Jan Adriana Hubert Berkvens (1912-1965)

Jan Berkvens
Foto ter beschikking gesteld door Hanneke Garbis-Berkvens
Persoonsinformatie
Volledige naam	Jan Adriana Hubert Berkvens
Roepnaam	Jan
Geboorteplaats	Eindhoven
Geboortedatum	19 februari 1912
Overl.plaats	Hilversum
Overl.datum	22 januari 1965
Partner(s)	Elisabeth Maria Josephina Verhoeven (1913-2002)
Beroep(en)	tandarts, raadslid

Burgemeester van Beekstraat, op nummer 12 (rechts) woonde het gezin van tandarts Berkvens waar hij ook zijn praktijk had.

Jan Adriana Hubert Berkvens (1912-1965) was tandarts en woonde tijdens zijn verblijf in Deurne laatstelijk in huize Kriekenbeek aan de Liesselseweg 27.

Familie

Jan was een zoon van de bankdirecteur Johannes Franciscus Berkvens (Woensel 1871-1920 Den Haag) en Maria Philomina van Dijck (Eindhoven 1873-1935 Utrecht).

Tijdens zijn studie leerde hij zijn toekomstige vrouw Bets kennen. Op 23 januari 1940 huwde hij in Roermond met Elisabeth Maria Josephina (Bets) Verhoeven, (Bilthoven 27 september 1913 - De Bilt 6 juni 2002), dochter van Bernardus Josephus Lambertus Verhoeven (Deventer 1876-1943 Roermond) en Johanna Maria van Best (Valkenswaard 1882-1955 Roermond). Zij vestigden zich in het inmiddels gereedgekomen huis met praktijkruimte aan de Burgemeester van Beekstraat A13e, vanaf 1953 huisnummer 12.

Zij kregen de volgende kinderen:

1. levenloos geboren kind (Maarten), (Deurne 8 februari 1941).
2. Johanna Maria (Hanneke), (Deurne 10 januari 1942), wetenschappelijk medewerker. Zij huwde met Konstantinos Garbis.
3. Jan Pieter, (Deurne 29 juni 1943 - Amstelveen 13 december 2020), directeur administratiekantoor. Hij huwde met Magdalena Maria Chatrer.
4. Jacobijn Leonarda Josepha (Jacobijn), (Deurne 11 februari 1946 - Den Bosch 21 mei 2002). Personeelsmedewerker bij KPN.
5. Joris Thomas (Joris), (Deurne 29 oktober 1948 - Amsterdam 10 augustus 2004). ICT medewerker.

Joris ligt evenals zijn ouders en zijn zus Jacobijn begraven op de rooms-katholieke begraafplaats St. Barbara in Utrecht.

Algemeen

Berkvens studeerde tandheelkunde in Utrecht en werd op 30 juni 1939 bevorderd tot tandarts. Hij kwam op 31 juli 1939 naar Deurne en vestigde zich daar als tandarts. Tot dan toe was er in Deurne geen vaste tandarts. Mensen met kiespijn moesten om geholpen te worden naar Hotel De Zwaan op de Markt in Deurne waar tandarts Jos Vullinghs uit Venray twee keer per week een uur spreekuur hield of naar tandarts Hoek in Helmond. Omdat het huurhuis aan de Burgemeester van Beekstraat nog in aanbouw was kreeg hij tijdelijk onderdak in het "Liefdegesticht" Sint Joseph aan de Kruisstraat D.167 waar hij tijdelijk woon- en praktijkruimte vond bij de zusters Franciscanessen en er als “kostganger” liefderijk werd verzorgd. Toen het huis aan de burgemeester van Beekstraat eenmaal gereed was werd de praktijk en de wachtkamer op de eerste verdieping gevestigd. Catharina (Toos) Wilhelmina Pubben (1927-2012) was lange tijd de tandartsassistente van Berkvens.

Tweede Wereldoorlog

Tijdens de Tweede Wereldoorlog kreeg Berkvens in 1943 “vrijstelling van inlevering van het aan hem toebehoorend heerenrijwiel”, een regel die gold voor (tand)artsen, zodat zij hun patiënten, indien nodig, thuis konden blijven bezoeken.

