Gemeentehuis

Gemeentehuis
Sinds 1970 is het torentje voorzien van een carillon
Locatie	Markt 1, Deurne
Start bouw	1895
Bouwstijl	Neo-Renaisseancestijl
Monument status	Rijksmonument
Bouwpartners
Architect	J.W. van der Putten

Dit karakteristieke gebouwtje werd, samen met het postkantoor, in 1909 opgeleverd. Het was van 1923 tot de verbouwing in 1939 het onderkomen van de de brandspuit. Bij de verbouwing van 1986 werd het helemaal afgebroken en kwam op die plaats de nieuwe hoofdingang.

Uitbreiding Gemeentehuis aan de Martinetstraat met de verbouwing in 1939 naar ontwerpen van architecten Jos Deltrap en Kees van den Broek. Links was het GEB gehuisvest en rechts de veldwachterij.

Fotoserie Deurne Toen en Nu van Beeldarchief en Fotoclub Optika.

Advertentie van de aanbesteding van het huidige gemeentehuis van Deurne.

Het gemeentehuis aan de Markt, aanvankelijk ook nog vaak "raadhuis" genoemd, werd in 1895 gebouwd en is de opvolger van het raadhuis dat naast de Sint-Willibrorduskerk stond. Het is nog een tastbaar bewijs van het feit dat de gemeente Deurne en Liessel rond 1900 een miljoenenparadijs was.

Voorgeschiedenis

Al in 1660 werd van overheidswege geadviseerd tot het bouwen van gemeentelijke raadhuizen maar in de Heerlijkheid Deurne bleef men vergaderen in een gehuurde raadkamer. Ook toen in 1755 de Leen- en Tolkamer Deurne adviseerde om een een eigen raadkamer te "timmeren" bleef men hier van mening dat zo'n actie eerder na- dan voordelig zou zijn. Op 28 juni 1800 werd in een speciaal daartoe belegde raadsvergadering besloten om toch een eigen raadhuis te bouwen. In 1805 werd het oude raadhuis naast de Sint-Willibrorduskerk opgeleverd.

Het oude raadhuis werd ten behoeve van de vergroting van de oude Markt van Deurne in 1897 afgebroken, ondanks verzoeken van de brievengaarder Willem Goossens om het pand tot postkantoor te bestemmen.

Gemeentehuis van 1895

Algemeen

Tijdens de gemeenteraadsvergadering van 16 oktober 1894 werd besloten om een nieuw gemeentehuis te bouwen. Aan de Helmondse architect J.W. van der Putten werd opdracht gegeven tot het maken van een bestek en tekeningen. De aanbesteding van de bouw vond plaats op 5 februari 1895. De advertentie waarin die werd aangekondigd, luidde als volgt.

Aanbesteding
Op dinsdag den 5 februarij e.k. des namiddags om 3 ure zal door het BESTUUR DER GEMEENTE DEURNE en LIESSEL worden AANBESTEED: Het bouwen van een RAADHUIS met toebehooren. Bestek en teekeningen liggen vanaf 16 Januari aanstaande ter inzage op het Raadhuis dezer gemeente en zijn aldaar, alsmede bij den Heer J. W. VAN DER PUTTEN, architect te Helmond op franco aanvraag te bekomen tegen inzending van 2,50. Nadere inlichtingen worden verstrekt door genoemden architect. Deurne, 8 Januari 1895. Het gemeentebestuur voornoemd, v. d MORTEL, Burgem. De Secretaris, J.L. JANSSENS.

Bij de aanbesteding bleek als volgt te zijn ingeschreven:

Aanbesteding bouw gemeentehuis 1895
Aannemer en woonplaats	Bedrag guldens
Van Baar te Deurne	31.000
Raaimakers te N.-Amstel	28.898
Van Meer te Zevenbergen	27.124
Schüller te Raamsdonk	26.972
De Bijl te Deurne	26.450
Van de Mortel en Lutters te Deurne	26.409
Luijbens te Helmond	20.400
Gebrs. Schampers te Helmond	25.690
Nijens te Helmond	25.600
Van Dommelen te Nijmegen	25.000
Swinkels te Helmond	24.965
Van Asseldonk te Helmond	24.900
Peters te Oss	24.800
Rooijakkers te Deurne	24.519

Het werk werd aan de laagste inschrijver gegund.

