Basisschool d'Esdoorn

Voormalige jongensschool d'Esdoorn, circa 1929, toen nog zonder bovenverdieping.
Foto: collectie Sjaak Obers

Voormalige jongensschool d'Esdoorn, circa 1950, na de verbouwing.
Foto: collectie gemeente Deurne

Basisschool d’Esdoorn was lange tijd een lagere school voor jongens in Liessel. De school stond op het adres Hoofdstraat 54.

Geschiedenis

De geschiedenis van de school begint in 1876. In dat jaar werd de school gebouwd als vervanging van de openbare school die aan de Monseigneur Berkvensstraat had gestaan. Nadat in 1893 een tweede school werd gebouwd voor meisjes, (de R.K. Meisjesschool, de voorloper van de Maria Gorettischool in Liessel ) werd de school een jongensschool. Vanaf 1970 was de school weer gemengd; zie de ontwikkeling van het lager onderwijs in Liessel.

Deze school had in de loop der tijd de namen: openbare school, vanaf 1928 rooms-katholieke jongensschool Sint-Willibrordus (kortweg R.K. Jongensschool), vanaf 1975 lagere school d’Esdoorn en vanaf 1985 basisschool d'Esdoorn.

Tot 1 oktober 1930 kende de school het adres F.71, daarna werd het L.41, na de huisnummerwijziging van 1950-1955 werd het Schoolstraat 8 en vanaf 1 april 1967 was het adres van de school Hoofdstraat 54.

De bouw in 1876 betrof twee leslokalen. Het metsel- en stukadoorswerk werd geleverd door Andries Lutters en Johan van de Mortel en Eimericus Goossens (Het Man) verzorgden het timmerwerk.

In 1903 kwam er een derde lokaal bij. Het werk werd gegund aan Theodorus de Bijl voor 2.492 gulden.

Naar ontwerp van Jos Deltrap vond in de jaren 1930-1932 een ingrijpende verbouwing en uitbreiding van de school plaats. Om de uitbreiding van vier naar zes klaslokalen te realiseren werd een bouwlaag toegevoegd, werden de zijramen van het lokaal aan de zuidoostzijde dichtgezet, werd het portaal uitgebreid met een trappenhuis en een nieuwe toegangspartij. Er werden verder vijf smalle vensters aangebracht in de topgevel, waarin glas-in-lood werd geplaatst. In de topgevel werd een kruis aangebracht. In de voorgevel werden op de begane grond en de eerste bouwlaag, aan weerszijden van de vooruitspringende gevel, de klaslokalen voorzien van brede samengestelde vensters met onderkozijnen en een kleine ruitverdeling in de bovenlichten, gescheiden door langwerpige tuimelramen. In het schoolgebouw werd het metselpatroon Kropholler toegepast, ook wel het Deltrap verband genoemd.

Voorafgaand aan het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werd tijdens de mobilisatie de jongensschool gevorderd voor soldaten van het Nederlandse leger en gingen de jongens gedurende korte tijd voor halve dagen naar de meisjesschool.

In 1946 werd de aanzienlijke oorlogsschade hersteld, waarmee een bedrag van 18.350 gulden gemoeid was.

In 1951 werd, onder leiding van architect Van de Sluis, de school uitgebreid met een zevende lokaal. Dit gebeurde op de eerste etage. Het platte dak werd daartoe verwijderd, de zijmuren werden opgetrokken en van vensters voorzien. Er werden plafonds aangebracht en de kap werd getimmerd met een schilddak aan de westzijde en met een zadeldakeind aan de oostzijde.

In de jaren 1965 en 1966 kreeg de school een royale onderhoudsbeurt, de samengestelde vensters in de voorgevel (naar ontwerp van Jos Deltrap) werden vervangen door stalen kozijnen en draaivensters, en er werd een klein leslokaal (het achtste) ingericht. Tijdens deze periode was de school niet bruikbaar en werd het onderwijs - via een rouleersysteem - verzorgd in de meisjesschool.

