Heeft u correcties, aanvullingen of foto's bij een artikel dan kunt u die hier mailen.
Rabo-clubsupport leverde dit jaar 765,88 euro op. Allen die op ons stemden hartelijk dank!
Iedere eerste maandag- en woensdagochtend van de maand van 10 tot 12 uur kunt u ons bezoeken in het heemhuis

Antonius Johannes Kortooms (1916-1999): verschil tussen versies

Uit DeurneWiki, de historische encyclopedie voor groot-Deurne.
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 8: Regel 8:
| geboortedatum  = 23 februari 1916
| geboortedatum  = 23 februari 1916
| overl.plaats  = Bloemendaal
| overl.plaats  = Bloemendaal
| overl.datum    = 15 februari 1999
| overl.datum    = 5 februari 1999
| partner(s)    = Mia Arts (1916-2011)
| partner(s)    = Maria Hendrika Catharina (Mia) Arts (1916-2011)
| beroep(en)    = onderwijzer, redacteur, schrijver
| beroep(en)    = onderwijzer, redacteur, schrijver
}}
}}
[[Bestand:29.913.JPG|thumb|right|260px|Echtpaar Toon Kortooms en Mia Arts.<br>Foto collectie Jan Koppes uit Meerlo]]
[[Bestand:29.913.JPG|thumb|right|260px|Echtpaar Toon Kortooms en Mia Arts.<br>Foto collectie Jan Koppes uit Meerlo]]
[[File:Toon kortooms markt deurne 2010.jpg|thumb|310px|Borstbeeld aan de Markt]]
[[Bestand:29.914.JPG|thumb|350px|Toon Kortooms achter zijn schrijfmachine.<br>Foto collectie Jan Koppes uit Meerlo]]
'''Antonius Johannes (Toon) Kortooms''' was een docent en auteur van circa dertig romans, verhalenbundels en kinderboeken.
[[Bestand:29.794.jpg|thumb|350px|Het jonge gezin van Toon Kortooms.<br>Foto collectie Toon Kortoomspark]]
 
'''Antonius Johannes (Toon) Kortooms''' was onderwijzer, redacteur en auteur van meer dan veertig  romans, verhalenbundels en kinderboeken.
 
== Gezin ==
Kortooms werd in [[Deurne]] geboren. Hij was een zoon van [[Wouterius Kortooms (1880-1955)|Wouter Kortooms]] en [[Anna Carolina Tebaerts]]. Toon werd als zevende kind in een gezin met veertien kinderen geboren. Het gezin werd door de omgeving [[Circus Kortooms]]  genoemd. Zijn vader was directeur van het [[gemeentelijk Veenbedrijf]]. Op de basisschool bleek zijn schrijftalent toen hij opstelwedstrijden won. Kortooms volgde het gymnasium aan het "St. Thomascollege” in Venlo en later de bisschoppelijke kweekschool voor onderwijzers aan de Kleine Beekstraat in Venlo.
==Onderwijs carrière==
*Per 11 mei 1938 werd hij benoemd aan de Sint Aloysiusschool in Milheeze. Dagelijks fietste hij vanuit de Griendtsveenseweg naar Milheeze waar hij de vijfde klas onder zijn hoede kreeg. Daarbij passeerde hij de boerderij van de familie Koppens op [[Riet 14]] en bezocht hij vaak zijn jeugdvriend [[Leonardus Petrus Koppens (1920-1985)|Leo Koppens]] over wie hij later een boek zou schrijven met de titel "[[Onze Leo]]".<ref>Toon Kortooms – [[The Koppens Story]] – Blz 20</ref> Na zijn tijd als "kwekeling met akte" vertrok Toon Kortooms op 1 september 1939 naar de Sint Jozefschool in Helmond
*Aanvankelijk kreeg hij een tijdelijk dienstverband tot en met 31 december 1939. Hij werkte vervolgens in totaal ruim zes jaar als onderwijzer in Helmond. In 1944 is Toon Kortooms langdurig afwezig door ziekte en zonder inhouding van salaris. Met ingang van 1 januari 1945 kreeg hij vervolgens ontslag. Er was sprake van dat de Toon Kortooms zijn baan aan de Sint Jozefschool kwijtraakte toen hij in 1945 een transport ondervoede kinderen naar Engeland begeleidde en daarvoor drie maande wegbleef.


Na de oorlog stapte hij over naar de journalistiek en in 1945 werd hij redacteur bij het ''Dagblad Oost-Brabant''. Vanaf 1953 was hij redacteur bij diverse weekbladen, onder andere het tijdschrift ''Panorama''.


