Rabo-clubsupport leverde dit jaar 765,88 euro op. Allen die op ons stemden hartelijk dank! Iedere eerste maandag- en woensdagochtend van de maand van 10 tot 12 uur kunt u ons bezoeken in het heemhuis |
Eier-, oogst- en nieuwjaarsomgang: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| (4 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
De eier-, oogst- en nieuwjaarsomgang waren oude gewoontes, en in het geval van overheidsbeambten zelfs rechten, waarbij de ontvanger in het voorjaar rond Pasen, aan het einde van de oogstperiode en rond nieuwjaarsdag langs de deuren ging en daarbij afhankelijk was van de milde gaven van de inwoners. | |||
De '''eieromgang''' was in [[Deurne]], zoals op veel plattelandsplaatsen, tot na de [[Tweede Wereldoorlog]] in gebruik. | De '''eieromgang''' was in [[Deurne]], zoals op veel plattelandsplaatsen, tot na de [[Tweede Wereldoorlog]] in gebruik. | ||
De eieromgang | De eieromgang was bedoeld om de geestelijkheid extra te ondersteunen. In het parochiearchief van de Walsberg wordt nog een door 146 gezinshoofden ondertekende brief van rond 1947 bewaard, waarin zij verklaren dat zij in het onderhoud van hun toekomstige pastoor mede willen voorzien door een jaarlijkse omgang met Sinterklaas en een eieromgang. Dat zo'n eieromgang ook in de [[oude parochie]] tot na de oorlog in gebruik was, blijkt onder meer uit de mededeling in het Land- en Tuinbouwblad van 24 mei 1952: | ||
:''Oude Parochie.<br>In de loop van de volgende week zal de omgang om eieren gehouden worden in de gebuurten: [[Rakt]], [[Helmondseweg]], [[Grote Bottel (buurtschap)|Bottel]], [[Derp]], [[Stationsstraat]], [[Stationslaan]], [[Lage Kerk]], [[Haageind]] en [[Heiakker]].'' | :''Oude Parochie.<br>In de loop van de volgende week zal de omgang om eieren gehouden worden in de gebuurten: [[Rakt]], [[Helmondseweg]], [[Grote Bottel (buurtschap)|Bottel]], [[Derp]], [[Stationsstraat]], [[Stationslaan]], [[Lage Kerk]], [[Haageind]] en [[Heiakker]].''<ref>Zes jaar later stond in het tweede blad van het [[Land- en Tuinbouwblad]] van 30 augustus 1958 een soortgelijke tekst onder de kop “Eieromgang Oude Parochie": “In de loop van de volgende week zal de eieromgang worden gehouden in de gebuurten [[Kleine Bottel]], [[Heiakker]], [[Derp]], [[Derpsestraat]] en [[Helmondseweg]]"..</ref> | ||
Dat de '''eieromgang''' samen met de '''oogstomgang''' vroeger niet alleen een "recht" van de geestelijkheid was, maar ook van de veldwachter, blijkt uit de arbeidsvoorwaarden die werden gesteld aan de [[Vlierden]]se veldwachter of vorster [[Paulus Maarlandt]], toen die in 1745 in dienst werd genomen. Hij mocht, volgens oud gebruik, zowel paaseieren als de oogst ophalen die hem door de ingezetenen als vrijwillige bijdrage werden gegeven. Het is begrijpelijk dat dergelijke afhankelijkheid van de veldwachter van de gunsten van de plaatselijke bevolking het objectief handhaven van de gestelde dorpsregels niet bevorderde. Dat de veldwachter zo'n eier- en oogstomgang wel kon gebruiken mag blijken uit de hoogte van het salaris dat hij van gemeentewege jaarlijks ontving. In 1742 was dat slechts 32 gulden. In natura kreeg hij daarbij nog jaarlijks 1300 paaseieren, 24 vimmen koren en 3 vaten boekweit. | Dat de '''eieromgang''' samen met de '''oogstomgang''' vroeger niet alleen een "recht" van de geestelijkheid was, maar ook van de veldwachter, blijkt uit de arbeidsvoorwaarden die werden gesteld aan de [[Vlierden]]se veldwachter of vorster [[Paulus Maarlandt]], toen die in 1745 in dienst werd genomen. Hij mocht, volgens oud gebruik, zowel paaseieren als de oogst ophalen die hem door de ingezetenen als vrijwillige bijdrage werden gegeven. Het is begrijpelijk dat dergelijke afhankelijkheid van de veldwachter van de gunsten van de plaatselijke bevolking het objectief handhaven van de gestelde dorpsregels niet bevorderde. Dat de veldwachter zo'n eier- en oogstomgang wel kon gebruiken mag blijken uit de hoogte van het salaris dat hij van gemeentewege jaarlijks ontving. In 1742 was dat slechts 32 gulden. In natura kreeg hij daarbij nog jaarlijks 1300 paaseieren, 24 vimmen koren en 3 vaten boekweit. | ||
In 1770 werden die eieren en | De afschaffing van de eier-, oogst- en nieuwjaarsomgang in Deurne gebeurde na een verzoek daartoe op 13 april 1769 van drossaard en regenten van de heerlijkheden Deurne en Liessel. | ||
