Iedere eerste maandag- en woensdagochtend van de maand van 10 tot 12 uur kunt u ons bezoeken in het heemhuis Vanaf 1 januari 2025 wordt dat Iedere eerste maandagochtend en derde woensdagochtend van de maand. |
Turfstrooiselfabriek van de Maatschappij Helenaveen
| Voormalige Turfstrooiselfabriek | ||
 met aangebouwde dienstwoning | ||
| Locatie | Rector Nuijtsstraat 13a, Helenaveen | |
| Start bouw | 1881 | |
| Monument status | Rijksmonument | |
De voormalige turfstrooiselfabriek van Maatschappij Helenaveen ligt aan de Rector Nuijtsstraat (voorheen Lindelaantje en Radijsstraat) aan de ‘Fabriekswijk’.
De fabriek, gebouwd rond 1881, was uitgerust met stoommachines en een elektriciteitsgenerator voor de verlichting. Daarnaast betrokken alleen de directeurswoning 'Villa Gena' aan de Geldersestraat en hoogstwaarschijnlijk de katholieke kerk in het dorp elektriciteit van de fabriek. De rest van het dorp kreeg pas in 1939 elektriciteit: in dat jaar werd Helenaveen aangesloten op het gemeentelijk elektriciteitsnet van het G.E.B.
De turf werd naar de fabriek aangevoerd met aken en schepen via de Fabriekswijk, een zijkanaal van de Helenavaart. Via een lopende band onder een overkapping werd de turf getransporteerd naar de machines in de fabriek. Daar werd de turf vermalen en in pakken geperst. Maatschappij Helenaveen exporteerde het sterk absorberende strooisel naar vele landen in Europa. Het verving o.a. het stro in de tram-paardenstallen van Londen en Parijs en werd ook gebruikt in zogenaamde turfstof-closets.
De turfstrooiselfabriek werd op 7 juni 1884 door brand getroffen.
In 1912 werd de fabriek stilgelegd; de fabricage was niet lonend meer. Maatschappij Helenaveen vestigde er een timmerwerkplaats en maakte er een inrichting voor het verduurzamen van hout. Na lange tijd van leegstand werd het gebouw in het begin van de jaren '70 van de vorige eeuw verhuurd aan een autospuiterij en uitdeukerij. Tegenover de fabriek staan de voormalige klerkenwoningen van Maatschappij Helenaveen.
Aanvankelijk was het een rechthoekige, tweelaagse fabriek. De kap met drievoudig eiken hangwerk is nog geheel aanwezig.
Vanaf 1881 kende Helenaveen ook een mobiel inzetbare drijvende turfstrooiselfabriek. Een plaats waar de drijvende fabriek onder meer lag in de Helenavaart is nog te herkennen aan een lichte verbreding van het kanaal aan de Koolweg, iets noordelijk van de T-splitsing Soemeersingel-Rector Nuijtsstraat.