Heitveldweg 11

Heitveldweg 11
Locatie
adres	Heitveldweg 11
wijk	Achterste Beersdonk
plaats	Vlierden-Brouwhuis
adres na 1954	Brouwhuisweg 11 (1955-1967)
1921-1954	V.102 B.12
1880-1890	B.12
1869-1879	B.13

De Achterste en Voorste Beersdonk op de Chromotopografische Kaart des Rijks, 1921. Op de Achterste Beersdonk zien we in het midden van het gehucht, aan de zuidzijde van de weg, een cluster van twee haaks op de weg gebouwde boerderijen. De linker van de twee was Heitveldweg 11. De Astense Aa stroomde net buiten het kaartbeeld aan de zuidzijde.

Het boerenbedrijf op Heitveldweg 11, jaren '70.

Het boerenbedrijf op Heitveldweg 11, jaren '70.

Heitveldweg 11 in 1982, oostzijde.

Heitveldweg 11 in 1982, westzijde.

Heitveldweg 11, 21 januari 1984. Collectie Heemkundekring Helmond-Peelland.

Heitveldweg 11, 14 juni 2001, westzijde.

Heitveldweg 11, 14 juni 2001, noordzijde, met zicht op de sloopwerken van Heitveldweg 9.

Heitveldweg 9 en 11 in 2001.

De zolder van Heitveldweg 11, met haardpartij, in 2001.

Het woongedeelte van Heitveldweg 11 tijdens de sloop in 2001.

De boerderij Heitveldweg 11, tijdens de sloop in 2001.

De kippenkooi bij Heitveldweg 11, in 2001.

De Achterste Beersdonk vanuit het westen, zomer 2003. Op de voorgrond ligt de pas aangelegde Korendijk, met de nog onvoltooide splitsing van de Sojadijk. Midden in beeld loopt nog de Heitveldweg, met daaraan rechts van het midden Heitveldweg 7. Links daarvan lagen Heitveldweg 9 en 11.

Zicht op de Heitveldweg vanuit het zuidwesten, zomer 2003. Rechtsmidden zien we het verwilderde erf van Heitveldweg 9 en 11, daartegenover nog de Baleman met zijn eikenlaan.

De Achterste Beersdonk vanuit het westen, zomer 2003. Zicht vanuit het westen op de woeste erven van Heitveldweg 9 en 11 (onder, rechts van het midden), Heitveldweg 30 (midden) en Heitveldweg 28 (rechts daarvan) aan weerszijden van de Heitveldweg. Rechts zien we het nog intacte erf van Heitveldweg 7; links rukt de bedrijvigheid op.

Tinus en Maria van Rooij-Maas, hoofdbewoner(s) tussen 1902 en 1945.

De kinderen van Martinus van Rooij (1875-1973).

Heitveldweg 11 is een voormalig adres op de Achterste Beersdonk in Brouwhuis.

Bewonings- en ontwikkelingsgeschiedenis van de boerderij

Een middeleeuws cijnsgoed (1190-1600)

De boerderijen met laatstelijk de adressen Heitveldweg 9 en Heitveldweg 11 hebben een lange gemeenschappelijke geschiedenis. Beide boerderijen waren gesitueerd aan de noordrand van een dekzandrug aan de rand van het beekdal van de Astense Aa. Mogelijk moeten we hier ook de oudste kern van het gehucht Beersdonk zoeken. Deze oorsprong bestaat uit een goed Beersdonc, dat in het cijnsregister van de hertog van Brabant uit 1340 wordt vermeld en waarvan Theodoricus van Aestappen destijds de eigenaar was. Een ruime halve eeuw later is sprake van dat huys van der beersdonc. Tegelijkertijd betaalden de eigenaren van percelen op de Achterste Beersdonk cijnzen aan de heer van Helmond, die dat recht in 1314 van de hertog had verworven.

Op basis van het cijnsboek van de heren van Helmond kunnen we veronderstellen, dat in de vroege 17e eeuw een boerderij op de Beersdonk eigendom was van Art Willem Joosten, en na hem zijn 9 kinderen. Die erfgenamen verkochten het goed aan Anthonis Jan Ansems Cunnen. Vóór hem waren de 5 kinderen van Petrus de Beerdoncq de cijnsbetaler, en nog eerder Marcelius, zoon van Johannes de Beersdonck, die het weer van Godefridus of Arnoldus, zoon van ...celus de Beersdonck had. Marcelius was de bezitter in 1498, dus de na hem genoemden moeten nog daarvóór hebben geleefd.