In 1946 trouwde Toon Kortooms met Mijkje (Mia) Arts, (Well 26 november 1916 - Heythuysen 2 mei 2011). Ze kregen twee kinderen: Rosemarie en Ingrid, die later redactrice werd bij het weekblad 'Story'. In 1954 verhuisde Kortooms met zijn gezin naar Bloemendaal. Toon Kortooms werd door carnavalsverenigingen geridderd in de orde van de Gulden Humor en werd benoemd tot 'knoergoeie Brabander'. Hij werd in 1985 benoemd tot [[Ridder in de Orde van Oranje-Nassau]].
== Algemeen ==
Toon werd als zevende kind in een gezin met veertien kinderen in het ouderlijk huis aan het voormalige adres [[Liesselseweg]] 5 in  [[Deurne]] geboren. Hij was een zoon van [[Wouterius Kortooms (1880-1955)|Wouter Kortooms]] en [[Anna Carolina Tebaerts]]. Na hun verhuizing naar de directeurswoning aan de [[Halte Z.146]] werd het gezin door de omgeving Circus Kortooms  genoemd. Zijn vader was directeur van het [[gemeentelijk Veenbedrijf]].
==Jeugd en gezin==
In 1920 ging hij naar de bewaarschool in [[Griendtsveen]] en in 1922 naar de lagere school waar hij onder andere les kreeg van [[Adrianus Ludovicus Hoefnagels (1863-1927) |meester Hoefnagels]]. Op deze school bleek zijn schrijftalent toen hij opstelwedstrijden won. In 1929 startte hij zijn gymnasiumstudie aan het "St. Thomascollege” in Venlo. In 1934 stapte hij over naar de tweede klas van de bisschoppelijke kweekschool voor onderwijzers aan de Kleine Beekstraat in Venlo waar hij in 1936 eindexamen deed. Op 7 Augustus 1939 haalde hij zijn hoofdakte. Op 26 september 1944 werd de ouderlijke woning door oorlogsgeweld totaal vernield. Na op diverse adressen opgevangen te zijn kon de familie in november naar huize [[Petersburg]] aan de [[Stationsstraat]] in Deurne verhuizen.


Kortooms overleed op 82-jarige leeftijd in zijn woonplaats Bloemendaal. Hij werd op 11 februari 1999 overeenkomstig zijn laatste wil begraven op de begraafplaats van Griendtsveen, waar zijn ouderlijk huis stond. Ook zijn broer Walter ligt daar begraven.
Op 12 juli 1946 huwde Toon met Maria Hendrika Catharina (Mijkje / Mia) Arts, (Well 26 november 1916 - Heythuysen 2 mei 2011) en ging hij op de bovenverdieping van Petersburg wonen. Toon en Mia hadden elkaar leren kennen toen ze samen op de hoofdacte-opleiding in Venlo zaten. Op zondag 8 juni 1947, een kermiszondag in Deurne, werd Rosemarie geboren. In 1950 verhuisde het gezin naar Eindhoven waar dochter Ingrid op 17 maart 1951 in Eindhoven het levenslicht zag. In 1954 verhuisde het gezin van Eindhoven naar een huis aan de Plantsoenlaan in Bloemendaal dat uitgeverij Spaarnestad voor hem had gekocht en hij jaren later voor dezelfde prijs mocht overnemen. Toon bleef tot aan zijn dood in dit huis wonen.
 
==Carrière==  
== Graf ==
===Onderwijs===
 
*In 1937 stond hij drie weken als vervanger bij de [[lagere jongensschool in Zeilberg]] voor de klas.
Op zijn graf is de volgende tekst van zijn hand te lezen:
*Per 11 mei 1938 werd hij benoemd aan de Sint Aloysius lagere school in Milheeze. Dagelijks fietste hij vanuit de [[Griendtsveenseweg]] naar Milheeze waar hij de vijfde klas onder zijn hoede kreeg. Daarbij passeerde hij de boerderij van de familie Koppens op [[Riet 14]] en bezocht hij vaak zijn jeugdvriend [[Leonardus Petrus Koppens (1920-1985)|Leo Koppens]] over wie hij later een boek zou schrijven met de titel "[[Onze Leo]]".<ref>Toon Kortooms – [[The Koppens Story]] – Blz 20</ref>
::''Voor mij is Griendtsveen een droom die elk voorjaar duidelijk wordt als de lente ontspruit uit schijnbaar dorre grond. Dan moet ik er heen er is geen houden aan. Nostalgie bekruipt mij. Heimwee drijft mij naar dit dorp van mijn jeugd. Waar ik ter kerke en naar school ging. Stapvoets rijden langs de vaartjes vol verborgen geheimen. Rijden door tunnels van teer groen die vaartjes omzomen. Elk bezoek eindig ik bij voorbaat in het St.-Barbarakerkje waar de tijd schijnt stil te staan en waar de geluiden van de klok op het oksaal mij vertrouwd in de oren klinken. Dan ben ik weer helemaal thuis.''
*Na die tijd als "kwekeling met akte" vertrok Toon op 1 september 1939 naar de Sint Jozefschool in Helmond. Aanvankelijk kreeg hij een tijdelijk dienstverband tot en met 31 december 1939. Hij werkte vervolgens in totaal ruim zes jaar als onderwijzer in Helmond. In 1944 was hij langdurig afwezig door ziekte en zonder inhouding van salaris. Rond de bevrijding kreeg hij vervolgens ontslag.  
==Schertsmonument==
*Bij de lagere school in Heusden was een vacature, hij werd er met open armen ontvangen. Toon gaf er drie dagen les en vervolgens lag het onderwijs er een aantal maanden stil omdat het schoolgebouw bezet werd door Britse soldaten. Intussen werd hij aangezocht om als leider van de verkenners een transport van een groep ondervoede kinderen naar in Engeland te begeleiden. Het schoolbestuur van Heusden wilde daar echter geen verlof voor geven. Samen met de kinderen en andere leiders en leidsters, waaronder Jack Heeren uit Helmond, verbleef hij drie maanden in een bungalowkamp in Cottingham bij Hull. Onder de pupillen bevond zich de latere D66 leider Hans van Mierlo en prinses Juliana was een van de vele hoge bezoekers van het kamp.  
Het '''Schertsmonument van de Beekmannen''' was een "kunstwerk" dat door
Studenten van de Katholieke Studentenvereniging Sint Franciscus Xaverius (KSV) van de Landbouwhogeschool in Wageningen onthulden in 1966 in het kader van de groentijd voor het [[Dinghuis]] in Deurne een [[Schertsmonument van de Beekmannen]].  Hoewel hij even geaarzeld had dit blijk van waardering te aanvaarden, was Toon met dit huldeblijk zeer vereerd en genoot van de happening.
 