De oplevering van het gemeentehuis aan de Markt 1 stond gepland voor 15 augustus 1895 (glasdicht) en 1 november 1895 (helemaal afgewerkt).

Door diverse veranderingen die op last van de gemeenteraad moesten worden doorgevoerd werd die planning niet gehaald.

In april 1896 werd het gemeentehuis in gebruik genomen. Met de ingebruikname van het nieuwe gemeentehuis deed ook de gemeentebode zijn intrede.

Indeling

In 1896 bevonden zich op de begane grond de kamers van de technische ambtenaar, de gemeenteontvanger, een zaal voor algemene doeleinden, de bergplaats voor de brandspuit, de veldwachterij met vier cellen (arrestantenkamers). Op de bovenverdieping bevonden zich de raadzaal en de kamers van de gemeentebode, van de burgemeester, de secretaris, de secretarie (11,22 x 6m groot, waaronder de afdeling burgerlijke stand en bevolking en het archief). In 1895 telde Deurne ruim 6000 inwoners en het gemeentehuis van Deurne overtrof in grootte dat van iedere gemeente in de onmiddellijke omgeving.

Verbouwingen en aanpassingen

Al in 1898 werd de raadzaal in een nieuw jasje gestoken. Er werd door Franciscus Rooijakkers, met 4117 gulden opnieuw de laagste inschrijver, een wandbetimmering aangebracht. Voor een intern schilderwerk werd een ontwerp gevraagd van de bekende decoratieschilder Theo Hermsen uit ’s-Hertogenbosch die tevens ontwerper was van de muurschilderingen in de Sint-Willibrorduskerk in Deurne.

In 1907 werd in opdracht van de gemeente Deurne en Liessel het oude postkantoor ontworpen door de Deurnese architect Johan Rooijakkers, een zoon van aannemer Frans Rooijakkers die onder andere ook het gemeentehuis bouwde. Naast het postkantoor werd er een karakteristiek bijgebouw geplaatst dat de verbinding vormde tussen gemeentehuis en het postkantoor.

Op 30 december 1907 startte de aanbestedingsprocedure. Op 18 januari 1908 werd de opdracht tot de bouw gegeven. In augustus 1909 werd de nieuwbouw opgeleverd. De benedenverdieping van het postkantoor en het bijgebouw werden na de verhuizing van het postkantoor in 1969 onderdeel van het gemeentehuis.

In de periode 1914-1916 werden de ruimtes voorzien van elektrisch licht.

In 1923 werd er centrale verwarming aangelegd. Vanaf de oplevering van gemeentehuis stond de brandspuit in een ruimte van 7.36 x 5.81 m met de ingang aan de zijde van de Schoolstraat. Bij de aanleg van de centrale verwarming verbouwde men de ruimte van de brandspuit tot ketelhuis. De brandspuit werd de brandspuit gestationeerd in het karakteristieke gebouwtje dat de verbinding vormde tussen het gemeentehuis het postkantoor.

