Tweede Wereldoorlog

M4 Sherman-tanks van de 11e Pantserdivisie rijden op 26 september 1944 door Deurne.
Foto collectie IWM Londen

Bewijs dat het rijwiel vrijgesteld is van vordering. Collectie Joke Brugmans

Granaatinslag bij het toneel van Bio Vink tijdens de bevrijding van Deurne in september 1944. Collectie Erik Vink

De Tweede Wereldoorlog had een grote invloed op het sociale leven en eiste veel militaire- en burgerslachtoffers in de gemeente Deurne.

Sociale leven

Naast het oorlogsgeweld had de Tweede Wereldoorlog een grote invloed op het sociale leven dat in de gemeente Deurne vrijwel helemaal stil kwam te liggen. Nagenoeg alle bijeenkomsten waren door de bezetter verboden, bovendien hadden de mensen wel iets anders aan hun hoofd. De avondklok, de verplichte verduistering en (onderduiken voor) tewerkstelling in Duitsland maakten een verenigingsleven in die tijd vrijwel onmogelijk.

Veel verenigingsbesturen gaven geen gehoor aan de verplichte aansluiting bij de Kulturkammer en ontbonden hun vereniging. Na de bevrijding moest de balans worden opgemaakt en een nieuwe start gemaakt worden. Veel bezittingen bleken door oorlogshandelingen verloren of beschadigd te zijn.

Sommige verenigingen zoals bijvoorbeeld de Harmonie Deurne en de Oranjevereniging Deurne bleven na de oorlog, ondanks deze lange periode van inactiviteit, vasthouden aan hun oorspronkelijke oprichtingsdatum terwijl vele andere verenigingen officieel werden (her)opgericht.

Vernielingen

Op 24 september 1944 was de dag van de bevrijding van Deurne en de verwoesting van onder andere het Groot Kasteel, de karakteristieke watertoren op het perron bij het station en Rakels molen aan de Liesselseweg. Ook werd de Liesselse kerk door beschieting zwaar beschadigd.

Bevrijding

Deurne, Vlierden, Walsberg en Zeilberg werden in het kader van de operatie Market Garden op 24 september 1944 bevrijd. De kerkdorpen Liessel en Neerkant werden voor de eerste keer bevrijd op 23 september 1944. Liessel viel weer in Duitse handen op 29 oktober 1944, maar werd wederom bevrijd (nu definitief) op 1 november 1944. De situatie in Neerkant was vergelijkbaar; op 27 oktober kwamen de Duitsers terug en op 2 november 1944 was er weer de bevrijding door de geallieerden. Als laatste kerkdorp resteerde nog Helenaveen. Hiervoor volgde de bevrijding eerst op 20 november 1944.

Nasleep

In 1950 was er nog steeds veel gevaarlijk oorlogstuig onder de burgerbevolking in de gemeente Deurne aanwezig. Bij een opruimingsactie in augustus van dat jaar werd door de rijkspolitie Deurne, in samenwerking met de Opruimingsdienst, bij huis-aan-huisbezoek 125 granaten, 36 geweren, 3 stenguns, 17 mortieren, 6 pantservuisten, 4 mitrailleurs, 1 mijn, 1 revolver, 2 bommen, 5 brandbommen en een seinpistool opgehaald. Bovendien werden nog een 1500 al dan niet gedemonteerde granaathulzen en enige duizenden patronen gevonden.

literatuur

• L. Huizingh - Terugtocht uit de Peel, 1940.
• Toon Hoefnagels en Nol van Gisteren - Oorlogsjaren 1940 – 1945 Gemeente Deurne - Op de grens van vergeten Deurne, 1986.
• Harrie Rijnders - Liessel brandt, Geschiedenis van Liessel in de Tweede Wereldoorlog, Liessel, 1994.
• Mr. G.A. Engels - Kroniek van Liessel, 1976, Hoofdstuk 5 Een zware tol (1940 en volgende jaren).
• Cammaert, A.P.M., 1994. Het Verborgen Front. Geschiedenis van de georganiseerde illegaliteit in de provincie Limburg tijdens de Tweede Wereldoorlog. Eisma B. V. Leeuwarden/Mechelen. Dissertatie (twee delen, 1262 pagina's).
• Jan Kanters, Filmboek De geschiedenis van Deurne, 1997, Deel 5, bladzijde 5 tot en met 11.
• Tjeu Sonnemans - Oorlog over Neerkant 1939 – 1945, Deurne 2001.
• Josina M. van der Maas Pappa's Papers, 2007, bladzijde 97 tot en met 124.
• Huub Timmermans - Vliegtuigen boven De Hutten, 2008.

Film (cinematografie)

Martien van den Broek en Rob Smit - De bevrijding van Deurne, (1995).

Onderstaande collage van beelden rond de bevrijding van Deurne werd samengesteld door Frans Versteeg.

Bronnen, noten en/of referenties