coolen was meer dan 30 jaar bevriend met Anton van Duinkerken, welke hij had ontmoet tijdens een letterkundige ontmoetingsdag op de dinsdag na Pasen in 1924 bij Café Marinus aan de Monumentstraat te Tilburg.

Anders dan het werk van de meeste streekromanschrijvers, werd dat van Antoon Coolen door literatuurcritici veelal positief ontvangen. Hij past daarmee meer in de traditie van Streuvels, het impressionisme. De vraag of Coolen wel terecht tot de streekromanschrijvers wordt gerekend, komt herhaaldelijk terug in literatuurkringen.

Dorp aan de rivier werd in 1958 door Fons Rademakers verfilmd. De in 1990 uitgezonden televisieserie De Brug is op Coolens werk geïnspireerd.

Beschermheer

In 1935 werd Antoon Coolen beschermheer van het Sint-Antonius Abtgilde, in 1964 opgevolgd door zijn goede vriend Lambertus te Strake. In 1985 nam de heer Te Strake op negentigjarige leeftijd afscheid van het gilde en werd hij benoemd tot ere-beschermheer. Als beschermheer werd hij opgevolgd door Guido Coolen (1932-2017), zoon van Antoon, die in 2015 werd opgevolgd door Michiel Dankers.

In 1947 veroverde beschermheer Coolen bij het koningschieten tevens de koningstitel. Toen hij in augustus 1948 onttroond werd door de nieuwe koning, pastoor Van Dinter, was dit nieuws in de landelijke pers.

Persstrijd

Kort na de Tweede Wereldoorlog raakte Antoon Coolen, gesteund door diverse regionale bekendheden uit onder meer de kunstwereld en journalistiek, verwikkeld in een persstrijd via de Deurnesche Courant met industrieel Hub van Doorne die zich gesteund voelde door Het Licht, een andere Deurnese krant.

Ongeval

Op 11 oktober 1961 viel Coolen door onopgehelderde oorzaak tussen Waardenburg en Zaltbommel uit een rijdende trein. Hij lag uren bewusteloos langs de rails en wist tenslotte een boerderij te bereiken. Op 9 november van hetzelfde jaar overleed hij op 64-jarige leeftijd te Eindhoven aan de gevolgen van dit ongeval. Hij werd met gilde-eer begraven bij de Sint Willibrorduskerk in zijn toenmalige woonplaats Waalre.

Op zaterdag 26 november 2016 werd in museum De Wieger een boek gepresenteerd met de titel. "Hoe valt een schrijver uit de trein?". Het boek is geschreven door Wim Daniels en geillustreerd door tekenaar René Coolen uit Haarlem. In dit boek wordt in gegaan op de vraag hoe dit ongeluk heeft kunnen gebeuren, maar ook hier wordt geen antwoord op het mysterie gegeven.

Prijzen

• 1930 - C.W. van der Hoogtprijs voor Het donkere licht
• 1947 - nlwikipedia:Novelleprijsvraag CPNB voor De ontmoeting
• 1954 - nlwikipedia:Brand-van Gentprijs voor De vrouw met de zes slapers
• 1954 - nlwikipedia:Provinciale prijs voor schone kunsten voor De vrouw met de zes slapers en zijn bijdrage aan Het nieuwe Brabant
• 1958 - nlwikipedia:Cultuurprijs van de gemeente Eindhoven voor De grote voltige
• 1960 - Joost van den Vondel Preis van de Alfred Toepfer Stiftung F.V.S.
• 1961 - Literatuurprijs van de gemeente Hilvarenbeek voor Stad aan de Maas