In 1770 werden, na goedkeuring door de Staten-Generaal, die opgehaalde eieren en vimmen koren in geld omgezet en werd het vast salaris voor de Deurnese vorster in eerste instantie gebracht op 122 gulden en voor de twee schutters op ieder 61 gulden.<ref>Brabants Historisch Informatiecentrum (BHIC) toegang 178 Resoluties van de Staten Generaal dienstjaar 1770 inv.nr. 108 folio 251-252 - 5 april 1770.</ref> Bij nader inzien bleek echter dat de opbrengst van die omgangen gemiddeld aanmerkelijk hoger lag en dus niet volledig gecompenseerd werd door die salarisverhogingen. Daarom diende de heer van Deurne in december 1770 een verzoek in bij de Staten-Generaal om het jaarsalaris van de vorster te verhogen naar 140 gulden en van de twee schutters naar ieder 70 gulden.<ref>Brabants Historisch Informatiecentrum (BHIC) toegang 178 Resoluties van de Staten Generaal dienstjaar 1770 inv.nr. 108 folio 893 – 17 december 1770, transcriptie Henk Beijers</ref> | |||
Daarmee kwam voor vorster en schutters een einde aan het recht van eier- en oogstomgang. Voor de genoten salarisverhoging moesten wel expliciet enkele tegenprestatie worden geleverd: | |||
*hun diensten zo nodig beschikbaar | *Vorster en schutter moesten hun diensten zo nodig beschikbaar van de kerk, de gemeente en het armbestuur. | ||
*het derde gelui voor aanvang van de godsdienst mee helpen luiden | *Zij moesten het derde gelui voor aanvang van de godsdienst mee helpen luiden. | ||
*vorster moest publicaties, dagvaardingen en oproepen voor vergaderingen en rechtsdagen doen | *De vorster moest publicaties, dagvaardingen en oproepen voor vergaderingen en rechtsdagen doen. | ||
* | *Als er gevangenen waren, dan moesten zij die mee helpen bewaken. | ||
{{Appendix|2= | |||
---- | |||
{{references}} | |||
}} | |||
[[Categorie:Belasting]] | [[Categorie:Belasting]] | ||
Huidige versie van 25 mei 2024 om 07:47
De eier-, oogst- en nieuwjaarsomgang waren oude gewoontes, en in het geval van overheidsbeambten zelfs rechten, waarbij de ontvanger in het voorjaar rond Pasen, aan het einde van de oogstperiode en rond nieuwjaarsdag langs de deuren ging en daarbij afhankelijk was van de milde gaven van de inwoners.
De eieromgang was in Deurne, zoals op veel plattelandsplaatsen, tot na de Tweede Wereldoorlog in gebruik.
De eieromgang was bedoeld om de geestelijkheid extra te ondersteunen. In het parochiearchief van de Walsberg wordt nog een door 146 gezinshoofden ondertekende brief van rond 1947 bewaard, waarin zij verklaren dat zij in het onderhoud van hun toekomstige pastoor mede willen voorzien door een jaarlijkse omgang met Sinterklaas en een eieromgang. Dat zo'n eieromgang ook in de oude parochie tot na de oorlog in gebruik was, blijkt onder meer uit de mededeling in het Land- en Tuinbouwblad van 24 mei 1952:
- Oude Parochie.
In de loop van de volgende week zal de omgang om eieren gehouden worden in de gebuurten: Rakt, Helmondseweg, Bottel, Derp, Stationsstraat, Stationslaan, Lage Kerk, Haageind en Heiakker.[1]
Dat de eieromgang samen met de oogstomgang vroeger niet alleen een "recht" van de geestelijkheid was, maar ook van de veldwachter, blijkt uit de arbeidsvoorwaarden die werden gesteld aan de Vlierdense veldwachter of vorster Paulus Maarlandt, toen die in 1745 in dienst werd genomen. Hij mocht, volgens oud gebruik, zowel paaseieren als de oogst ophalen die hem door de ingezetenen als vrijwillige bijdrage werden gegeven. Het is begrijpelijk dat dergelijke afhankelijkheid van de veldwachter van de gunsten van de plaatselijke bevolking het objectief handhaven van de gestelde dorpsregels niet bevorderde. Dat de veldwachter zo'n eier- en oogstomgang wel kon gebruiken mag blijken uit de hoogte van het salaris dat hij van gemeentewege jaarlijks ontving. In 1742 was dat slechts 32 gulden. In natura kreeg hij daarbij nog jaarlijks 1300 paaseieren, 24 vimmen koren en 3 vaten boekweit.
De afschaffing van de eier-, oogst- en nieuwjaarsomgang in Deurne gebeurde na een verzoek daartoe op 13 april 1769 van drossaard en regenten van de heerlijkheden Deurne en Liessel. In 1770 werden, na goedkeuring door de Staten-Generaal, die opgehaalde eieren en vimmen koren in geld omgezet en werd het vast salaris voor de Deurnese vorster in eerste instantie gebracht op 122 gulden en voor de twee schutters op ieder 61 gulden.[2] Bij nader inzien bleek echter dat de opbrengst van die omgangen gemiddeld aanmerkelijk hoger lag en dus niet volledig gecompenseerd werd door die salarisverhogingen. Daarom diende de heer van Deurne in december 1770 een verzoek in bij de Staten-Generaal om het jaarsalaris van de vorster te verhogen naar 140 gulden en van de twee schutters naar ieder 70 gulden.[3]
Daarmee kwam voor vorster en schutters een einde aan het recht van eier- en oogstomgang. Voor de genoten salarisverhoging moesten wel expliciet enkele tegenprestatie worden geleverd:
- Vorster en schutter moesten hun diensten zo nodig beschikbaar van de kerk, de gemeente en het armbestuur.
- Zij moesten het derde gelui voor aanvang van de godsdienst mee helpen luiden.
- De vorster moest publicaties, dagvaardingen en oproepen voor vergaderingen en rechtsdagen doen.
- Als er gevangenen waren, dan moesten zij die mee helpen bewaken.
Bronnen, noten en/of referenties
|