Zuivelfabriek Sint-Isidorus

Het fabriekscomplex aan de Molenstraat, gezien vanuit de lucht

Stoomzuivelfabriek Sint-Isidorus aan de Molenstraat 55 Foto ter beschikking gesteld door mw Dijkstra

Zuivelfabriek Sint-Isidorus, vooraanzicht, circa 1920

Zuivelfabriek Sint-Isidorus

Het laden en lossen bij Zuivelfabriek Sint-Isidorus

Melkboer Harry Louwers en zijn vrouw poserend voor een van de acht "moderne electrowagens" van Zuivelfabriek Sint-Isidorus in de Stationsstraat

De Coöperatieve Stoomzuivelfabriek Sint-Isidorus, in de volksmond 't stoom genoemd, werd op 12 juni 1910 opgericht en werd per 1 januari 1972 opgeheven. Het was gevestigd aan de Zeilbergscheweg E.88 (Dit gedeelte van de straat kreeg later de straatnaam Molenstraat 55) in Deurne.

Algemeen

In het begin van de 20e eeuw telden de gemeente Deurne en Liessel wel twaalf melkfabriekjes. Op 12 juni 1910 zetten 98 Deurnese boeren bij notaris de Leeuw hun handtekening onder de oprichtingsakte van de coöperatieve stoomzuivelfabriek, waarmee een drietal handkrachtfabriekjes fuseerden. In de oprichtingsakte was ondermeer bepaald dat de deelname aan de coöperatie evenredig was aan het aantal koeien dat melk leverde.

In 1926, het jaar dat de gemeente Vlierden werd samengevoegd met de gemeente Deurne en Liessel, werd de Coöperatieve Zuivelfabriek Vlierden-Brouwhuis opgeheven en hun leden aangesloten bij zuivelfabriek Sint-Isidorus.

Directie

Bestuur

Het eerste bestuur was als volgt samengesteld:

• Johannes Christianus van Asten, voorzitter
• Frans van der Putten, secretaris
• Godefridus Munsters
• Antonius Joachimus van den Berkmortel
• Evert van Kampen
• Antonius Franciscus van den Heuvel
• Alphonsius Aarts

Raad van Toezicht

• Klaas Laan, erevoorzitter
• Eugène de Leeuw, voorzitter
• J van Baars, secretaris
• kapelaan Van den Heuvel, geestelijk adviseur
• H vd Eijnden, M vd Boomen en H vd Vranden (Leden)

Fabrieksgebouw

In augustus 1911 kocht het bestuur van de familie De Martines voor 390 gulden een perceel land aan de Molenstraat en kon de nieuwe stoomzuivelfabriek, in de volksmond afgekort als "het stoom" gebouwd worden. In 1952 werd onder architectuur van Jos Deltrap door aannemer Van Heeswijk uit Best een nieuwbouw en modernisering van de fabriek gerealiseerd. De officiële heropening van de fabriek op woensdag 28 mei 1952 door burgemeester Roefs viel samen met de viering van het 40-jarig bestaan.

Personeelsbezetting

Bij de oprichting bestond het personeel uit vijf personen:

• Hendricus Leonardus Creemers (1882-1949) (directeur)
• Antoon van de Kerkhof (1884-1958) (botermaker)
• Willem Rooijakkers (1881-1971) (machinist/centrifugist)
• L. van Dijk (vollemelkweger)
• F. van de Einden (ondermelkweger)

Leden van de coöperatie

In de beginjaren na de oprichting van de fabriek groeide de coöperatie tot 266 leden met een jaarlijkse aanvoer van 2,7 miljoen kg melk. In mei 1952 was dit aangegroeid tot 467 leden met een aanvoer van 7 miljoen kg melk. In 1961 werd er 15,8 miljoen kg melk aangevoerd

Zuivelproducten

Logo Isidorus

Verkoopassortiment zuivelproducten van Stoomzuivelfabriek Sint-Isidorus.
Foto ter beschikking gesteld door familie Dijkstra

Op de foto het assortiment zuivelproducten dat destijds door Isidorus gevoerd werd. Geen kartonnen pakken zoals anno 2012 maar grote degelijke flessen.

Overigens, niet alles wat op de kar van de melkboer stond werd in eigen huis geproduceerd. Zo waren de melkventers bijvoorbeeld wederverkoper van het blikje, op de foto in het midden op de voorgrond met het opschrift “Jacky”. Door veranderende productieprocessen is het broodbeleg met caramelco-smaak al lang niet meer te koop. In de zestiger en zeventiger jaren van de 20e eeuw was het in Deurne een veel gebruikt heerlijk zoet broodbeleg waar anno 2012 nog veel mensen met weemoed aan terug denken.

Boterproductie

De boterproductie steeg van 135.000 kg in 1925 naar 184.000 kg in 1939 naar 192.000 kg in 1950 naar 403.000 kg in 1961. Jammer genoeg kon deze grote hoeveelheid boter niet geheel verkocht worden aan de consumenten in en om Deurne en moest een deel via een coöperatieve verkoopvereniging geëxporteerd worden.

Verkoop

Om de circa 2800 gezinnen in en om Deurne te voorzien van zuivelproducten was er een doelmatige verkooporganisatie nodig. Daarom werden in 1950 alle trekhonden afgeschaft en verdween in 1961 de bakfiets van het toneel. In 1962 beschikte de coöperatie over 14 melkbezorgers en twee reserve-melkbezorgers, vier van hen bezorgde met paard en wagen, twee met een bestelauto en acht bezorgers reden met een moderne electrowagen rond. Enkele melkventers, in die tijd ook wel melkboeren genoemd, waren Toon van Deursen, Jan Klomp,Harrie Louwers Thijske van den Berg, Marinus van den Berg en Hein van Haandel.