Splitsing van de Beersdonk (1600-1798)

Op 22 januari 1632 bekende Peter Anthonis van Boeckel betaald te zijn door de drie kinderen van Anthonis Jan Ansumps, alias Kuenen, voor de verkoop van zijn vierde deel uit de goederen, nagelaten door wijlen zijn vader Anthonis van Boeckel, staande en gelegen op de Beersdonck te Vlierden. Een half jaar later worden de goederen die Anthonis Jan Anssems op de Beersdonk, verkocht. De vier oudste kinderen van Anthonis verkochten, als erfgenamen van hun vader, op 28 september 1632 een hoeve met schuur en schaapskooi, met 36 lopense akkerland en 7 of 8 koeweiden weiland, alsmede 50 eikenbomen en ander houtgewas, aan jonker Everaerdt van Eijck en Willem van den Kerckhove . Goert Peeters was pachter op deze boerderij, de Groote Beerdonck. Tevens verkochten zij een hoeve met huijsinge, bakhuis en schop, 20 eikenbomen en 23 lopense akkerland, genaamd de Cleijn Beerdonck. Anna, weduwe van Matthijs Janssen, was de pachtster. Geertruijt, de weduwe van Willem van den Kerckhove, verkocht haar helft - de andere helft was uiteraard van Van Eijck - op 4 maart 1638 aan jonkheer Adam Bocxen De akte bevat een uitgebreide beschrijving van percelen die tot beide hoeven behoorden.

De beide hoeven, de Grote en de Kleine Beersdonk, vonden we tot voor enkele jaren nog terug in het gebied. De Grote Beersdonk vormde de basis voor de latere boerderijen Heitveldweg 9 en Heitveldweg 11, en uit de Kleine Beersdonk ontstonden de boerderijen Heibergweg 3 en Heibergweg 5.

De hoeve op de Beersdonk komt voor in het cijnsregister van de heren van Helmond: uijt huijs hoff mette aengelegen erffenisse gent de Beersdonck groot ontrent 16 lopense u.l. de gemeijnte a.l. Margriet van Berge ende voorts rakende aen erve Hendrick Peter Welten ende Michiel Cuijpers. Het goed vererfde via Evert van Eijck en Floris soone Evert van Eijck op Clara Heijlwich dochter van Evert van Eijk en daarna op Lodewijck Wilhelm van Wijnbergen (circa 1650 - 1706), kleinzoon van genoemde jonker Everaerdt van Eijck via diens dochter Maria. Ook de nazaten van Adam van Baexen hadden hier nog bezit, maar hun aandeel lijkt in de loop der tijd verdwenen te zijn van de Grote Beersdonk. We volgen daarom de bezitslijn in de familie Van Wijnbergen verder. Na Lodewijck Wilhelm ging het over op zijn dochter Cecilia Mechtildis Josepha van Wijnbergen (1683-1709), weduwe van Assuerus Ferdinandus van Raveschot. Zij hadden geen kinderen, en na hun dood ging de boerderij over op zijn broer Louis François van Raveschot. De boerderij kwam uiteindelijk in handen van Adriana Catharina van Ruelo (1686-1774), weduwe van Louis François van Raveschot (1667-1711) en daarna van Cornelis Kraijenhoff (1662-1729). In 1726 verpachtte Van Ruelo haar boerderij in Vlierden, vermoedelijk die op de Achterste Beersdonk, voor 6 jaar aan Dirck Molendijx. Hij volgde daarmee Willem Franssen op. Uit de pachtakte maken we op dat het om een rietgedekte boerderij met wanden van hout, waarschijnlijk een vakwerkconstructie, ging.

Samen met haar dochter Sophia Magdalena van Raveschot verkocht zij op 18 juli 1747 een huis, schuur en stallinge met zijn landerijen aan Judocus van den Heuvel (1715-1786) en zijn zus Cristina van den Heuvel (1719-1793). Hun vader Thomas van den Heuvel (circa 1680 - na 1747) was de pachter van de boerderij. Op basis van deze gegevens vinden we het huis ook terug in de huizenlijsten van Vlierden. Het betreft huis 65, in 1736 nog eigendom van de weduwe Craijenhoff, in 1751 van broer en zus Van den Heuvel, in 1786 van Joost Thomas van den Heuvel en zijn kinderen, in 1791 juist van zijn zus en in 1798 van Dirk Timmermans, zoon van zijn zus. Bewoner na het overlijden van vader Thomas was de familie Timmermans. Alles wijst erop, dat in 1798 maar één huis bestond met zijn wortels in de verkoop van 1747.

