Bronweg 10

Voorzijde van het voormalige "kasteeltje" aan de Bronweg 10 in Vlierden, 1 november 1963. Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort.

Het voormalige buitenhuis van de familie De Maurissens

Plattegrond van het pandje, gemaakt door een van de onderduikers.

Op het adres Bronweg 10 in Vlierden, (voordien wijknummer V.40), na de huisnummerwijziging van 1950-1955 werd het Bronweg 10, stond tot 1964 een fraai buitenhuis dat in de volksmond algemeen het kasteeltje van de Baarschot werd genoemd.

Eigendoms- en bewoningsgeschiedenis

Op 10 mei 1796 was jonkheer Ignatius Xaverius Josephus de Maurissens (1759-1852), officier in het regiment dragonders van het legioen de Mattha in dienst van de keizer van Oostenrijk, de eerste die het in weelderige Franse stijl gemeubileerde en gestoffeerde huis aan de Baarschot in Vlierden betrok. Het huis op die plek was in de jaren 1736, 1741, 1751 en 1791 eigendom van de familie Van den Boomen. Van hen kochten De Maurissens het terrein. Of het huis in de periode-Van den Boomen al bestond, of dat het kort vóór 1796 in opdracht van De Maurissens werd gebouwd, is onduidelijk. In 1832 was het kadastraal bekend als Vlierden C 628, later omgenummerd tot Vlierden C 1135/1136.

Het buitenhuis bleef lang in handen van de familie De Maurissens. Nog tot in de late 19e eeuw bewoonden de laatste erfgenamen van de familie het huis. Vermoedelijk was Johanna Theresia de Maurissens (1802-1883) de laatste bewoonster uit deze familie. Het huis droeg bij haar dood het huisnummer A.12, waar dat eerder, toen haar zus Lucia Ernestina Allegonda de Maurissens (1799-1878) er nog woonde, A.13 was. Na de dood van de freule vertrok het personeel, hetgeen zich duidelijk in het bevolkingsregister aftekent aan de data dat zij Vlierden verlieten. Nog datzelfde jaar, op 12 december 1883, betrok Arnoldus van de Mortel (1836) met zijn echtgenote Hendrica Verberne (1846) en hun gezin, komend uit Mierlo, het huis waar eerder de freules woonden. De bewoningsgeschiedenis in de periode daarna is nog wat ongewis en moet nog nader worden uitgewerkt.

Onderduikers

In de Tweede Wereldoorlog was het huis in gebruik als onderduikadres, waarvan het relaas is vastgelegd in een typoscript met de titel Onderduiken op de Baarschot. Het is een uitgewerkte versie van een dagboek van de schrijver Eric Schiff.. Het document bevat ook een handgetekende plattegrond van het huis. Hieruit blijkt, dat het feitelijk een gewone boerenwoning was geworden, waaraan een zogenaamde herenkamer was gebouwd. De opkamer werd door de onderduikers het jonkheerlijk vertrek genoemd.

Het relaas gaat over de periode 1942-1943; de onderduikers waren Govert van den Bosch, Jan Bosma, Hans Weygers, Piet Schrikker, Frederik Trip (1923-1999), Wolter Trip (1921-na 1987), Carel van Rossum en Eric Schiff (de schrijver). Zij waren jongemannen; een aantal van hen was nog student. Frederik Trip, zoon van Jhr. Herman Trip, koopman te Amsterdam, en Govert van den Bosch hadden in oktober 1941 met twee vrienden een poging gedaan naar Engeland te ontkomen om van daaruit tegen de bezetter te strijden, maar hun vluchtmateriaal werd ontdekt.. Twee van hun vrienden vertrokken al eerder. Daarna kozen Van den Bosch en Trip, kennelijk met een aantal anderen, ervoor om via Spanje te ontkomen. Om aan de razzia's van de Duitsers te ontkomen kozen ze voor een tijdelijk onderduikadres op de Baarschot. Frederik Trip was degene die het buitenhuis op de Baarschot kende, en hij stelde het als onderduikadres voor. Hij en zijn oudere broer Wolter moeten de omgeving goed gekend hebben, want zij waren kleinzonen van Jhr. Carel Frederik Wesselman van Helmond (1859-1918). Hun grootmoeder woonde nog op het kasteel van Helmond.

Carel van Rossum (ook genoemd Karel of Cackie) en Eric Schiff waren nog in 1945 actief als piloot voor de Royal Airforce. Govert van den Bosch woonde op de Javastraat 48 in Den Haag; het officiële adres van Schiff was Westeinde 3a in Voorburg. Samen met Frederik Trip komen ze voor op een lijst van dertig personen die door Karst Smit over de Nederlands-Belgische grens geholpen waren. Het is onduidelijk of Jan Bosma, Hans Weygers, Piet Schrikker en Wolter Trip eerder al hadden opgegeven. Hun namen komen in lijsten van Engelandvaarders voor zover bekend niet voor.

Ten tijde van de huisnummerwijziging van 1950-1955 waren Cor en Tonny Kivits-Claassen de bewoners van het oude buitenhuis.

Sloop

Het kasteeltje is in 1964 afgebroken in het kader van de ruilverkaveling 'De Astense Aa'. Het was toen erg verwaarloosd en in de oorlogsjaren in gebruik door een zekere Kuunders, die het pand als stal voor kleinvee gebruikte. Mogelijk werd het door het jonge echtpaar Kivits na de Tweede Wereldoorlog in verband met de woningnood bewoond.

De firma Bakens uit Asten heeft het pand gesloopt en het puin geruimd. Alleen een heuveltje achter op het erf, met een oude boom erbij, is blijven liggen. De nog tastbare bewijzen van de familie De Maurissens in Vlierden zijn de grafkapel De Maurissens aan de Oude Torenweg en de steen met het wapen van de Maurissens in Huize De Vliert.

Literatuur

• Henk Beijers en Pieter Koolen – Vlierdens Verleden 721-1926 (Deurne 1996) blz. 168-173.
• Het Weekblad voor Deurne van 11 september 1964
• Archief familie Jansen-Kuunders

• 
• 
• 
• 

Bronnen, noten en/of referenties