== Portret in brons  ==
Op zondag 17 mei 1992 werd in Deurne voor de [[openbare bibliotheek]] aan de [[Harmoniestraat]] een [[portret in brons van Toon Kortooms]] onthuld, vervaardigd door Jos Reniers, uit Mierlo-Hout, met het opschrift: ''Toon Kortooms schrijver - In zijn boeken is de Peel vereeuwigd''. Dit beeld werd later verplaatst naar de voorzijde van de bibliotheek aan de [[Markt]]-[[Martinetstraat]].
 
== Museum ==
 
Op 28 december 2009 werd in Deurne het [[Toon Kortooms Park]] geopend. Dit park omvat een museum, theetuin en een blote-voetenpad. De openingshandeling werd verricht door Mia Kortooms-Arts, de weduwe van Toon Kortooms.


Na terugkeer in  september 1945 kreeg hij in Heusden door een woedende pastoor ontslag aangezegd omdat hij drie maanden te lang was weggebleven en er ondertussen een andere onderwijzer was aangesteld.
*Uit puur medelijden werd hij weer bij de Sint Jozefschool in Helmond als "boventallige leerkracht" aangenomen.
===Redacteur en schrijver===
*Spoedig na zijn laatste aanstelling als onderwijzer in Helmond werd hij benoemd tot redacteur bij het ''Dagblad Oost-Brabant'' in Eindhoven.
*In 1953 trad hij in dienst bij de redactie Tijdschriften van uitgeverij De Spaarnestad.
*In huize Kortooms draaide alles om de schrijverij van Toon. Hij combineerde het schrijven van de talloze boeken met zijn baan als eindredacteur bij Panorama en legde daarbij een ijzeren zelfdiscipline aan de dag. Zijn echtgenote regelde en besliste verder alles maar hield daarbij altijd rekening met het werk van haar echtgenoot.
*Op 23 februari 1981 werd Toon Kortooms vijfenzestig jaar. Hij had er toen een schrijversleven van dik vijftig jaar
op zitten waarvan het grootste deel tot aan zijn pensionering bij Spaarnestad. In die periode moest hij naast het drukke verplichte dagelijkse werk ook nog boeken produceren. Na zijn pensioen werd dat veel relaxter.
===Ondernemer===
Het wordt nauwelijks genoemd maar, naast schrijver / redacteur was Toon ook directeur van zijn eigen productiemaatschappij "Toon Kortooms Productions B.V."
==Werken==
==Werken==
[[Bestand:29.914.JPG|thumb|350px|Toon Kortooms achter zijn schrijfmachine.<br>Foto collectie Jan Koppes uit Meerlo]]
===Algemeen===
 
Van zijn boek [[Beekman en Beekman (roman)|Beekman en Beekman]] werden volgens zijn uitgeverij Uitgeverij Gottmer meer dan twee miljoen exemplaren verkocht. Dat maakt het boek tot de best verkochte roman in Nederland ooit. ''[[Help! De dokter verzuipt...]]'' stond mede dankzij de verfilming van het boek anderhalf jaar lang als nummer 1 op de bestsellerlijst.
Van zijn boek [[Beekman en Beekman (roman)|Beekman en Beekman]] werden volgens zijn uitgeverij Uitgeverij Gottmer meer dan twee miljoen exemplaren verkocht. Dat maakt het boek tot de best verkochte roman in Nederland ooit. ''[[Help! De dokter verzuipt...]]'' stond mede dankzij de verfilming van het boek anderhalf jaar lang als nummer 1 op de bestsellerlijst.


Kortooms' romans spelen zich vooral af in de Peel en zijn vaak gebaseerd op eigen ervaringen van de schrijver. Boeken van Toon Kortooms zijn onder meer vertaald in het Frans, Duits, Portugees en Tsjechisch.
De romans van Toon spelen zich vooral af in de [[Peel]] en zijn vaak gebaseerd op eigen ervaringen. Zijn boeken werden onder meer vertaald in het Frans, Duits, Portugees en Tsjechisch.
 