Interessant is dat vlakbij huis 65 het huis 64 gestaan moet hebben, in 1736 eigendom van Jan Bogaerts en in 1746 van zijn erfgenamen. In 1761 waren de kinderen van Francis van Heugten en Joost Thomas van den Heuvel de eigenaren. Bewoner in 1751 was Willem van Bree. Tussen 1766 en 1771 werd dit pand afgebroken. Of dit huis aan de Heitveldweg of Heibergweg stond, weten we niet, maar opvallend is wel de naam Bogaerts: nog een resultante van de splitsing in 1632 ?

Een tweede boerderij verschijnt (1798-1843)

Bij een boedeldeling tussen de kinderen van Joannes Timmermans (1724-1769) en zijn vrouw Christina van den Heuvel (1719-1793) in 1798 viel het huis op de Beersdonk toe aan hun zoon Theodorus Timmermans (1755-1828). Zijn broer Michiel en zus Hendrina verkregen ander bezit van hun ouders. Belendend perceeleigenaar was genoemde Francis van den Heuvel, hun neef. Uit de belendingen van huis en hof op de Beersdonk in de boedeldeling kunnen we voorzichtig opmaken, dat Francis van den Heuvel in 1798 al de voorganger van Heitveldweg 11 bezat, Dirk Timmermans de voorganger van Heitveldweg 9 kreeg en Michiel Timmermans reeds het perceel met zijn huis, het latere Heitveldweg 7, bezat. Dit kan er op wijzen dat er toen reeds sprake was van twee boerderijen, maar omdat alleen eigenaren van belendingen, en niet het grondgebruik, werden genoemd is dat niet zeker. In dat geval zou, gezien de informatie uit de huizenlijsten (één boerderij), één van beide boerderijen tussen 1791 en 1798 kunnen zijn gebouwd.

Het kadastraal minuutplan uit 1832 geeft voor het eerst een goede topografische weergave van het boerderijcluster, en laat ook voor het eerst met zekerheid twee boerderijen zien. De boerderijen met kadastrale aanduidingen A 444 (voorganger van Heitveldweg 11) en A 443 (voorganger van Heitveldweg 9) stonden enigszins gedraaid van elkaar, maar allebei grofweg met een korte gevel naar het noorden gericht. Tussen A 443 en de weg stond een grote schuur; bij A 444 stond een kleine schuur, juist achter de boerderij. Merkwaardigerwijs waren beide boerderijen eigendom van Francis van den Heuvel, de zoon van de eerder genoemde Joost. Had Dirk Timmermans na 1798 zijn erfdeel aan zijn neef Francis van den Heuvel verkocht? Een aanwijzing in die richting kan zijn dat Dirk op 7 juni 1803 een ontlastbrief voor Bakel voor zijn 3 kinderen ontving. Daarnaast verkocht hij op 16 september 1814 een huisje met grond aan Jan Klerks, zoals hij die in 1799 van de gemeente Vlierden had gekocht. Dat was echter niet Heitveldweg 9 of 11, maar de voorganger van Heitveldweg 28. Mogelijk stichtte hij dit huisje, nadat hij de boerderij die hij had geërfd, had verkocht? Het zijn vooralsnog veel vraagtekens over de periode tussen 1798 en 1832.

De kinderen van Dirk's broer Michael Timmermans (1757-1818) bezaten in 1832 een kleine boerderij op de plek van wat later Heitveldweg 7 zou worden. Mogelijk had hij dit huisje laten op nieuw ontgonnen grond, zoals hij die in 1797 aankocht van het Vlierdense dorpsbestuur.

Na de dood van Francis werden zijn beide boerderijen in december 1843 verkocht aan de Maatschappij van Welstand, die tot doel had protestantse boeren in Noord-Brabant tot welstand te brengen. Vanaf dat moment kunnen we een helder onderscheid tussen Heitveldweg 9 en Heitveldweg 11 maken.

