Weekblad van de Boerenbond Deurne

Krantenkop van het Boerenbondsblaadje van 30 december 1904.
Foto collectie Digitaal Krantenarchief Deurne

Het Weekblad van de Boerenbond Deurne was een zelfstandig “weekkrantje” dat van oktober 1903 tot en met december 1947, aanvankelijk op vrijdag en later op zaterdag, verscheen en onder de leden van de Boerenbond Deurne (BBD) verspreid werd. In de volksmond werd het krantje ook wel het Boerenbond(s)blaadje of Geitenblaadje genoemd.

Algemeen

Het weekblaadje werd opgezet door kapelaan Roes, destijds de geestelijk adviseur van de BBD en redacteur van het weekblad “Maas- en Waalbode”. Het blaadje verscheen aanvankelijk in de vorm van een “(dubbelgevouwen) krantje”, met 2-4 pagina’s van 15 x 22cm groot. Vanwege het kleine formaat werden dit soort krantjes in die tijd miniatuur- of lilliputterkranten genoemd. Later verscheen het krantje, afhankelijk van de hoeveelheid tekst en advertenties, in een variabel formaat. Het doel van het krantje was de boeren in Deurne en Peelland te “ontwikkelen”. De slogan van Roes was toen reeds "Bidt, werkt, leest, rekent en houdt boek". Aanvankelijk stond boven het blaadje: "Boerenbond Deurne. Weekblad voor de leden v. d. Boerenbond en kleinen Boerenbond van Deurne en omstreken”. Het werd gedrukt bij J. de Reijdt in de Kerkstraat te Helmond. Hoe hoog het abonnementstarief was is (nog) onbekend. Veel kan het niet geweest zijn want in 1975 schreef Toon van Dam in zijn persoonlijke herinneringen:

“Sjef Pluijm, een oud-priesterstudent, die het Boerenbond(s)blaadje te voet rondbracht, hier in heel Deurne, Zeilberg, Vlierden, Sint-Jozefparochie, Liessel, Neerkant en Helenaveen voor slechts f 1,50 alles bij elkaar. Moet je nog wat van die gouden tijd?”.

Tweede Wereldoorlog

Vanaf juni 1942 werd door de Duitse bezetter een verschijningsverbod uitgevaardigd, officieel vanwege papierschaarste. Het Nieuwsblad van Deurne mocht echter wel blijven verschijnen maar raakte gaandeweg in opspraak. Drukkerij Keijzers stopte de uitgave kort voor de bevrijding van Deurne die op 24 september 1944 plaats vond. Met toestemming van het Militair Gezag verschenen in Deurne twee nieuwe weekbladen. Op 20 januari 1945 verscheen de eerste editie van Het Licht en een week later die van de Deurnesche Courant. De twee weekbladen veroorzaakten veel onrust onder de inwoners van Deurne. Het duurde echter nog tot eind 1946 voordat de boerenbond Deurne, op aandringen van de toenmalige zaakvoerder Peer Jegerings, de draad weer oppakte. Op zaterdag 7 december verscheen een proefnummer van het Boerenbond(s)blaadje dat “Ter kennismaking” in Deurne “huis aan huis” werd bezorgd. Op woensdag 1 januari 1947 werd de uitgave van het boerenbond(s)blaadje definitief hervat en werd het onder abonnees verspreid waarbij “niet-leden van den Boerenbond” twee gulden vijftig als abonnementsprijs per jaar moesten betalen! In Deurne verschenen vanaf dat moment drie (3) weekbladen. Op vrijdag 1 augustus 1947 verscheen de laatste editie van de “Deurnesche Courant” en bijna een jaar later op zaterdag 19 juni 1948 staakte ook “Het Licht” haar uitgave en werd het boerenbond(s)blaadje weer het enige weekblad dat in Deurne verscheen!

Redactie

Aanvankelijk was het kapelaan Roes die, in overleg met het bestuur van de Boerenbond en de zaakvoerder, de teksten opstelde. Op 29 januari 1909 werd kapelaan Roes echter benoemd tot pastoor in Kessel waar hij zijn Landbouwblad Rust Roest startte. In januari 1919 keerde hij als pastoor terug in Deurne en werd de pastorie aan de Kerkstraat tevens het redactieadres voor de krant “Rust Roest”. Wie na het vertrek van Roes de teksten voor het boerenbond(s)blaadje opstelde is niet bekend.

Inhoud

Het blaadje bracht nieuws voor de leden van de grote en kleine Boerenbond, voor de leden van de Boerenleenbank en leden van al die andere coöperatieve verenigingen in Deurne zoals paardenfonds, veeverzekering, geiten- en melkschapenverzekering, konijnhoudersbond, eiervereniging, brandassurantie, stoomzuivelfabriek en hagelverzekering. Veel agrarisch nieuws. Het nieuws varieerde van informatie over bijvoorbeeld haver tot de aankondiging van de algemene vergadering van de Boerenbond, berichten uit de samenleving: van de kerk, de school en lezingen van rijks landbouwleraren werden er trouw in aangekondigd alsmede een lijst van artikelen met opgave van prijs die in het pakhuis verkocht werden.