===Proza===
===Proza===
* Liefde in Peelland, zijn eerste officiële roman, geschreven in 1942, verschenen in 1947)
* De gebroeders Beekman, naar de pofboks (1946)
* De gebroeders Beekman, naar de pofboks (1946)
* Liefde in Peelland (1947)
* "De Zwarte Plak", een boek over het verzet op [[De Zwarte Plak]] tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] (1948)
* "De Zwarte Plak", een boek over het verzet op [[De Zwarte Plak]] tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] (1948)
* [[Beekman en Beekman]]. Brabantse roman (1949)
* [[Beekman en Beekman]]. Brabantse roman (1949)
Regel 70: Regel 65:
* En nu de keuken in. Het boeiende en bewogen verhaal van de Tsjechische vluchteling Antonin Barta (1971)
* En nu de keuken in. Het boeiende en bewogen verhaal van de Tsjechische vluchteling Antonin Barta (1971)
* Omnibus (Help de dokter verzuipt/En nu de keuken in) (1973)
* Omnibus (Help de dokter verzuipt/En nu de keuken in) (1973)
* Turf in m'n ransel (autobiografisch) (1974)
* [[Turf in m'n ransel]] (autobiografisch) (1974)
* Laat de dokter maar schuiven (1975)
* Laat de dokter maar schuiven (1975)
* Mijn oom Theodoor (1978)
* Mijn oom Theodoor (1978)
Regel 95: Regel 90:
* Terug naar Beekman en Beekman (1994)
* Terug naar Beekman en Beekman (1994)
* In m'n hemd (1995) <ref>Speels verslag van een ziekenhuisverblijf van de auteur</ref>
* In m'n hemd (1995) <ref>Speels verslag van een ziekenhuisverblijf van de auteur</ref>
* Leven als de bliksem (1995)<ref> memoires van autocoureur en uitvinder Maurice (Maus) Gatsonides</ref>.
* Leven als de bliksem (1995)<ref>Memoires van autocoureur en uitvinder Maurice (Maus) Gatsonides</ref>.
* Arme rijken (1997) <ref>Korte verhalen over het benepen leven van sommige rijke mensen en over ontmoetingen van de schrijver met bekende personen</ref>
* Arme rijken (1997) <ref>Korte verhalen over het benepen leven van sommige rijke mensen en over ontmoetingen van de schrijver met bekende personen</ref>
*[[Zij die van wijken weten]] (1998), ([[Wit-Gele Kruis Deurne|regionale kruisvereniging Peelland]])  
*[[Zij die van wijken weten]] (1998), ([[Wit-Gele Kruis Deurne|regionale kruisvereniging Peelland]])  
* De Peelschipper (2005)
* De Peelschipper (2005)
* Gouden Turven (2010)
* Gouden Turven (2010)
===Kinderboeken===
===Kinderboeken===
* Faaske: deel 1: In het land der Peelreuzen (stripverhaal, tekeningen van Obé) (1946)
* Faaske: deel 1: In het land der Peelreuzen (stripverhaal, tekeningen van Obé) (1946)
* Faaske: deel 2: Hoofdman der Peelreuzen (stripverhaal, tekeningen van Obé) (1946)
* Faaske: deel 2: Hoofdman der Peelreuzen (stripverhaal, tekeningen van Obé) (1946)
Regel 115: Regel 108:
* De avonturen van Dik Doruske en Dun Drieske (verzamelalbum) (1976)
* De avonturen van Dik Doruske en Dun Drieske (verzamelalbum) (1976)
* Dik Doruske en Dun Drieske in Dwaasland (1982)
* Dik Doruske en Dun Drieske in Dwaasland (1982)
 
===Non-fictie===
===Verfilmingen en toneelbewerkingen===
* [[The Koppens Story]] Herinneringsboek, uitgegeven bij gelegenheid van het 40-jarig bestaan van het bedrijf [[Van smid naar industrieel met wereldfaam|"Koppens Automatic"]], het bedrijf waar zijn jeugdvriend [[Leonardus Petrus Koppens (1920-1985)|Leo Koppens]] uit de [[Zeilberg]] de grondlegger van was.
 
===Publicaties===
Naast het schrijven van boeken, gaf Toon Kortooms meer dan 2500 lezingen en publiceerde hij in diverse kranten en tijdschriften. Zijn eerste publikatie "De Tooverfluit" dateert van 1928. Voor een overzicht zie de [[lijst van publicaties van Toon Kortooms]]
==Verfilmingen en toneelbewerkingen==
* ''Help! De dokter verzuipt...'' werd in 1974 verfilmd door Nikolai van der Heyde, met in de hoofdrol Jules Croiset.
* ''Help! De dokter verzuipt...'' werd in 1974 verfilmd door Nikolai van der Heyde, met in de hoofdrol Jules Croiset.
* ''Laat de dokter maar schuiven'' werd in 1979 verfilmd door Nikolai van der Heyde.
* ''Laat de dokter maar schuiven'' werd in 1979 verfilmd door Nikolai van der Heyde.
* "Parochie in de Peel" is in 2006 als toneelstuk uitgegeven bij Toneeluitgeverij Grosfeld B.V. in Berlicum. Auteur: Carl Slotboom
* "Parochie in de Peel" is in 2006 als toneelstuk uitgegeven bij Toneeluitgeverij Grosfeld B.V. in Berlicum. Auteur: Carl Slotboom
* "Deze jongeman" is in 2006 als toneelstuk uitgegeven bij Toneeluitgeverij Grosfeld B.V. in Berlicum. Auteur: Carl Slotboom
* "Deze jongeman" is in 2006 als toneelstuk uitgegeven bij Toneeluitgeverij Grosfeld B.V. in Berlicum. Auteur: Carl Slotboom
==Eerbewijzen==
===Almanak===
Het studentencorps van de Eindhovense Technische Hogeschool (THe) droeg de studentenalmanak 1961/1962 aan hem op. Een exemplaar werd tijdens een plechtige zitting op 15 december 1962 aan hem uitgereikt.
===Schertsmonument===
Op dinsdagavond 20 september 1966 werd door studenten van de Katholieke Studentenvereniging Sint Franciscus Xaverius (KSV) van de Landbouwhogeschool in Wageningen, in het bijzijn van Toon Kortooms, in het kader van de groentijd voor het [[Dinghuis]] in Deurne het [[Schertsmonument van de Beekmannen]] onthuld.
===Knoergoeie Brabander===
In 1970 werd hij door carnavalsverenigingen De Piëlhaas in Venray onderscheiden met de "Ald Prinsen Plak en in 1982 werd hij door dezelfde carnavalsverenigingen geridderd in de orde van de Gulden Humor en benoemd tot "knoergoeie Brabander".
=== Orde van Oranje-Nassau ===
In 1985 werd Toon Kortooms benoemd tot [[Ridder in de Orde van Oranje-Nassau]].
=== Portret in brons  ===
Op zondag 17 mei 1992 werd door [[burgemeester Smeets]] het [[portret in brons van Toon Kortooms|bronzen kop van Toon]] onthuld. Het geschenk, van uitgeverij Gottmer en gemaakt door Jos Reniers uit Mierlo,  werd een half jaar eerder bij gelegenheid van de viering van Toon zijn vijfenzeventigste verjaardag in [[museum De Wieger]] toegezegd.
=== Park===
Op 28 december 2009 werd in Deurne, op de plek waar Toon opgroeide, het [[Toon Kortooms Park]] geopend. Dit park omvat een museum, theetuin en een blote-voetenpad. De openingshandeling werd verricht door Mia Kortooms-Arts, de weduwe van Toon.
===Jubileumjaar===
Op zondag 21 februari 2016 Vanwege de honderdste geboortedag van Toon Kortooms staat Deurne in 2016 in het teken van de streekromanschrijver. In Deurne vinden tal van activiteiten en evenementen plaats die speciaal in het teken staan van de Deurnese schrijver. Het themajaar werd op 21 februari 2016 officieel geopend op het Toon Kortoomspark in Deurne.
===Straatnamen===
In Nederland zijn twee straten naar Toon Kortooms vernoemd. De Toon Kortoomsstraat ligt in Waalwijk en de Toon Kortoomssingel in Berkel en Rodenrijs. In Deurne is (nog) geen straat naar hem vernoemd.
== Overlijden en begrafenis ==
Na een lang ziekenhuisbed kwam Toon thuis om te sterven. Op vrijdag 5 februari 1999 overleed hij op 82-jarige leeftijd thuis in Bloemendaal. Hij werd op 11 februari 1999 overeenkomstig zijn laatste wil begraven op de begraafplaats van Griendtsveen, waar ook zijn broer Walter begraven was. Met een paar honderd mensen was het kleine Sint-Barbarakerkje afgeladen vol. Na de dienst brachten familie en vrienden hem een laatste groet op de besneeuwde begraafplaats.