In handen van de Maatschappij van Welstand (1843-1881)

Na de aankoop door de Maatschappij werd de boerderij, aangeduid als de kleine hoeve en met een omvang van 8.32.40 bunder, in 1845 betrokken door Geert Harms Huizing (1794-1845) uit Wildervank. Hij was weduwnaar en had 6 kinderen, waarvan er één gebrekkig wordt genoemd in de archieven van de Maatschappij. Daarnaast had hij een meid, genaamd Trientje. Zijn broer Evert Huizing (1799-1861) werd op de aangrenzende hoeve geplaatst. De schuur werd gezamenlijk gebruikt.

Na zijn vroegtijdige dood werd hij op de boerderij, die van de Maatschappij het hoevenummer 93 had gekregen, opgevolgd door het echtpaar Willem van Uijthoven (1817-1885) en Adriana Oerlemans (1809-1873). In 1846 werd er hun dochter geboren. In 1852 brandden beide boerderijen tot de grond toe af. Zij werden herbouwd volgens een nieuw ontwerp. De nieuwbouw, dit keer in baksteen met pannen, werd gespiegeld aan elkaar rond een middenpad gebouwd. Deze situatie heeft tot de sloop in 2001 bestaan. De woongedeelten van de langgevelboerderijen waren gesitueerd in het voorste deel, dicht bij de weg. De beide boerderijen vormden ruimtelijk een geheel: De beide hoeven maken voorts als 't ware een geheel uit, en even als wij ze tegelijk rond gingen, zoo kunnen wij ook in eenen adem getuigen, dat het land goed wordt behandeld, dat de weiden in de drie laatste jaren merkelijk zijn verbeterd, en dat de zomervruchten, die nog te velde stonden, vooral de boekweit en de aardappelen, eenen zeer goeden oogst beloofden; terwijl de rogge in de schuren, eenen groote hoop maakte, maar zoo het scheen, slechts een middelmatig beschot zal opleveren.

Op 22 april 1863 brandden beide boerderijen nogmaals af: Met uitzondering van eene enkele schob, zijn de gebouwen op de twee eerste dier hoeven in het voorjaar geheel uitgebrand. De brand schijnt te zijn ontstaan in den schoorsteen van den oven op N 93, en door eenen vreesselijken wind aangeblazen, in een oogenblik des tijds al wat naar hout geleek, aan de beide huizen, die toch ruim veertig el van een staan, te hebben verteerd. Het vee van de ondersteunden is gelukkig gered; doch hun inboedel, en wat er nog van veldvruchten en hooi in de schuur was, ging verloren. Het een en ander was intusschen geassureerd, en de geldelijke schade zal in t eind niet groot zijn, maar de beide huisgezinnen, hebben moeijelijke dagen doorgebragt, toen zij in een zoo afgelegen hoek, niets hadden om zich te bergen. Thans zijn zij tamelijk goed gelogeerd, en de huizen worden opgebouwd..

Op Heitveldweg 11 was een totale schade van 900 gulden, waarvan 625 gulden door de Nederlandsche Maatschappij voor Brandverzekering in Tiel werd vergoed. De boerderij werd in haar oude vorm op de 11 jaar oude fundamenten opgebouwd. De familie Van Uijthoven continueerde haar bedrijf op de boerderij. Hun wel en wee is uitgebreid beschreven in de archieven van de Maatschappij van Welstand. Zo werd in 1855 genoteerd: Met bijzonder genoegen bezocht ik dit braaf gezin hetwelk uit de provincie Groningen herwaarts is overgekomen en waarlijk aanvankelijk tot welstand gekomen is, ofschoon nog niet zoo als W. van Uijthoven, die zich meer uit eigene middelen voor de boerderij kon inspannen. Beide de onderst: leven in goede buurschap en wedijveren met elkaar in ijver en overleg om door goede bearbeiding hunner landerijen hunne plaatsing en hunnen stand als Maatschappij-boeren eer aan te doen. Hoewel ver afgelegen, maken zij getrouw gebruik van kerk en Godsd. onderwijs; het schoolgaan van de kinderen die nog in de termen vallen van daarvan gebruik te maken, is niet zoo geregeld en moet ook al door huisselijk onderwijs worden aangevuld. Men doet ook hierin wel wat men kan, en ook wordt nog al wat aan lectuur gedaan. Althans men was wel ingenomen met het aanbod om hun wat te bezorgen: een exempl. van Stockhardts Geestelijke Bloemenhof zou welkom zijn benevens een paar N.T. met Ps. en gezangen voor kerkgebruik. Om meer dan eene reden ondervond ik dat een bezoek vanwege onze Maatsch: bij deze afgelegene gezinnen niettig en noodig is.