In 1939 werd een tamelijk rigoureuze ingreep doorgevoerd. Reeds in 1936 had het gemeentebestuur zich over de kleine niet praktische raadhuis beklaagd. De wil was er om er iets aan te doen, maar de tijden van het miljoenenparadijs waren voorbij waardoor de financiële middelen ontbraken. Op 5 november 1937 gaf de gemeenteraad het groene licht om te gaan verbouwen. Een eerste financiële bijdrage van het werkfonds werd in juli 1938 aanvaard. Voorwaarden waren dat de betrokken arbeiders die aan de bouw verbonden waren minstens drie maanden werkloos en gedurende twee jaar in Deurne moesten hebben gewoond. Begin 1939 werd met de verbouwing begonnen. Aannemer Josephus Hubertus Coopmans (1898-1962) was uit 24 inschrijvers met 30.400 gulden de laagste inschrijver. Burgemeester en wethouders hadden onder andere besloten om met de werkzaamheden aan het dak van het gemeentehuis de dakkapellen te laten repareren en alle dakornamenten te laten verwijderen zodat de onkosten konden worden teruggebracht van 4.000 naar 3.500 gulden. Het aangezicht van het gemeentehuis werd hierdoor significant anders. Tijdens deze verbouwing vonden de ambtenaren een tijdelijk onderkomen in enige gemeentewoningen aan de Heuvel. Als raadzaal fungeerde in die periode een der lokalen van de landbouwschool. De brandspuit was reeds in 1938 naar de brandweerkazerne aan de Martinetstraat verhuisd.

Door de verbouwing kwam de gemeentesecretaris in het vertrek waar tot dan toe de afdelingen burgerlijke stand en bevolking gehuisvest waren. D\de gemeenteontvanger kwam in de kamer links naast de hoofdingang. Aan de Schoolstraat kwamen ingangen voor de afdeling werklozenzorg, de veldwachterij (met cellen) en aan het eind van het pand het Gemeentelijk Electriciteitsbedrijf. De verbouwingen vonden grotendeels plaats tijdens de mobilisatie 1939-1940 en daarom werd er, ter bescherming tegen eventuele luchtaanvallen, ook een schuilkelder onder het gemeentehuis aangebracht. Het verbouwde gemeentehuis werd op 13 november 1939 weer in gebruik genomen. Deurne telde op dat moment ruim 12.000 inwoners.

In de loop der tijd ontstond er toch weer ruimtegebrek en werden er achter het gemeentehuis noodgebouwen geplaatst. Dit was tevens de aanleiding voor de volgende verbouwing. Op 9 februari 1979 werd door de gemeenteraad crediet verleend voor de verbouwing. In mMaart 1979 startte de inventarisatiefase. In juni 1979 verscheen er een rapport met een programma van eisen voor een te bouwen administratiekantoor. Het rapport concludeerde dat gestreefd moest worden naar de bouw van een administratiekantoor aan de Markt. Het voormalige postkantoor moest daartoe worden afgebroken en de Raadhuisstraat met winkels en woningen worden gerealiseerd evenals het afmaken van de Schuifelenberg. Een warenhuis zou als trekker tegen het administratiegebouw moeten worden gebouwd.

In april 1980 rondde het college haar besluitvorming af. Alles werd nu voorbereid voor een definitief raadsbesluit met als hot items het centrumplan en het centraal administratiekantoor. In juni 1980 werd bekend dat het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP) bereid was als belegger voor het totale project op te treden. Op 23 september 1980 werd de structuurvisie voor het centrumgebied formeel vastgesteld en werd definitief besloten tot het bouwen van een centraal administratiekantoor aan de Markt. Op 19 november 1980 werd de definitieve keuze gemaakt voor het ABP als belegger met het bureau ABC als bouwdirectie over het project. Tevens werd vastgesteld dat alles gericht moest zijn op de oplevering van de bouw op 1 januari 1986. Deze nota's werden in de raadsvergadering van 29 juni 1982 aanvaard waarmede alle zaken definitief geregeld waren om het project door het ABP te laten bouwen en het van hen te huren.

De bouw zelf verliep zonder incidenten en vertragingen en volgens planning. Op 19 augustus 1983 kon, tegelijk met de tweede nieuwbouw van de Rabobank aan de Markt 12, de eerste paal geslagen worden door de gedeputeerde Van der Heijden, samen met de regiodirecteur Bierings van de Rabobank. Op 31 augustus 1984 volgde het hoogste punt. In de zomer van 1985 konden de eerste 62 woningen opgeleverd en in gebruik genomen worden. Op 13 november 1985 kon de Hema als trekker officieel door de burgemeester Van Genabeek geopend worden en werd het gemeentehuis als deel van dit bouwplan op 15 november officieel opgeleverd. Uiteindelijk kon op 2 december 1985 de gemeente de voordeur van haar nieuwe centrale administratiekantoor aan de Markt 1 weer openen. Met de onthulling van een plaquette werd door de toenmalige commissaris van de koningin Dries van Agt het verbouwde gemeentehuis van de gemeente Deurne op woensdag 12 maart 1986 officieel geopend.