===Non-fictie===
Het grafmonument werd op verzoek van zijn echtgenote en beide dochters ontworpen door Jos Reniers, de ontwerper van "de kop van Toon". Het werd een sokkel met tekst waarop een gesloten boek. De volgende tekst van zijn hand is te lezen:
* [[The Koppens Story]] Herinneringsboek, uitgegeven bij gelegenheid van het 40-jarig bestaan van het bedrijf [[Van smid naar industrieel met wereldfaam|"Koppens Automatic"]], het bedrijf waar zijn jeugdvriend [[Leonardus Petrus Koppens (1920-1985)|Leo Koppens]] uit de [[Zeilberg]] de grondlegger van was.
::''Voor mij is Griendtsveen een droom die elk voorjaar duidelijk wordt als de lente ontspruit uit schijnbaar dorre grond. Dan moet ik er heen er is geen houden aan. Nostalgie bekruipt mij. Heimwee drijft mij naar dit dorp van mijn jeugd. Waar ik ter kerke en naar school ging. Stapvoets rijden langs de vaartjes vol verborgen geheimen. Rijden door tunnels van teer groen die vaartjes omzomen. Elk bezoek eindig ik bij voorbaat in het St.-Barbarakerkje waar de tijd schijnt stil te staan en waar de geluiden van de klok op het oksaal mij vertrouwd in de oren klinken. Dan ben ik weer helemaal thuis.''
===Publicaties===
==Bronnen==
Naast het schrijven van boeken, gaf Toon Kortooms meer dan 2500 lezingen en publiceerde hij in diverse kranten en tijdschriften. Voor een overzicht zie de [[lijst van publicaties van Toon Kortooms]]
*Toon Kortooms, [[Turf in m'n ransel]], 3e herziene druk, 1986.
 
*Archief Toon Kortooms museum Deurne
==Straatnamen==
*[[D'n Uytbeyndel]] nummer 88, een speciale uitgave die in februari 2016 door [[Heemkundekring H.N. Ouwerling]] in Deurne uitgegeven werd bij gelegenheid van de 100e geboortedag van Toon Kortooms.
In Nederland zijn slechts twee straten naar Toon Kortooms vernoemd. De Toon Kortoomsstraat ligt in Waalwijk en de Toon Kortoomssingel in Berkel en Rodenrijs.
*Extra bijlage met acht bladzijden bij het [[Eindhovens Dagblad]] van 23 februari 2016: "Een eeuw Toon Kortooms". De hoofdverhalen in de bijlage worden verteld door Ingrid Kortooms, dochter van Toon.
== Externe links ==
*[http://www.toonkortoomspark.nl/ Toon Kortooms Park]
 
{{Appendix}}
{{Appendix}}


Versie van 27 feb 2016 08:17

Toon Kortooms
10.076.jpg
foto collectie Ton Hartjens
Persoonsinformatie
Volledige naam Antonius Johannes Kortooms
Roepnaam Toon
Geboorteplaats Deurne
Geboortedatum 23 februari 1916
Overl.plaats Bloemendaal
Overl.datum 5 februari 1999
Partner(s) Maria Hendrika Catharina (Mia) Arts (1916-2011)
Beroep(en) onderwijzer, redacteur, schrijver
Echtpaar Toon Kortooms en Mia Arts.
Foto collectie Jan Koppes uit Meerlo
Bestand:29.914.JPG
Toon Kortooms achter zijn schrijfmachine.
Foto collectie Jan Koppes uit Meerlo
Het jonge gezin van Toon Kortooms.
Foto collectie Toon Kortoomspark

Antonius Johannes (Toon) Kortooms was onderwijzer, redacteur en auteur van meer dan veertig romans, verhalenbundels en kinderboeken.


