De Zaanse gemeenschap

Versiering van het gemeentehuis i.v.m. ontvangst van de deputatie van "De Zaanse Gemeenschap".
Foto: collectie gemeente Deurne

Vooraanzicht van de granaathuls die werd geschonken aan alle deelnemers.

Onderaanzicht van de granaathuls.
Foto's: collectie Purmerends Museum

Een deputatie, die De Zaanse gemeenschap vertegenwoordigde, bracht op uitnodiging van de gemeente Deurne op zaterdag 13 en zondag 14 oktober 1945 een bezoek aan de gemeente.

De Zaanstreek bood direct na de Tweede Wereldoorlog in allerlei vorm hulp bij het weer een beetje bewoonbaar maken van de zwaar verwoeste delen van Deurne, Helenaveen, Neerkant en Liessel.

Het was een kleine dankbetuiging met een uitgebreide koffietafel en in de avond een gezellige bijeenkomst in het verenigingsgebouw van de Nederlandse Hervormde kerk waarvan een belangrijk gedeelte werd gevuld door Toon Kortooms. Op de tweede dag was er een rondrit door de geteisterde kerkdorpen zodat de deputatie kon zien waarvoor men zich in de Zaanstreek had ingezet. Tijdens de rondrit werd er regelmatig gestopt om met de bewoners te kunnen praten, dat werd wederzijds gewaardeerd. ’s Avonds bracht pater Henri de Greeve zijn "Vierde Beest" ten gehore.

De deputatie kwam met twee auto's naar Deurne. Ter hoogte van de boerderij van ex-wethouder Jan van Deursen aan de Helmondseweg 65 was een ereboog geplaatst met het opschrift: "Welkom aan Zaanstreek en Waterland". Op deze plek werd de groep ontvangen en welkom geheten door burgemeester Lambooij en de wethouders Antoon Swinkels en Van den Eijnden .

Na het welkomstwoord ging het gezelschap vanaf de ereboog, onder begeleiding van de Deurnese harmonie en zes herauten te paard van rijvereniging Rust Roest richting gemeentehuis aan de Markt. Op de Markt was de ingang van het gemeentehuis sober versierd met groen en oranje en er was een pad met lichtzuilen en boven het balkon stond in grote letters tegen de muur: Deurne dankt u.

In de avonduren werd dit geheel mooi verlicht met ingebouwde lampen. Het was het begin van een langdurige uitwisseling van contacten op cultureel en sportief gebied. Deze contacten verwaterden later.

Op zondag stond een bezoek aan Helenaveen op het programma en werden er in noodrestaurant Van Horen broodjes gegeten. Vervolgens ging men via de Kanaalstraat naar Neerkant, Liessel, Vlierden en tenslotte werd de maaltijd gebruikt in Sancta Maria in Deurne.

Een citaat uit het boek

Oorlogsjaren 1940 – 1945 Gemeente Deurne (blz. 183 e.v.):

In het kader van de aktie `Noord helpt Zuid' bood de Zaanstreek, met plaatsen als Zaandam, Purmerend, Edam, Volendam en Monnickendam, hulp in de vorm van goederen. Meubilair, lampen, keukengerei, aardewerk en textiel werden ginds ingezameld voor de Deurnese bevolking.
In een artikel uit `Ons Streekblad’ (uit de Zaanstreek) van 20 oktober 1945 werd beschreven, hoe een bezoek aan Deurne van afgevaardigden uit bovengenoemde gemeenten verliep. Zij bezochten hier alle kerkdorpen en zagen hoe verschrikkelijk het in sommige gebieden was. (...)
In Helenaveen bezichtigden we verder de ruïnes van de kerk, het klooster en de meisjesschool, die door de vertrekkende Duitsers in brand waren gestoken. Tevens zagen wij, welke toestanden er op het ogenblik nog in deze plaats aangetroffen worden. Er is geen waterleiding; men drinkt slootwater. Electra is eerst drie jaar geleden aangelegd. Het veen ter plaatse is zo goed als afgegraven, zodat het geen bestaan meer oplevert. (...)
Wij gingen ook eens enkele getroffen woningen binnen, waarin nog mensen woonden. Voor zover de muren intact waren, zijn de ramen dichtgespijkerd met planken, waardoor het echter ontzettend tocht, terwijl er steeds duisternis heerst in deze kleine vertrekken. Hoe deze mensen in de aanstaande winter hun vertrekken moeten verwarmen is onbegrijpelijk. Waar de mensen hun levenslust vandaan halen, is nog onbegrijpelijker. (...) in Liessel werden enkele tankruïnes bekeken. De Schotten leverden hier een hevig gevecht met de Duitse tanks en konden deze terugdrijven. Door deze slag zijn de dorpen Neerkant en Liessel totaal vernield. Op het graf van 30 Schotten legde de Heer De Vries uit Purmerend een krans ...
Bij het vertrek van de delegatie kregen alle deelnemers een gepolijste granaathuls aangeboden met de inscriptie: 'De Zaan en Waterland. Uw hulp, onze redding. Deurne 1945'. Verder bestond de attentie nog uit een zak koffiebonen en twee potjes jam.
De bezoekers hadden het genoegen gehad te zien, dat hun goederen in Deurne goed terecht gekomen waren bij de dankbare ontvangers. Aangezien in een latere periode brandstofgebrek heerste in de Zaanstreek bracht Deurne, als een verlate dankbetuiging, er turf naar toe.
Een half jaar na de oorlog komen de meer officiële cijfers over de materiële schade in de hele gemeente. Geheel verwoest zijn: 226 gebouwen, waaronder 3 kerken, 1 school, 2 fabrieken, het kasteel van Deurne, 157 boerderijen en 62 burgerwoningen. Zwaar beschadigd zijn: 394 gebouwen, waaronder 3 kerken en 1 kapel, 4 kloosters, 2 scholen, 2 fabrieken, 203 boerderijen en 170 burgerwoningen. Licht beschadigd tenslotte zijn: 472 gebouwen, waaronder 2 kerken, 3 kloosters, 5 scholen, 2 fabrieken, 195 boerderijen en 265 burgerwoningen.

Bronnen, noten en/of referenties De vlaggen uit!”, een oproep van burgemeester Lambooij in Het Licht van zaterdag 13 oktober 1945 Deurnesche Courant van 19 oktober 1945 Zaan- en waterland in Peelland”, Oorlogsbrand - Noodtoestand, Hulp uit Zaan- en Waterland, Het Licht van zaterdag 20 oktober 1945 Zaan- en waterland in Peelland”, Autotocht door het getroffen gebied, Het Licht van zaterdag 27 oktober 1945 Ook De Typhoon, een dagblad verschijnend in de Zaanstreek, besteedde meermaals en uitgebreid aandacht aan het bezoek en de bevindingen van de Zaanse delegatie. Oorlogsjaren 1940 – 1945 Gemeente Deurne

Bronnen, noten en/of referenties