Het bestuur van "Sint-Isidorus" voelde zich genoodzaakt tot een rigoureuze ingreep, het stopte met de verkoop aan huis en opende Zuivelwinkel Emkabee aan de Stationsstraat 88 in Deurne met Petrus Josephus (Piet) van Duren (1934) als beheerder.

Ambtswoningen

De zuivelfabriek werd aan de linkerkant op het adres Molenstraat 53 geflankeerd door de voormalige ambtswoning van de directeur en aan de rechterkant op het adres Molenstraat 57 door de ambtswoning van de machinist.
In 1963 werd er aan de overzijde van de straat, recht tegenover de zuivelfabriek, een nieuwe directeurswoning gebouwd op het adres Molenstraat 50.

Fusie

Inleiding

Binnen de gemeente hadden zich al enkele saneringen voltrokken door de fusie van de Boterfabriek De Nijverheid van Vlierden met Isidorus in Deurne in 1927 gevolgd door de fusie van Zuivelfabriek Sint-Hubertus in Liessel met Isidorus in Deurne in 1959. De activiteiten van de Zuivelfabriek Neerkant waren al eerder gestaakt. Daarna kwamen in de zeventiger jaren grote zuivelfusies binnen de regio tot stand.

Fusie Sint-Isidorus

Tijdens een buitengewone algemene vergadering van Sint-Isidorus, gehouden op 27 oktober 1970, werd bij algemeen besluit besloten dat zuivelfabriek Sint-Isidorus met ingang van 3 januari 1971 een fusie met Campina aan zou gaan en dat het zittende bestuur van Sint-Isidorus benoemd zou worden tot liquidatiecommissie van Zuivelfabriek Sint-Isidorus.

De zuivelfabriek in Deurne werd per 1 januari 1972 definitief gesloten. De lokatie Deurne fungeerde aanvankelijk nog even als melkontvangstinrichting en als distributiecentrum. Door de sluiting van de fabriek verloren 12 werknemers hun baan met Sietze Dijkstra (1924-1996) als laatste directeur van de coöperatie.

Bron

• Voorpagina van het Land- en Tuinbouwblad van 24 mei 1952
• Brochure Coöperatieve Zuivelfabriek St. Isidorus Deurne, uitgegeven bij gelegenheid van de 9-D expositie welke van 15 tot en met 23 september 1962 in Deurne plaatsvond.

Groepsfoto

In 1936 werd het 25-jarig bestaan van Zuivelfabriek Sint-Isidorus gevierd. In het jubileumjaar waren er 408 leden bij de Coöperatie aangesloten met in totaal 1510 melkgevende koeien. De fabriek ontving dat jaar het erediploma van de Zuidnederlandse Zuivelbond omdat men tien jaar lang eerste kwaliteit boter had afgeleverd. Deze foto met personeel en genodigden is op de feestdag gemaakt voor het Gemeentehuis van Deurne.

Foto ter beschikking gesteld door Mw Dijkstra

Zittend

Vlnr: Pastoor Van Abeelen (geestelijk adviseur), Fried Sanders (bestuurslid), Arnoldus van den Eijnden (1878-1946) (wethouder), Johannes Casper van Beek (1877-1951) (burgemeester), Joannes Christianus van Asten (1869-1956) (voorzitter), Hendrik Jacobs (1862-1943) (vice-voorzitter), Louis van de Heuvel (1879-1945) (bestuurslid), Toon Louwers (bestuurslid) en Driek Verbaarschot (bestuurslid).

Staand

Vlnr: Franciscus Antonius van Deursen (1910-1948) (venter), Johan Kuijpers (venter), Martinus Franciscus Pijnenburg (1895-1986) (directeur, hij woonde in de dienstwoning op het adres Molenstraat 53), J. Verbakel (ondermelkweger), Antoon van de Kerkhof (1884-1958) (botermaker), M. Munsters (vollemelkweger), Willem Rooijakkers (machinist/centrifugist, hij woonde in de dienstwoning op het adres Molenstraat 57), Carel Henricus van den Eijnden (1884-1942) (kassier Boerenleenbank Deurne), Cornelis Johannes Verberne (1915-1983) (in Deurne beter bekend als “Kiske”, toen assistent, later directeur van Rabobank Deurne), Geert Goossens (bestuurslid), Johannes van Deursen (1876-1960) (wethouder) en H. Keijsers (bestuurslid).

Achterste rij

Vlnr: Johannes Wilhelmus Wijnen (1881-1972) (wethouder), H. Aarts, H. van de Broek en Toon Evers (allen melkventer).

Oudheidkamer

In de oudheidkamer van heemkundekring H.N. Ouwerling worden onder meer een oude dienstpet van een melkventer , een geijkte litermaat en een Melkwacht bewaard.

Fotocollage

Directeur Sietze Dijkstra had een diapresentatie samengesteld met ondersteunende beelden die hij gebruikte als hij zijn toehoorders uitlegde hoe de weg van de boer naar de winkel eruit zag. In zo'n presentatie gaf hij informatie over het werk op de boerderij, het transport van boer naar fabriek, het productieproces, het machinepark, de kwaliteitszorg en het assortiment. In 2012 stelde mw Dijkstra alle bij haar beschikbare afbeeldingen ter scanning aan heemkundekring H.N. Ouwerling beschikbaar.

Frans Versteeg uit Heeze maakte van de diapresentatie onderstaande fotocollage:

Bron

• Land- en Tuinbouwblad van zaterdag 31 mei 1952.