Naoorlogse periode

Dienstplicht

Door het enorme tekort aan artsen en tandartsen in de jaren na de tweede wereldoorlog werden verschillenden van hen opgeroepen voor militaire dienst. Ook Berkvens kreeg eind 1947 een oproep voor 2 jaar dienst in Nederlands Indië. Er was een regel dat wanneer in een straal van 10 km van een praktijk geen tandheelkundige hulp aanwezig was, de betreffende tandarts niet naar Indië hoefde, maar de twee jaar in eigen land moest uitdienen. Zo werd hij begin 1947 gelegerd in Vught en later in Chaam bij Breda zodat hij naar huis kon om in de avonduren zijn praktijk zo goed als mogelijk op gang te houden en op zaterdag patiënten op afspraak te behandelen. Door het grote tekort waren er ook geen waarnemers. Het waren voor hem twee hectische jaren.

Oranjevereniging

Na de Tweede Wereldoorlog ontstond er in Deurne veel discussie over de vaderlandslievendheid van diverse bestuursleden van de Oranjevereniging Deurne waar Berkvens lid van was. Die discussie leidde tot opzegging van zijn lidmaatschap. Op 4 augustus 1945 stuurde hij een brief aan het bestuur met de navolgende korte inhoud: “Daar mijn vaderlandsche gevoelens zich niet kunnen vereenigen met de bestuurskeuze der “Oranje Vereniging” Deurne, zie ik mij genoodzaakt bij deze mijn lidmaatschap op te zeggen. Bijlage: Lidmaatschapskaart Nr 181”

Persstrijd

Berkvens koos in de Deurnese Persstrijd de zijde van Antoon Coolen. In een openbare rechtszitting die op 18 januari 1946 voor de Bossche rechtbank plaatsvond werd onder meer aangevoerd dat Hub van Doorne tijdens een bezoek aan Berkvens vertelde dat hij, samen met enige heren van de Ford-fabrieken, de Führer zou hebben bezocht. Berkvens was bovendien een van de negen opstellers / medeondertekenaars van het Manifest van 21 februari 1945. Met het strooibiljet (A4) dat gericht was “aan de bevolking van Deurne” werd waarschijnlijk de kiem gelegd voor de Persstrijd.

SV Deurne

Omstreeks 1942 werd het plan opgevat om de Deurnese voetbalverenigingen DOS en Deurania te laten fuseren. De fusie werd toen voorbereid door de “Commissie van goede diensten” waar, naast een aantal andere notabelen uit het dorp, Berkvens deel van uitmaakte. Hun inspanningen leidden tot de oprichting per 1 augustus 1942 van de R.K. Sportvereniging Deurne (SV Deurne)

De Kriekenbeek

Met de uitbreiding van het gezin in 1948 was het huis aan de Burgemeester van Beekstraat inmiddels te klein geworden en werd de praktijk tijdelijk in het gedeeltelijk ontruimde Distributiekantoor aan de Heuvel 2 ondergebracht.

Berkvens liet in 1950 aan de Liesselseweg een nieuw woonhuis met praktijkruimte bouwen, getekend door de Eindhovens architect Kees de Bever. Het pand kreeg dezelfde naam als de eeuwenoude gesloopte boerderij: De Kriekenbeek.

Politiek

Voor de gemeenteraadsverkiezingen van 1946 stond Berkvens op plaats 2 van lijst 8, de “lijst Van Dinter” . Hij werd niet direct gekozen maar mocht op 28 december 1945 alsnog als vervanger in de gemeenteraad zitting nemen. In de raadsperiode 1946-1949 werd hij ook gekozen maar verliet hij de gemeenteraad om nog onduidelijke redenen, samen met Martinus van Dinter (1876-1959), vroegtijdig. In 1953 stond hij op plaats 3 van lijst 4, een van de vrije lijsten, en werd in de periode van 1953-1958 wederom als raadslid gekozen. Naar later bleek was dit de laatste keer. Hoe lang Berkvens daarna nog in de Deurnese politiek actief is geweest is (nog) niet bekend.

Schooltandverzorging

In 1946 pleitte Berkvens in een raadsvergadering, naast de vlooien- en luizenbestrijding, voor de instelling van een schoolartsendienst. De burgemeester juichtte de instelling van een dergelijke dienst zeer toe. De schooltandverzorging is er uiteindelijk gekomen. Berkvens zorgde voor de aanschaf van een ‘dental car’, zodat alle kerkdorpen bereikt konden worden. Hij werd dirigerend tandarts en behandelde zelf ook twee halve dagen per week.

Vertrek uit Deurne

Na langdurige ziekte in 1959 moest hij uiteindelijk zijn drukke praktijk om gezondheidsredenen neerleggen en verhuisde in september 1962 met zijn gezin naar Hilversum waar hij als tandarts bij de Stichting tot bevordering van de Schooltandverzorging in het Gooi ging werken.

Bron

• Familiearchief van Hanneke Garbis-Berkvens

Bronnen, noten en/of referenties