Algemeen

Toon werd als zevende kind in een gezin met veertien kinderen in het ouderlijk huis aan het voormalige adres Liesselseweg 5 in Deurne geboren. Hij was een zoon van Wouter Kortooms en Anna Carolina Tebaerts. Na hun verhuizing naar de directeurswoning aan de Halte Z.146 werd het gezin door de omgeving Circus Kortooms genoemd. Zijn vader was directeur van het gemeentelijk Veenbedrijf.

Jeugd en gezin

In 1920 ging hij naar de bewaarschool in Griendtsveen en in 1922 naar de lagere school waar hij onder andere les kreeg van meester Hoefnagels. Op deze school bleek zijn schrijftalent toen hij opstelwedstrijden won. In 1929 startte hij zijn gymnasiumstudie aan het "St. Thomascollege” in Venlo. In 1934 stapte hij over naar de tweede klas van de bisschoppelijke kweekschool voor onderwijzers aan de Kleine Beekstraat in Venlo waar hij in 1936 eindexamen deed. Op 7 Augustus 1939 haalde hij zijn hoofdakte. Op 26 september 1944 werd de ouderlijke woning door oorlogsgeweld totaal vernield. Na op diverse adressen opgevangen te zijn kon de familie in november naar huize Petersburg aan de Stationsstraat in Deurne verhuizen.

Op 12 juli 1946 huwde Toon met Maria Hendrika Catharina (Mijkje / Mia) Arts, (Well 26 november 1916 - Heythuysen 2 mei 2011) en ging hij op de bovenverdieping van Petersburg wonen. Toon en Mia hadden elkaar leren kennen toen ze samen op de hoofdacte-opleiding in Venlo zaten. Op zondag 8 juni 1947, een kermiszondag in Deurne, werd Rosemarie geboren. In 1950 verhuisde het gezin naar Eindhoven waar dochter Ingrid op 17 maart 1951 in Eindhoven het levenslicht zag. In 1954 verhuisde het gezin van Eindhoven naar een huis aan de Plantsoenlaan in Bloemendaal dat uitgeverij Spaarnestad voor hem had gekocht en hij jaren later voor dezelfde prijs mocht overnemen. Toon bleef tot aan zijn dood in dit huis wonen.

Carrière

Onderwijs

  • In 1937 stond hij drie weken als vervanger bij de lagere jongensschool in Zeilberg voor de klas.
  • Per 11 mei 1938 werd hij benoemd aan de Sint Aloysius lagere school in Milheeze. Dagelijks fietste hij vanuit de Griendtsveenseweg naar Milheeze waar hij de vijfde klas onder zijn hoede kreeg. Daarbij passeerde hij de boerderij van de familie Koppens op Riet 14 en bezocht hij vaak zijn jeugdvriend Leo Koppens over wie hij later een boek zou schrijven met de titel "Onze Leo".[1]
  • Na die tijd als "kwekeling met akte" vertrok Toon op 1 september 1939 naar de Sint Jozefschool in Helmond. Aanvankelijk kreeg hij een tijdelijk dienstverband tot en met 31 december 1939. Hij werkte vervolgens in totaal ruim zes jaar als onderwijzer in Helmond. In 1944 was hij langdurig afwezig door ziekte en zonder inhouding van salaris. Rond de bevrijding kreeg hij vervolgens ontslag.
  • Bij de lagere school in Heusden was een vacature, hij werd er met open armen ontvangen. Toon gaf er drie dagen les en vervolgens lag het onderwijs er een aantal maanden stil omdat het schoolgebouw bezet werd door Britse soldaten. Intussen werd hij aangezocht om als leider van de verkenners een transport van een groep ondervoede kinderen naar in Engeland te begeleiden. Het schoolbestuur van Heusden wilde daar echter geen verlof voor geven. Samen met de kinderen en andere leiders en leidsters, waaronder Jack Heeren uit Helmond, verbleef hij drie maanden in een bungalowkamp in Cottingham bij Hull. Onder de pupillen bevond zich de latere D66 leider Hans van Mierlo en prinses Juliana was een van de vele hoge bezoekers van het kamp.

Na terugkeer in september 1945 kreeg hij in Heusden door een woedende pastoor ontslag aangezegd omdat hij drie maanden te lang was weggebleven en er ondertussen een andere onderwijzer was aangesteld.

  • Uit puur medelijden werd hij weer bij de Sint Jozefschool in Helmond als "boventallige leerkracht" aangenomen.

Redacteur en schrijver

  • Spoedig na zijn laatste aanstelling als onderwijzer in Helmond werd hij benoemd tot redacteur bij het Dagblad Oost-Brabant in Eindhoven.
  • In 1953 trad hij in dienst bij de redactie Tijdschriften van uitgeverij De Spaarnestad.
  • In huize Kortooms draaide alles om de schrijverij van Toon. Hij combineerde het schrijven van de talloze boeken met zijn baan als eindredacteur bij Panorama en legde daarbij een ijzeren zelfdiscipline aan de dag. Zijn echtgenote regelde en besliste verder alles maar hield daarbij altijd rekening met het werk van haar echtgenoot.
  • Op 23 februari 1981 werd Toon Kortooms vijfenzestig jaar. Hij had er toen een schrijversleven van dik vijftig jaar

op zitten waarvan het grootste deel tot aan zijn pensionering bij Spaarnestad. In die periode moest hij naast het drukke verplichte dagelijkse werk ook nog boeken produceren. Na zijn pensioen werd dat veel relaxter.

Ondernemer

Het wordt nauwelijks genoemd maar, naast schrijver / redacteur was Toon ook directeur van zijn eigen productiemaatschappij "Toon Kortooms Productions B.V."