Op 1 november 1875 verliet Willem de hoeve en keerde met zijn zoon terug naar Sprang. De boerderij, die in deze periode van adres Beersdonk B.13 naar Beersdonk B.12 wisselde, werd voortgezet door de dochter van zijn vrouw en haar man Herman Huizing (1834-1915), opgegroeid op de naastgelegen boerderij. Zijn zetten hun werkzaamheden voort, tot de boerderijen op 28 juli 1881 werden verkocht doordat ze voor de Maatschappij te ver van allerlei voorzieningen verwijderd lagen.

De families Maas en Van Rooij (1881-2001)

De boerderij die later bekend zou worden Heitveldweg 11, groot 9 hectare en 72 are, werd op 28 juli 1881 voor 3150 gulden gekocht door de landbouwer Johannes Maas (1833-1887) uit Bakels Brouwhuis. Hij betrok de boerderij met zijn vrouw en 7 kinderen. Formeel verhuisde hij pas op 8 januari 1885, maar uit andere bronnen weten we, dat hij in 1883 al op de boerderij woonde.

Na de dood van zijn weduwe in 1895 bleef de boerderij vooralsnog gezamenlijk bezit van de erfgenamen. In 1902 vond de boedelscheiding plaats, waarbij zoon Johannes Wilhelmus Maas (1865-1916) de boerderij met 13 hectare, 42 are en 60 centiare land kreeg. Hij verpachtte deze aan zijn zwager Martinus van Rooij (1875-1973), die in dat jaar was getrouwd. Hij kocht in 1917 de boerderij van zijn zwager, die inmiddels was verkleind tot 12 hectare, 3 are en 60 centiare. De koopprijs was 6000 gulden.

Tinus van Rooij en zijn vrouw brachten negen kinderen groot op de boerderij. In 1930 veranderde het adres naar Deurne V.102. In 1944, toen er woningnood heerste, werd achterin de boerderij een noodwoning gebouwd, die het adres Deurne V.102a kreeg. Op de boerderij woonden toen Tinus met zijn ongehuwde kinderen en dochter Arnoldina (Dien) van Rooij (1905-1992), die met haar man Johannes Josephus Goossens (1905-1951) geen woning kon vinden. Hun vijfde kind werd op de boerderij geboren. Na haar huwelijk in 1945 bewoonde een andere dochter, Antonetta (Net) van Rooij (1913-1995) met haar man Martinus van den Hurk (1916-1987) het voorhuis vajn de boerderij. In 1951 verhuisden zij naar Lierop.

Ook zoon Marinus van Rooij (1915-2001) was in 1945 getrouwd. Hij bewoonde tot 1951 met zijn vrouw Cornelia Johanna van de Nieuwenhof (1920-2001) het achterhuis. Hier werden de oudste drie kinderen geboren. In 1951 verhuisden zij naar het eigenlijke woonhuis. Het achterhuis kon toen in gebruik genomen worden door de oudste broer Johannes van Rooij (1902-1987), die in 1952 met Wouterina van Lieshout (1903-1979) uit Liessel trouwde. In 1967 verhuisden zij, met zwager Piet van Lieshout, naar Liessel. Het achterhuis kwam leeg te staan en werd weer uitgebroken.

Ondertussen waren Marinus en zijn gezin de enige bewoners van de boerderij, waaraan per 1 januari 1955 het adres Brouwhuisweg 11 toegekend werd. Vader Martinus was in 1956 bij zijn dochter Arnoldina op de Houtkuilenweg in Liessel ingetrokken. Hij overleed in 1973 op het Zand, waar zijn dochter toen woonde. Marinus en Nelia kregen tussen 1946 en 1960 10 kinderen, van wie er 7 de peuterleeftijd bereikten: 3 meisjes en 4 jongens. De meiden sliepen op de opkamer, de jongens op de zolder. Vóór 1971 veranderde de straatnaam van Brouwhuisweg naar Heitveldweg.