Boerenleenbank

De Boerenleenbank Deurne waarvan het kantoor tot begin jaren vijftig gevestigd was in het pakhuis van de Boerenbond Deurne en de functies van kassier en zaakvoerder waren in de beginjaren zelfs toegekend aan dezelfde persoon. De leenbank maakte bij haar publicaties ook veelvuldig gebruik van het boerenbond(s)blaadje. In het Huishoudelijk Reglement, vastgesteld in 1915, had de vergadering van de bank in artikel 21, sub 2 zelfs vastgelegd dat:

“de oproeping der Algemeene Vergadering geschiedde door het Bestuur door middel van oproepingskaarten, of minstens eene week te voren in het blad van den Deurneschen Boerenbond.” In de notulen van de bestuursvergaderingen is steevast sprake van aankondiging in “het blaadje”, in “het Blad van den Boerenbond” of in “het Boerenbond(s)blaadje”.

Kiske Verberne, de directeur van de Boerenleenbank, schreef in het jubileumblad van 1953 onder andere:

….. Wanneer wij in onze archieven de oude jaarstukken eens na moeten zien, dan vinden wij daarbij ook. heel dikwijls een van de oude Boerenbondsblaadjes, waarin de algemene vergaderingen van onze Bank werden aangekondigd. We moeten dan soms glimlachen als wij deze oude blaadjes zien, erg primitief van opzet doch zeer zeker meer en beter gelezen dan elk blad of tijdschrift dat onze boeren bereikte.

Einde van een tijdperk

Een jaar na de her uitgifte, in februari 1948, werd het weekblad van de Boerenbond Deurne op initiatief van Jan Jegerings, zoon van Peer Jegerings, omgevormd tot een vergelijkbaar weekblad met als titel het “Land- en Tuinbouwblad”. Nu echter als weekblad van de gezamenlijke Boerenbonden in de hele Gemeente Deurne. Ook toen bleef het trouw aan het devies van kapelaan - later pastoor - Roes: „Bidt en werkt, Ieest, rekent en houdt boek".

Jubileumnummer

In het jubileumnummer, pagina 5 tot en met 8 van het reguliere Land- en Tuinbouwblad van 1 januari 1953, werd voor het eerst uitgebreid teruggekeken. Onder de titel “Ons blad in het goud” staat onder andere geschreven:

…. thans is het een halve eeuw geleden, dat het "Boerenbondsblaadje" voor het eerst verscheen. Is dat dan een reden tot feesten? Tientallen jaren was die uitgave immers maar een hand groot. Toch zeggen wij: ja zeker! Want het zijn de grote bussels papier niet, die het hem doen! Dit blaadje, dat nooit meer wilde doen dan mededelingen en bekendmakingen verspreiden en onze mensen gelegenheid bieden te adverteren wat ze te koop hadden, is nu eenmaal onafscheidelijk verbonden met de Boerenbond. Het heeft, op zijn manier, meegeholpen hem groot en sterk te maken. Het was voor het bestuur eenvoudig doch zeer deugdelijk hulpmiddel om de organisatie te leiden en verder uit te bouwen. Is dat niet een verdienste, die er mag zijn? Maar ook de groei en bloei van onze andere verenigingen heeft het bevorderd.

Historische edities

Bij haar zoektocht naar historische edities van het boerenbond(s)blaadje heeft het Digitaal Krantenarchief Deurne (DKD) over de jaren 1903 tot en met 1940 nog maar weinig edities kunnen achterhalen terwijl de collectie voor de periode 1941, 1942 en 1947 voor circa 95% compleet teruggevonden is. Rondvraag onder leden van ZLTO-Deurne leerde dat het boerenbond(s)blaadje begin vorige eeuw, vooral vanwege het kleine formaat, na lezing op grote schaal gebruikt werd als toiletpapier. Weer anderen beweerden dat veel oude edities tijdens de Tweede Wereldoorlog verloren zijn gegaan. WIE HEEFT ER NOG EXEMPLAREN VAN HET BOERENBOND(S)BLAADJE BEWAARD?

Bronnen, noten en/of referenties “diverse auteurs - feestnummer van Rust Roest: “bij het gouden jubile van de redactie”, 15 juni 1939 (gouden editie) Gedenkboek 1896-1946, Ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van den R.K. Boerenbond te Deurne. “Jubileumnummer - vijftigste jaargang”, Land- en Tuinbouwblad 1 januari 1953. ”Zestig jaar voorlichting in Peelland”, Tweede blad van het „Weekblad voor Deurne" vrijdag 4 januari 1963, no. 1. “ONZE 75-e JAARGANG: DRIEKWART EEUW VOORLICHTING”, Weekblad voor Deurne 2 februari 1978. Schneider, Maarten, en Joan Hemels. De Nederlandse krant 1618- 1978. Van "nieuwstydinghe" tot dagblad. Baarn 1979. Toon Hoefnagels - Oorlogsjaren 1940 – 1945 Gemeente Deurne - Op de grens van vergeten Deurne 1986. Gedenkboek 1896-1996, Ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van den R.K. Boerenbond te Deurne. Gerard Jansink Een eeuw coöperatief bankieren in Deurne 1901-2001, bij gelegenheid van het honderdjarig bestaan van de Rabobank Deurne. ”diverse auteurs – jubileumuitgave: 1903-2003 Weekblad voor Deurne en omgeving - 100 jaar elke week weer nieuw(s), 27 september 2003. “AU Courant” Jaargang 19 = nr. 1 – mei 2012 (Driemaandelijks tijdschrift van de Vereniging van Kranten- en Tijdschriftenverzamelaars [VKTV]). Digitaal Krantenarchief Deurne.