Bibliografie

• 1914 - Opinies
• 1921 - Lentebloesem, roman
• 1926 - Peerke, dat manneke
• 1926 - De rauwe grond
• 1927 - Hun grond verwaait
• 1927 - Jantje den schoenlapper en zijn Weensch kiendje
• 1928 - Kinderen van ons volk, roman
• 1929 - Het donkere licht
• 1930 - Peelwerkers
• 1931 - De goede moordenaar (roman)|De goede moordenaar]]
• 1932 - De schoone voleinding, roman
• 1933 - Kinderen van ons volk. Spel van het land, toneelspel in vijf bedrijven naar de romans Kinderen van ons volk en De schoone voleinding, in samenwerking met Kees Spierings en Cor Hermus
• 1933 - De man met het Jan Klaassenspel
• 1934 - Zegen der goedheid. Legendenboek
• 1934 - De vier jaargetijden, toneelspel in vijf bedrijven
• 1934 - Dorp aan de rivier, geïllustreerd met tekeningen en een bandontwerp gemaakt door Hendrik Wiegersma.
• 1934 - Stijntje
• 1935 - Zoo zie je me, zoo zie je niet, in: De Gemeenschap
• 1935 - Peerke, den haas, herschreven versie van Peerke, dat manneke
• 1935 - Kerstvertellingen. Een vijftal sagen
• 1935 - De vreemdeling, toneelspel in vier bedrijven
• 1936 - Het gouden gymnasium. Herinneringen van oud-leerlingen aan het gymnasium Sint Norbertus te Heeswijk, samengesteld en ingeleid door Anton Coolen
• 1936 - De drie gebroeders
• 1936 - De weg terug, een kerstverhaal
• 1937 - Kerstmis in de Kempen
• 1938 - Zwerftochten door ons land, met P.H. de Ritter
• 1938 - De Oost-Brabanders, in: De Nederlandse Volkskarakters
• 1938 - Herberg in 't Misverstand
• 1938 - Henrik Conscience, de verteller van zijn volk, in: De Gemeenschap
• 1939 - Vertellen (Hans Christiaan Andersen) , in: De Gemeenschap
• 1939 - Onder het Diksmuider Kruis, in: De Gemeenschap
• 1939 - Franz Herwig, in: De Gemeenschap
• 1939 - Streuvels en Dickens, in: De Gemeenschap
• 1939 - Uit het kleine rijk
• 1940 - De klokkengieter, toneelspel in drie bedrijven
• 1940 - H.C. Andersen, Sprookjes, vertellingen en reisverhalen, verzameld en ingeleid door Anton Coolen
• 1941 - Sprookjes uit alle landen
• 1942 - Van de koe, die aan St. Antonius verkocht werd, en De boer en zijn kerkplavei
• 1944 - Kerstmis in de Pannenschop
• 1945 - Bevrijd Vaderland
• 1947 - De ontmoeting, novelle, boekenweekgeschenk
• 1948 - Van en over en rond de honderdjarige, M. F. van Piere 100 jaar boeken
• 1948 - Tsjechische suite
• 1949 - Onder de canadassen
• 1950 - Land en Volk van Brabant, bijdragen van Brabantse schrijvers, dichters en geleerden, verzameld en ingeleid door Anton Coolen
• 1950 - Spel van Sint Geerten Minne, openluchtspel in drie bedrijven
• 1951 - Waalres oud Willibrorduskerkje: herdenkingskapel van Brabants gesneuvelden
• 1951 - Groei van de stad, Groot Eindhoven onder zijn eersten burgemeester
• 1952 - Het meisje in den toren, sprookjesspel in drie bedrijven
• 1952 - De zeven rozen, sprookjesspel in drie bedrijven
• 1953 - De glimlach van het Gooi, rede
• 1953 - In Holland staat een huis, spel van het gezin
• 1953 - De vrouw met de zes slapers
• 1954 - Sint Cunera van Rhenen, toneelspel
• 1954 - Genoveva van Brabant, toneelspel in vier bedrijven
• 1955 - Van de breischei tot 75 gauge, het verhaal van een kousenfabriek, 1830-1955
• 1955 - Omnibus. Dorp aan de rivier, De drie gebroeders, Herberg In 't Misverstand
• 1957 - De grote voltige
• 1957 - Wegen door het land
• 1957 - De gouden webben, twee kerstverhalen
• 1958 - Mars en Venus, comedie in drie bedrijven
• 1958 - Sawitri, Oosters spel van de liefde en de dood, toneelspel in drie bedrijven
• 1960 - Stad aan de Maas

Biografie

• Schrijvers van heden - Antoon Coolen, Anton van Duinkerken. 1949, D.A.Daamen's uitgeversmaatschappij N.V. 's-Gravenhage.
• Antoon Coolen 1897-1961, artikelen,gedichten en foto's bijeengebracht door Bert Beulens. 1980 uitgeverij De Pelikaan Deurne.
• De na-oorlogse relatie tussen Antoon Coolen en Huub van Doorne, uitgave Tij Kools Deurne 1986.
• Antoon Coolen 1897 - 1961 - Symposium bij gelegenheid van honderdste geboortedag, lezingenbundel van het symposium, uitgave Heemkundekring H.N. Ouwerling.
• Antoon Coolen Kind van ons Volk 1897-1997. Samengesteld door Cor Bertrand, Bert Bijnen,Gaston Remery.
• Antoon Coolen 1897-1961 Biografie van een schrijver. Cees Slegers, 2001. Tilburg: Stichting Zuidelijk Historisch Contact Tilburg.

• 

  Vader Jan Coolen

• 

  moeder Maria Coolen-Swinkels

• 
• 

  Antoon en Gerda Coolen-de Jong

De ouders van Antoon Coolen en hun graf op de begraafplaats in Zeilberg.
Foto's: collectie gemeente Deurne

Onderscheiding

• In augustus 1939 werd Antoon Coolen als letterkundige benoemd tot ridder in de Orde van Oranje-Nassau.

Literatuur

Antoon Coolen (boek), nr 16 in de serie ontmoetingen door Piet Oomes, uitgever Desclee de Brouwer

Bronnen, noten en/of referenties