Marinus bedreef tot zijn pensionering, omstreeks 1977, nog het boerenbedrijf. Zijn vader en hij hadden bij de boerderij nog een grote schop gebouwd, waarvan de houtconstructie afkomstig was van een in de jaren '40 gesloopte boerderij op de Blikhalm. Marinus en Nelia moderniseerden de boerderij in de loop der jaren sterk. De goei kamer, waar ooit nog bedsteden in hadden gezeten, werd woonkamer, de gang werd (omstreeks 1975) gedeeltelijk bij de woonkamer getrokken en de geut werd een moderne keuken. Op de zolder van de deel werd kort na 1972 een vloer van oude telefoon- annex elektriciteitspalen aangelegd. Deze stonden eerder langs de weg waaraan de boerderij stond. De kiepenkooi werd deels verbouwd tot garage, waar de DAF en later Volvo van Nelia, die in 1970 nog haar rijbewijs haalde, kon worden gestald. Daarnaast werd een modernere varkensstal gebouwd. Daarmee verschoof geleidelijk ook de focus naar de varkenshouderij in plaats van het oude gemengd bedrijf.

Toen Marinus zijn werkzaamheden beëindigde, was de jongste zoon Mario de enige die interesse had het bedrijf van zijn vader over te nemen. Hij was op dat moment echter nog te jong het bedrijf in zijn eentje te voeren. Daarom werd de boerderij nog enige tijd voortgezet in een samenwerking tussen vader en zoon.

In 1982 verhuisden Marinus en Nelia naar de tegenover gelegen bungalow op Heitveldweg 30, die was vrijgekomen door de dood van Arnoldus Theodorus Sauvé (1938-1981). De verhuizing naar de overzijde van de weg werd door één van hun zonen op videofilm vastgelegd.

Mario werd met zijn vriendin de nieuwe hoofdbewoner van Heitveldweg 11. Het bedrijf was inmiddels te klein om van te kunnen leven. De varkenshouderij bleef wel bestaan, maar werd nog slechts als hobby uitgeoefend. Na enige jaren volgde er opnieuw een modernisering van de woning. In de deel werd een badkamer ingebouwd, een deel van de buitenmuren werd vernieuwd en er werd een siertuin aangelegd. De siertuin werd door een tuinmuur en -schutting van de ruimte daarbuiten afgescheiden. De varkensstal kreeg bovendien een nieuwe voorgevel. De grote schop werd in de jaren '90 gesloopt.

Sloop van de boerderij (2001)

In de jaren '90 werden langzaam de plannen voor de aanleg van het Bedrijventerrein Zuidoost-Brabant duidelijk. Op 7 september 1999 besloot de gemeenteraad van Helmond om het kadastraal perceel in sectie Z nummer 207, groot 5.325 m2, voor 1.115.000 gulden te kopen van Van Rooij. Na verkoop van de boerderij verhuisden Mario en zijn gezin op 3 maart 2001 naar Deurne. De boerderij en bijgebouwen werden in de week van 10 september 2001 afgebroken, nadat in de maanden ervoor al verschillende bouwmaterialen verwijderd werden en asbest was verwijderd.

Bouwkundige karakterisering

Inleiding

De boerderij was van het langgeveltype, waarbij de balken grotendeels op de buitengevels rustten. Het woongedeelte bestond oorspronkelijk uit vier delen, met een gang vanaf de voorgevel. Aan de noordzijde lagen de goei kamer en de kelder met opkamer. Aan de zuidzijde lag de woonkeuken (herd). In de laatste fase was het interieur van de boerderij aanmerkelijk minder goed bewaard gebleven dan dat van de buurman.

Constructie

De constructie van de boerderij was identiek aan die van Heitveldweg 9. De draagconstructie was kenmerkend voor een langgevelboerderij. Ankerbalkgebinten ontbraken, en de constructie was in grenenhout uitgevoerd. De balken rustten in het woongedeelte rechtstreeks op de gevels. Bij het bedrijfsgedeelte was dat ook zo bij de voorgevel, maar de oorspronkelijk lagere achtergevel maakte dat daar niet mogelijk. Daarom was er een standvink onder geplaatst. De verbinding was met de traditionele pen-gatverbinding gemaakt. De gebintconstructie van de drie achterste gebinten week af van de rest. De draagblak rustte hier op een poer in de voorgevel en wordt ondersteund door twee standvinken. Op de balken rustten spanten, ook in grenen uitgevoerd. Daarop waren grenen gordingen aangebracht. De draagconstructie was een voorbeeld van de overgang van traditionele naar modernere constructiewijzen.