Werken

Algemeen

Van zijn boek Beekman en Beekman werden volgens zijn uitgeverij Uitgeverij Gottmer meer dan twee miljoen exemplaren verkocht. Dat maakt het boek tot de best verkochte roman in Nederland ooit. Help! De dokter verzuipt... stond mede dankzij de verfilming van het boek anderhalf jaar lang als nummer 1 op de bestsellerlijst.

De romans van Toon spelen zich vooral af in de Peel en zijn vaak gebaseerd op eigen ervaringen. Zijn boeken werden onder meer vertaald in het Frans, Duits, Portugees en Tsjechisch.

Proza

  • Liefde in Peelland, zijn eerste officiële roman, geschreven in 1942, verschenen in 1947)
  • De gebroeders Beekman, naar de pofboks (1946)
  • "De Zwarte Plak", een boek over het verzet op De Zwarte Plak tijdens de Tweede Wereldoorlog (1948)
  • Beekman en Beekman. Brabantse roman (1949)
  • De mannen Beekman. Brabantse roman (1950)
  • De kleine emigratie (1951)
  • Parochie in de Peel (1952)
  • Deze jongeman. Belevenissen van een zondagskind (1952)
  • Beekman en Beekman (Beekman en Beekman/De mannen Beekman) (1953)
  • Dit zwarte goud (1955)
  • Mijn kinderen eten turf (1959)
  • Omnibus (Liefde in Peelland/De kleine emigratie/Parochie in de Peel) (1960)
  • Zon over de Peel en andere verhalen (1966)
  • Help! De dokter verzuipt... (1968)
  • Peel omnibus (De verstoteling/Landelijke eenvoud/Het goud van de Peel) (1969)
  • Omnibus (Beekman en Beekman/De mannen Beekman/Deze jongeman) (1970)
  • En nu de keuken in. Het boeiende en bewogen verhaal van de Tsjechische vluchteling Antonin Barta (1971)
  • Omnibus (Help de dokter verzuipt/En nu de keuken in) (1973)
  • Turf in m'n ransel (autobiografisch) (1974)
  • Laat de dokter maar schuiven (1975)
  • Mijn oom Theodoor (1978)
  • Als beminnen zondig is... (1979)
  • Dokter in de Peel (Help de dokter verzuipt/Laat de dokter maar schuiven) (1979)
  • Laat de dokter maar opkrassen (1980)
  • Hallo tegenvoeter! (1981)
  • Toon Kortooms omnibus (Deze jongeman/Zon over de Peel/En nu de keuken in) (1981)
  • Dokter Angelino trilogie (Help de dokter verzuipt/Laat de dokter maar schuiven/Laat de dokter maar opkrassen) (1982)
  • Een nieuwe wereld voor Hendrik van Ham. De held van 'Beekman en Beekman' komt uit (1983)
  • Ga jij maar schaatsen opa... en andere verhalen (1984)
  • Onze Leo (1985) [2]
  • Heintje, hondje, hoedje (1986) [3]
  • Omnibus (verhalen) (1986)
  • Mijn vrouw kan weer lopen (1987)
  • Toon Kortooms omnibus (Mijn kinderen eten turf/Liefde in Peelland) (1987)
  • Ik dank u voor uw aandacht (1988)
  • Gerda... een stuk onderweg (1989)
  • Omnibus (De kleine emigratie/Dit zwarte goud) (1989)
  • Zo gewonnen (Onze Leo/Heintje, hondje, hoedje) (1989)
  • Patertje Pispaal (1990)
  • Toon Kortooms vertelt... Verzamelde verhalen (1991)
  • Het gouden Jantje (memoires) (1992)
  • Terug naar Beekman en Beekman (1994)
  • In m'n hemd (1995) [4]
  • Leven als de bliksem (1995)[5].
  • Arme rijken (1997) [6]
  • Zij die van wijken weten (1998), (regionale kruisvereniging Peelland)
  • De Peelschipper (2005)
  • Gouden Turven (2010)

Kinderboeken

  • Faaske: deel 1: In het land der Peelreuzen (stripverhaal, tekeningen van Obé) (1946)
  • Faaske: deel 2: Hoofdman der Peelreuzen (stripverhaal, tekeningen van Obé) (1946)
  • In wonderland (stripverhaal, tekeningen Frans Piët) (1957)
  • Op vakantie (stripverhaal, tekeningen Frans Piët) (1958)
  • Op zoek naar de zwarte ridder (stripverhaal, tekeningen Frans Piët) (1960)
  • De avonturen van Dik Doruske en Dun Drieske. een humoristisch verhaal voor de jeugd (1967)
  • Dik Doruske en Dun Drieske en de pratende aap (1972) (Ingrid Kortooms)
  • Dik Doruske en Dun Drieske, de wondersigaar (Ingrid Kortooms)
  • Dik Doruske en Dun Drieske als klusjesmannen (Ingrid Kortooms)
  • Dik Doruske en Dun Drieske en de pratende aap (Ingrid Kortooms)
  • De avonturen van Dik Doruske en Dun Drieske (verzamelalbum) (1976)
  • Dik Doruske en Dun Drieske in Dwaasland (1982)

Non-fictie

Publicaties

Naast het schrijven van boeken, gaf Toon Kortooms meer dan 2500 lezingen en publiceerde hij in diverse kranten en tijdschriften. Zijn eerste publikatie "De Tooverfluit" dateert van 1928. Voor een overzicht zie de lijst van publicaties van Toon Kortooms

Verfilmingen en toneelbewerkingen

  • Help! De dokter verzuipt... werd in 1974 verfilmd door Nikolai van der Heyde, met in de hoofdrol Jules Croiset.
  • Laat de dokter maar schuiven werd in 1979 verfilmd door Nikolai van der Heyde.
  • "Parochie in de Peel" is in 2006 als toneelstuk uitgegeven bij Toneeluitgeverij Grosfeld B.V. in Berlicum. Auteur: Carl Slotboom
  • "Deze jongeman" is in 2006 als toneelstuk uitgegeven bij Toneeluitgeverij Grosfeld B.V. in Berlicum. Auteur: Carl Slotboom

Eerbewijzen

Almanak

Het studentencorps van de Eindhovense Technische Hogeschool (THe) droeg de studentenalmanak 1961/1962 aan hem op. Een exemplaar werd tijdens een plechtige zitting op 15 december 1962 aan hem uitgereikt.