• 
• 
• 
• 
• 

Gemeentehuis en opening in maart 1986
Foto's collectie Ton Hartjens

Op 25 april 2007 werd het balkon van het gemeentehuis door een vrachtwagencombinatie van Veilig Verkeer Nederland geramd. De linker hardstenen console waarop het balkon rustte werd daarbij zwaar beschadigd en kwam op de bordestrap terecht. De totale schade bedroeg twaalf mille. Er werd een noodvoorziening getroffen. Aan de hand van een mal die gemaakt was van de originele console is een nieuwe gemaakt. Een gespecialiseerd bedrijf uit ’s Hertogenbosch heeft de restauratiewerkzaamheden op 23 september 2008 uitgevoerd..

Chronologisch overzicht van activiteiten in het gebouw

In 1906 werd een der lokalen van het gemeentehuis afgestaan aan de fanfare en de toneelvereniging van de fanfare voor repetities.

In 1914 werd de zolder van het gemeentehuis verhuurd voor het drogen van lindebloesem.

In de periode 1914-1916 werd in het gemeentehuis van Deurne een elektrische installatie aangelegd waardoor de ruimtes voorzien konden worden van elektrisch licht. Op dinsdag 13 juni 1916 om half negen 's avonds werd het nieuwe Gemeentelijk Electriciteitsbedrijf officieel geopend door de ontsteking van de elektrische verlichting van de raadzaal en van de versierde kiosk op de Markt. In deze periode kwam Sjang Coopmans tijdens schilderswerkzaamheden aan het gemeentehuis door een noodlottig ongeval om het leven.

Op 31 januari 1956 werd het schilderij van koningin Juliana onthuld. Dat schilderij bevindt zich tegenwoordig in de B en W-kamer en werd geschilderd door de Waalwijkse portretkunstenaar Theo van Delft.

Op 24 september 1994 kreeg het bronzen monument Deurne 35 jaar bevrijd van de kunstenaar Harrie Storm zijn plaats in het gemeentehuis ter gelegenheid van het afscheid van wethouder Jan Duffhauss. Het beeld stond daarvoor jaren lang in de openbare bibliotheek maar verdween daar na beschadiging. Jan Duffhauss had het beeldje, als afscheidsgeschenk aan de Deurnese gemeenschap, op eigen kosten laten restaureren.

op 27 november 1999 werd het portret in brons van Hub van Doorne, gemaakt door de beeldhouwster Tony van de Vorst uit Vlierden, onthuld in het gemeentehuis in het bijzijn van prins Claus. Het beeld was, bij gelegenheid van het dr. Hub van Doornejaar 2000 door de stichting Herdenking Dr. Hub van Doorne aan de gemeenschap van Deurne geschonken.

In 2023 werd het gemeentehuis grondig verbouwd en verhuisde ook de openbare bibliotheek naar dit vernieuwde gebouw dat op 12 oktober 2023 werd heropend. Bij die gelegenheid kreeg het gebouw als naam Huis voor de samenleving. Ook een groot aantal andere organisaties, Zorg in Deurne, LEVgroep, GripOpSchuld, Stichting Leergeld, Senzer, MEE, Peelgemeenten en de politie, kregen onderdak in dit gebouw.

Bronnen, noten en/of referenties R.J. Jansen en L.A.H. Boeije - Van raadhuis tot gemeentehuis, december 1985. Anoniem - Rondleiding gemeentehuis, 2000.

Bronnen, noten en/of referenties