Lagere landbouwschool

De lagere landbouwschool in een van de lokalen van het patronaatgebouw Rust Roest aan de Kruisstraat.
Foto: collectie Thom van der Straaten

Het schoolgebouw aan de Heuvelstraat.
Foto collectie Mien Koolen-Mennen, Vlierden

De buitenkaft van het rapport van een van de leerlingen van het eerste uur.

De lagere landbouwschool in Deurne startte op 1 september 1927 in een van de lokalen in het patronaatgebouw Rust Roest aan de Kruisstraat en verhuisde in 1930 naar de Heuvelstraat.

Voordat de lagere landbouwschool in Deurne werd opgericht, werden er door meerdere onderwijzers en door de fraters van Tilburg al (winter)landbouwcursussen gegeven aan jonge en volwassen boeren.

Dr. Van der Zanden, inspecteur van het landbouwonderwijs, wilde de ontwikkeling van de jonge boer in andere banen leiden door, aansluitend op het lager onderwijs, dagonderwijs voor toekomstige landbouwer te verzorgen. Hij riep de lagere landbouwscholen in ons land in het leven. Het was zijn bedoeling aan alle boerenjongens dit onderwijs te bieden door het aantal scholen zodanig uit te breiden dat praktisch iedereen in de gelegenheid werd gesteld een lagere landbouwschool te bezoeken. De aanwezigheid van een lagere landbouwschool werd in het interbellum in diverse NCB-afdelingen als een ideaal beschouwd voor de ontwikkeling van de boerenjeugd en de strijd om die aanwezigheid werd vaak heftig gevoerd.

Binnen de NCB ijverden hoofdbestuurslid, tevens burgemeester van de gemeente Deurne, Jan Casper van Beek en pastoor Roes jarenlang voor de stichting van een landbouwschool in Deurne. In 1926 beloofde het generaal bestuur van de fraters van Tilburg aan pastoor Roes een gekwalificeerde onderwijzer hiervoor te leveren.

Op 1 september 1927 werd de school, toen nog gevestigd in een van de lokalen van het patronaatgebouw Rust Roest, ingewijd en Deurne hoorde daarmee tot een der eerste vier landbouwscholen in het werkgebied van de NCB. De onderwijscommissie van de NCB wilde geen religieus in haar scholen en frater Willibrordo, het hoofd van de lagere school, met akte land- en tuinbouw, pluimveeteelt en ook bijna in het bezit van de akte bijenteelt, werd gepasseerd. Gerardus Jacobus van Oss, tot dan hoofd der school te Wanroy, werd aangesteld en tot schoolhoofd benoemd.

Er werd begonnen met achtenveertig leerlingen uit de gemeente Deurne, zes leerlingen uit de gemeente Bakel, vier uit de gemeente Asten, drie uit de gemeente Gemert en één leerling uit Someren. Het betrof een vierjarige studie, waarbij de leerling ook geregeld in de praktijk werkzaam bleef.

Het eerste schoolbestuur bestond uit:

• directeur Van Oss, eerste hoofd der school,
• pastoor Roes, rector, leraar godsdienst en vicevoorzitter,
• burgemeester Van Beek, voorzitter van het schoolbestuur,
• rijkslandbouwconsulent dr. ir. J.H.F. Deckers,
• raadslid Gerard van Hugten uit Liessel, secretaris,
• raadslid Hannes Fransen uit Vlierden, lid en
• P. Aarts uit Asten, lid.

Het landbouwonderwijs werd bekostigd door het rijk. De boerenbonden en gemeentebesturen van de dorpen waar de leerlingen vandaan kwamen betaalden een bijdrage per leerling. Het patronaatgebouw werd na een paar jaar als schoolgebouw afgekeurd.

De belangstelling voor dit onderwijs nam in Deurne gestadig toe en de groei van de landbouwschool was regelmatig en natuurlijk. Waren de eerste jaren de aanmeldingen vrij bescheiden, de daaropvolgende jaren waren van dien aard dat regelmatig de helft der leerlingen moest worden afgewezen. In 1946 overtrof het aantal aanmeldingen ruim driemaal de beschikbare plaatsen.

Op kosten van Boerenbond Deurne werden aan de Heuvelstraat een nieuw schoolgebouw van enkele lokalen en een directeurswoning gebouwd. Op 20 februari 1930 werd het nieuwe schoolgebouw ingezegend door deken H. Meijer uit Asten. De landbouwschool bleef financieel een zorgenkindje. Jaar na jaar waren er onkosten of was het schoolbestuur niet in staat de huur aan de Boerenbond te betalen.

Na verloop van tijd daalde het aantal jongeren dat een agrarische opleiding wilde volgen. Daardoor kwam het zelfstandig voortbestaan van de lagere landbouwschool in gevaar. Een oplossing werd gevonden door de school te verhuizen naar een houten noodvoorziening op de lts-locatie aan de Pastoor Jacobsstraat. In 1972 fuseerde de landbouwschool met de lagere technische school (lts) aan de Haspelweg. Bij deze fusie kreeg de school de naam Scholengemeenschap Dr. Hub van Doorneschool, genoemd naar Dr. Hub van Doorne, industrieel uit Deurne en oprichter van DAF.

Directeuren

In het bestaan van de landbouwschool waren er drie directeuren:

• Gerardus Jacobus van Oss, hij vertrok op 26 juni 1933 naar Udenhout.
• Franciscus Richardus (Frans) Schreurs (1896-1973).
• Hendrikus Hubertus Cornelis (Harrie) Gerlings (1936-2021).

Bronnen, noten en/of referenties De Kroniek (kloostermemoriaal) van het Fraterhuis in Deurne, in november 2013 door het archief van de Fraters van Tilburg ter beschikking gesteld. Diverse auteurs, Gedenkboek Boerenbond Deurne 1896 – 1946, 9 oktober 1946. ”De Deurnese Landbouwschool moet worden uitgebreid met Tuinbouwafdeling.” “Dinsdag bezoek van minister mr. B. W. Biesheuvel” Voorpagina en pagina 2 van het Weekblad voor Deurne van vrijdag 19 juni 1964. Merijn van der Vlies, Honderd jaar Boerenbond Deurne 1896-1996, juni 1996.