Rabo-clubsupport leverde dit jaar 765,88 euro op. Allen die op ons stemden hartelijk dank! Iedere eerste maandag- en woensdagochtend van de maand van 10 tot 12 uur kunt u ons bezoeken in het heemhuis |
Vreekwijk (gehucht)
| ||
| Landschapskwaliteit | ||
| typering | Een groepje bij elkaar staande boerderijen (gehucht) rondom een driehoekige open ruimte (brink) | |
| locatie | Zuidelijk van de kern Deurne, tussen de Theo van Doesburgstraat, Sint Jozefstraat, Liesselseweg en Oude Stappad | |
| fietsroutenetwerk | In de directe nabijheid van knooppunt 39 | |
Vreekwijk, van 1950 tot 1955 als Vreewijk beschreven, is een buurtschap in de gemeente Deurne, in de volksmond ook wel t Vrèèk genoemd.
De naam Vreekwijk
De naam Vreekwijk werd door Hendrik Ouwerling verklaard als Vredewijk, en moet volgens hem dus feitelijk Vreewijk zijn geweest (vree is een korte vorm van vrede, zoals veer naast veder en moer naast moeder bestaat). Naamkundig is dit echter uiterst twijfelachtig, omdat in de meeste vormen de k-klank aan het einde van de eerste lettergreep vrijwel altijd voorkomt: Vrekewijc (1387), Vreqvick (1418), Vreckwijck (1498), Vreyckwijck (1530), ten Vreck (1621), Wreeckwijck (1659), de Vrecksenacker (1694), Vrekweijk (1796), Vrekweijk (1841). Ouwerling heeft het dus vermoedelijk niet bij het rechte eind gehad.
Ligging en oudste geschiedenis
De buurtschap Vreekwijk is gelegen aan de zuidzijde van de aaneengesloten Deurnese akker, waaromheen onder meer ook de buurtschappen Derp, Veldheuvel, Breemortel, Zeilberg en Haageind en de kom van het dorp Deurne lagen. Aan de oostzijde sloot de akker aan op de Heiakker, een tweede akkercomplex.
Vreekwijk wordt gekenmerkt door de ligging aan een voorname noord-zuidroute, namelijk de weg van 's-Hertogenbosch langs een zijbreuk van de Peelrandbreuk en via Meijel naar Keulen. Deze weg markeert dan ook niet alleen de westzijde van het middeleeuwse akker-complex, maar tevens een zijbreuk van deze geologische breuklijn.
De oudste vermelding van de naam dateert uit 1271, zij het in de vorm van een persoonsnaam. In Vreekwijk werden jaarlijks op 17 maart, de feestdag van Sint-Geertruida, de bestuurders van Deurne benoemd en de dorpsreglementen vastgesteld. Vermoed wordt wel, dat dit ritueel een overblijfsel van een Germaans lokaal bestuurssysteem is.
Wegenpatroon
De noord-zuidroute via het voormalige Oude Stappad en de Oude Vreewijkseweg (bij de latere officiële vaststelling van de straatnaam is voor een niet-historisch verantwoorde spelling gekozen) wordt bij de buurtschap nog altijd onderbroken door een driehoekig open terrein, gemarkeerd door langgevelboerderijen en eikenbomen, met een oude brandkuil of drinkpoel. In Drenthe wordt dat een brink genoemd, maar de gebruikelijke Brabantse term is heuvel of plaetse. Geen van deze twee termen is echter bekend in verband met Vreekwijk; het terrein is hier naamloos gebleven.
De weg van het open terrein tot de Vreekwijkse Loop kreeg de naam Oude Vreekwijkse weg (later verviel dus de -k-), terwijl het parallelle deel van de huidige Liesselseweg de naam Vreekwijkse weg droeg. Ook de woningen langs de Liesselseweg werden wel tot Vreekwijk gerekend. De sportvereniging Racing Boys kan daarmee als een Vreekwijkse vereniging worden gezien.