In 1972/1973 waren er wederom enige uitbreidingen en aanpassingen: aan de achterzijde van de bestaande bouwmassa werd laagbouw toegevoegd, alsook vonden er kleine wijzigingen in de indeling plaats.

In 1973/74 vond een vrij ingrijpende verbouwing plaats. In verband met het gewijzigd karakter van de school werden de toiletten vernieuwd, er werden een gemeenschapsruimte (handenarbeidlokaal) en een klaslokaal bijgebouwd. Door het creëren van een nieuwe personeelskamer kon de bestaande tot kantoorruimte worden ingericht.

Bij de aanvang van het schooljaar 1970-1971 werd het onderwijs vanaf de eerste en tweede klas gemengd, jongens en meisjes.

In 1975 veranderde de naam van de school in lagere school d'Esdoorn, het was een school voor jongens en meisjes.

In 1985, bij de integratie van kleuter- en lager onderwijs, werd de school een basisschool voor jongens en meisjes. De naam van de school veranderde in basisschool d'Esdoorn. De naam d'Esdoorn was al vanaf 1975 in gebruik.

In 1992 werd basisschool d’Esdoorn opgeheven onder gelijktijdige samenvoeging met basisschool De Zonnebloem. Vanaf dat jaar was de hoofdlocatie op Hoofdstraat 69 en een dislocatie op Hoofdstraat 54. De groepen een tot en met vier zaten in de hoofdlocatie en de groepen vijf tot en met acht in de dislocatie.

In de jaren 1990 liep het aantal leerplichtige kinderen sterk terug. Bovendien gaf het lerarenteam van de school de voorkeur aan één werkplek, waar ook alle kinderen bij elkaar zijn. Om die redenen is er bij de hoofdlocatie een flinke verbouwing tot stand gekomen, zodat vanaf 1999 alle kinderen van Liessel op Hoofdstraat 69 naar de basisschool gingen. Daardoor kwam het gebouw aan Hoofdstraat 54 leeg te staan.

Schoolhoofden

De schoolhoofden in deze school waren achtereenvolgens:

• Johannes van Nunen (1835-1911) tot 1899
• Johannes Roefs (1863-1919) van 1899 tot 1919
• Jacob Wilhelm van Helden (1872-1930) van 1919 tot 1927
• Adrianus Carolus Gerardus Franciscus van Rijswijk (1898-1965) van 1928 tot 1963
• Arnoldus Johannes van Gisteren (1924-2004) van 1963 tot 1969
• Martinus Adam Beljaars (1937-2018) van 1969 tot 1992.

Van 1901 tot 1992 woonden de schoolhoofden in de naast de school gelegen 'bovenmeesterswoning'.

Afloop

Het schoolgebouw stond sinds 1999 leeg en een combinatie van de aannemers Bots & Manders had in die tijd al nieuwbouwplannen voor de locatie. Het duurde uiteindelijk erg lang voor er zicht kwam op herontwikkeling van het terrein, met name omdat procedures waren aangespannen voor het behoud van het waardevol geachte gebouw. De bezwaarmakers stelden dat het schoolgebouw van groot architectonisch en cultuurhistorisch belang was omdat het gebouw dateerde uit 1876 toen de eerste twee leslokalen werden gebouwd.

De stichting De Stùlp, die zich inzet voor cultuurhistorische elementen in Deurne en omgeving, probeerde het oude schoolgebouw op de monumentenlijst te krijgen.

De historische waarde en het unieke werd in Liessel erg betwijfeld. Er was grote behoefte aan locaties voor woningbouw en er bestond grote twijfel over de mogelijkheid om aan het huidige pand een alternatieve bestemming te geven. Van het gebouw was door de verbouwingen maar een heel klein gedeelte echt oud. Na een uitspraak van de rechtbank legde stichting De Stùlp, zich er medio 2006 bij neer dat de strijd niet te winnen viel. In 2008 kon het inmiddels danig verpauperde schoolgebouw worden afgebroken om plaats te maken voor nieuwe woningen.

Op het voormalige schoolterrein verscheen in 2010 een appartementengebouw d'Esdoorn, vernoemd naar de school die op deze locatie had gestaan.