Schertsmonument

Op dinsdagavond 20 september 1966 werd door studenten van de Katholieke Studentenvereniging Sint Franciscus Xaverius (KSV) van de Landbouwhogeschool in Wageningen, in het bijzijn van Toon Kortooms, in het kader van de groentijd voor het Dinghuis in Deurne het Schertsmonument van de Beekmannen onthuld.

Knoergoeie Brabander

In 1970 werd hij door carnavalsverenigingen De Piëlhaas in Venray onderscheiden met de "Ald Prinsen Plak en in 1982 werd hij door dezelfde carnavalsverenigingen geridderd in de orde van de Gulden Humor en benoemd tot "knoergoeie Brabander".

Orde van Oranje-Nassau

In 1985 werd Toon Kortooms benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.

Portret in brons

Op zondag 17 mei 1992 werd door burgemeester Smeets het bronzen kop van Toon onthuld. Het geschenk, van uitgeverij Gottmer en gemaakt door Jos Reniers uit Mierlo, werd een half jaar eerder bij gelegenheid van de viering van Toon zijn vijfenzeventigste verjaardag in museum De Wieger toegezegd.

Park

Op 28 december 2009 werd in Deurne, op de plek waar Toon opgroeide, het Toon Kortooms Park geopend. Dit park omvat een museum, theetuin en een blote-voetenpad. De openingshandeling werd verricht door Mia Kortooms-Arts, de weduwe van Toon.

Jubileumjaar

Op zondag 21 februari 2016 Vanwege de honderdste geboortedag van Toon Kortooms staat Deurne in 2016 in het teken van de streekromanschrijver. In Deurne vinden tal van activiteiten en evenementen plaats die speciaal in het teken staan van de Deurnese schrijver. Het themajaar werd op 21 februari 2016 officieel geopend op het Toon Kortoomspark in Deurne.

Straatnamen

In Nederland zijn twee straten naar Toon Kortooms vernoemd. De Toon Kortoomsstraat ligt in Waalwijk en de Toon Kortoomssingel in Berkel en Rodenrijs. In Deurne is (nog) geen straat naar hem vernoemd.

Overlijden en begrafenis

Na een lang ziekenhuisbed kwam Toon thuis om te sterven. Op vrijdag 5 februari 1999 overleed hij op 82-jarige leeftijd thuis in Bloemendaal. Hij werd op 11 februari 1999 overeenkomstig zijn laatste wil begraven op de begraafplaats van Griendtsveen, waar ook zijn broer Walter begraven was. Met een paar honderd mensen was het kleine Sint-Barbarakerkje afgeladen vol. Na de dienst brachten familie en vrienden hem een laatste groet op de besneeuwde begraafplaats.

Het grafmonument werd op verzoek van zijn echtgenote en beide dochters ontworpen door Jos Reniers, de ontwerper van "de kop van Toon". Het werd een sokkel met tekst waarop een gesloten boek. De volgende tekst van zijn hand is te lezen:

Voor mij is Griendtsveen een droom die elk voorjaar duidelijk wordt als de lente ontspruit uit schijnbaar dorre grond. Dan moet ik er heen er is geen houden aan. Nostalgie bekruipt mij. Heimwee drijft mij naar dit dorp van mijn jeugd. Waar ik ter kerke en naar school ging. Stapvoets rijden langs de vaartjes vol verborgen geheimen. Rijden door tunnels van teer groen die vaartjes omzomen. Elk bezoek eindig ik bij voorbaat in het St.-Barbarakerkje waar de tijd schijnt stil te staan en waar de geluiden van de klok op het oksaal mij vertrouwd in de oren klinken. Dan ben ik weer helemaal thuis.

Bronnen

  • Toon Kortooms, Turf in m'n ransel, 3e herziene druk, 1986.
  • Archief Toon Kortooms museum Deurne
  • D'n Uytbeyndel nummer 88, een speciale uitgave die in februari 2016 door Heemkundekring H.N. Ouwerling in Deurne uitgegeven werd bij gelegenheid van de 100e geboortedag van Toon Kortooms.
  • Extra bijlage met acht bladzijden bij het Eindhovens Dagblad van 23 februari 2016: "Een eeuw Toon Kortooms". De hoofdverhalen in de bijlage worden verteld door Ingrid Kortooms, dochter van Toon.
Bronnen, noten en/of referenties
  1. ↑ Toon Kortooms – The Koppens Story – Blz 20
  2. ↑ Een hommage van de schrijver aan zijn jeugdvriend Leo Koppens
  3. ↑ Over Hein Fentener van Vlissingen
  4. ↑ Speels verslag van een ziekenhuisverblijf van de auteur
  5. ↑ Memoires van autocoureur en uitvinder Maurice (Maus) Gatsonides
  6. ↑ Korte verhalen over het benepen leven van sommige rijke mensen en over ontmoetingen van de schrijver met bekende personen
Overgenomen van "https://www.deurnewiki.nl/wiki/index.php?title=Antonius_Johannes_Kortooms_(1916-1999)&oldid=224026"