Achtergronden
Verspreid over de gemeente Deurne zijn nog diverse gehuchten gelegen. Deze kennen meestal oude middeleeuwse benamingen, waaraan oude verbinding- en handelsroutes soms hun naam ontlenen. Zij bestonden uit eenvoudige bebouwing met hoofdzakelijk agrarische functies. De bewoners binnen de gehuchten hadden een zekere mate van economische, sociale en maatschappelijke verbinding en belangen.
Deze gehuchten hadden vaak verbrede openbare ruimte, in Drenthe brink genoemd en bij ons vaak als heuvel bekend, die gevormd wordt door de samenkomst van drie wegen en langgevelboerderijen die met hun lange gevel naar de weg of de open ruimte gericht staan. Zo’n driehoekige ruimte was een gemeenplaats, waar oorspronkelijk het vee werd verzameld en waar omheen later ook bebouwing ontstond. De bomen op de plaats werden voor gemeenschappelijk gebruik geplant. Soms was er ook een drinkpoel te vinden, zodat het vee, dat 's avonds bijeengedreven werd, er kon drinken en overnachten.
Het gehucht Vreekwijk is één van de oudste gehuchten van Deurne en heeft een cruciale rol gespeeld in het verleden van Deurne. Tot 1795 werden namelijk op deze plek de dorpsbestuurders gekozen door het Deurnese volk en mogelijk werd er ook recht gesproken.
De straat Oude Stappad maakte oorspronkelijk net als de Keulsebaan onderdeel uit van de oude verbindingsroute tussen Den Bosch en Keulen, maar is met de komst van industrieterrein Leemskuilen grotendeels verloren gegaan.
De drinkpoel op de brink bevat altijd water. Dit wijst erop dat dit een artesische bron is. Daaronder verstaan we een bron die water geeft dat tussen twee ondoordringbare lagen zit opgesloten en hier naar boven kan komen zonder dat het opgepompt hoeft te worden. In de nabijheid van de Peelrandbreuk komt dat vaker voor.
In 1974 is er in het gehucht Vreekwijk een grafurn gevonden op het terrein in de hoek van Sint Jozefstraat en Oude Vreewijkseweg. Deze grafurn kan in verband gebracht worden met een grafveld in de St. Jozefparochie, dat door de aanwezige grafgiften gedateerd wordt op de late Bronstijd - vroege IJzertijd. Gezien de afstand tussen beide grafvelden zal het niet om hetzelfde grafveld gaan.
Het nabijgelegen pand Sint Jozefstraat 93, waarin vroeger bierbrouwerij Het Anker gevestigd was, is een gemeentelijk monument.
Naoorlogse ontwikkelingen
In de tweede helft van de 20e eeuw veranderde het karakter van Vreekwijk ingrijpend. Men zag het industrieterrein Leemskuilen naderen, het Oude Stappad opslokkend. Ook de verbinding naar de akker aan de oostzijde, de Lijkweg, werd door de aanleg van bedrijventerrein de Kranenmortel verstoord. De akker ten noorden van de buurtschap werd afgegraven en volgebouwd zonder archeologisch onderzoek, zodat mogelijke resten van een vol-middeleeuwse of oudere voorganger van de buurtschap, die aldaar zeker te verwachten waren, als verloren moeten worden beschouwd.
Een ruilverkaveling werd doorgevoerd, waarbij de Engstraat werd weggeploegd en enkele bolle akkers werden vlakgeschoven. Aan het einde van die eeuw was de agrarische bewoning vrijwel volledig verdwenen, en werden enkele boerderijen onherkenbaar verbouwd tot burgerwoningen. Momenteel is de aanleg van een zuidelijke rondweg rond Deurne de voornaamste bedreiging voor Vreekwijk en zijn omgeving.
In het bosgebied op de voormalige heide ten zuiden van Vreekwijk werd in de naoorlogse periode het Internaat Vreekwijk gesticht, een onderdeel van het Bijzonder Jeugdwerk Brabant. In het internaat aan de Mr. De Jonghlaan wordt aan moeilijk opvoedbare jongeren een vak geleerd. Binnen de kom van Deurne staat onder meer aan de Geul in de wijk Koolhof een huis waar jongeren onder beleiding semi-zelfstandig wonen.
Geografisch
Bronnen, noten en/of referenties
|