Interieur

Het interieur van Heitveldweg 11 was ten tijde van de sloop flink aangetast. Zo waren er in het bedrijfsgedeelte sporen van vensters aanwezig, mogelijk relicten van de ooit aanwezige woning van Heitveldweg 13. De oorspronkelijke scheidingswand tussen stal en rest van het bedrijfsgedeelte was ook niet meer aanwezig. Een ijzeren balk had zijn plaats ingenomen. Naast het oorspronkelijk tweede gebint vanaf het woongedeelte was, vermoedelijk in de jaren '80 van de 20e eeuw, een kalkzandsteenmuur gemetseld. Daardoor is het woongedeelte feitelijk vergroot ten opzichte van het bedrijfsgedeelte. Sporen van het oorspronkelijke bedrijfsgedeelte waren niet meer aanwezig.

Het woongedeelte moet uit 4 vertrekken hebben bestaan, ontsloten door een gang vanaf de voordeur. Deze liep verder door dat ten tijde van de sloop het geval was; de gang is ten gunste van de woonkamer omstreeks 1975 ingekort. De slaapkamer werd daarbij bovendien verkleind. Oorspronkelijk zou volgens de bouwhistorici van de Stichting Historisch Boerderij Onderzoek de slaapkamer aan de voorzijde de woonkeuken zijn geweest, maar dit wordt betwijfeld. De latere woonkeuken, waar een potkachel stond, bood toegang tot de kelder, opkamer en zolder. De stenen keldertrap van enkele treden was door het vele gebruik om-en-om ingesleten. De woonkeuken ontsloot bij de sloop de speel- annex ketelruimte, mogelijk oorspronkelijk een bakhuisje. Heitveldweg 9 kende deze aanbouw niet. De functie van de keukenruimte, die oorspronkelijk kleiner was, is niet duidelijk.

Exterieur

Het bedrijfsgedeelte kende oorspronkelijk drie grote getoogde doorgangen. Deze zijn naderhand gewijzigd. De meest zuidelijke opening werd dichtgezet. In deze muur werd een venster voor de achtergelegen woning aangebracht. In het midden waren de deeldeuren aanwezig. Het getoogde metselwerk was hier vervangen door een deur met rechte bovenzijde. Ook de deuren van de oorspronkelijke stalruimte waren dichtgemetseld.

Nabij het woongedeelte werd bij de bouw van een badkamer, rond 1990, een deel van de voorgevel veranderd en werd een badkamerraam toegevoegd. De deuropening in deze gevel was nog oorspronkelijk, maar de oorspronkelijke schuifvensters werden in de jaren '70 van de 20e eeuw door horizontale raampartijen vervangen. Alleen de raamopeningen aan weerszijden van de voordeur waren tot het einde toe oorspronkelijk. Ook het raam van de opkamer werd vervangen; dat van de kelder bleef oorspronkelijk.

De achter-(west-)gevel werd grotendeels nieuw opgemetseld rond 1990. Toch was nog te herkennen dat de uitbouw, mogelijk het oorspronkelijke bakhuis, origineel maar minder diep was. Ook aan deze zijde zijn de ramen van het bedrijfsgedeelte later geplaatst. Alleen de deur in het verlengde van de deel was reeds bij de bouw aanwezig.

Initialen

Bij de sloop in 2001 werden tal van ingekraste initialen in de muur van de boerderij nabij de voordeur ontdekt. Zo werden aangetroffen WVUH (Willem van Uijthoven), AO (Adriana Oerlemans), WM (Willem Maas), AMaa (Antoon Maas) en MH (onbekend). De stenen werden gefotografeerd, maar konden tijdens de sloop helaas niet worden gered.

De sloop werd in de vorm van tientallen foto's gedocumenteerd. Daarnaast werd in opdracht van de gemeente Helmond de bouw- en bewoningsgeschiedenis van de boerderij gedocumenteerd door de Stichting Historisch Boerderijonderzoek.

Literatuur

• Henk Beijers en Pieter Koolen – Vlierdens Verleden 721-1926 blz. 173-177
• Luuk Keunen - "De Achterste Beersdonk" in D'n Uytbeyndel nr. 48 blz. 3-6
• André Viersen, Luuk Keunen en Pieter Nouwt - Bouwhistorische verkenning van de boerderijen Heitveldweg 9 en 11 te Helmond (N.-Br.) oktober 2001 (Stichting Historisch Boerderij-Onderzoek)

Bronnen, noten en/of referenties