Lagere jongensschool aan de Visser

Het "bijgebouw" van de jongensschool.
foto collectie[gemeente Deurne

De leerlingen in 1920 voor het schoolgebouw dat haaks op de Visser staat.
foto collectie Bert Beulens

Groep 4 op 10 juli 1913. Geheel links zit frater Hildebertus.
foto collectie Adrie Mennen

Klassenfoto van het 2e leerjaar in maart 1944.
foto collectie Archief Fraters van Tilburg

Klassenfoto 1947-1948.
foto collectie Hans Timmers

De lagere jongensschool aan de Visser, tot 1901 inclusief een bewaarschool, begon als jongensschool Willibrordus in 1896 in de Visser. Het was een onderdeel van het klooster- en scholencomplex aan de Visser.

De jongens volgden eerder het onderwijs op de openbare school van monsieur Van Baars.

In 1889, toen de schoolwet-Mackay werd goedgekeurd, nam pastoor Vogels van de Sint-Willibrordusparochie onmiddellijk stappen tot oprichting van een bijzondere katholieke jongensschool. Dat werd een strijd die zeven jaar zou duren. Hij benaderde de onderwijscongregatie van de fraters van Tilburg om zijn ideaal waar te maken en de fraters voor Deurne te winnen.

Er waren bij de fraters al zoveel aanvragen voor nieuwe scholen binnengekomen, dat Deurne voorlopig moest wachten.In 1893 herhaalde Vogels nogmaals zijn verzoek, en toen, eerder dan hij had durven verwachten, besliste het hoofdbestuur van de fraters gunstig over zijn aanvraag. Toen kon tot de oprichting van het fratershuis en de fratersschool worden overgegaan.

Volgens aantekeningen van pastoor Vogels in het memoriaal, werd op 18 februari 1895 de bouw van het fratershuis van de H. Willibrordus en het schoolgebouw van de H. Willibrordusschool aanbesteed. De aanbesteding vond plaats in het Liefdegesticht van de zusters Franciscanessen.

De bouw van het fraterhuis en de lagere school aan de Visser werd gegund aan de Deurnese aannemers Mathijs Lutters en zonen en Jos van de Mortel. Het fratershuis van de Tilburgse architect Dekkers was gebouwd naar een ontwerp van frater Germanus van Rijsewijk in de Korvelse stijl (genoemd naar Korvel in Tilburg).

Op 11 mei 1896 werden huis en school plechtig ingewijd. Het in Rome aangevraagde verlof tot canonieke oprichting van het nieuwe klooster was nog wel niet ontvangen, maar monseigneur Van de Ven achtte dit geen bezwaar om toch tot oprichting over te gaan en 11 mei 1896 staat dan ook te boek als de officiële stichtingsdatum van het Deurnese fratershuis.

De volgende dag, op 12 mei 1896, begon het lesgeven door frater Perpetuus met 29 jongens en frater Dionysio met 44 leerlingen. Frater Julius was de kleuterleider op de bewaarschool.

Het onderwijs vond plaats in een naast het fraterhuis gelegen gebouw dat aanvankelijk bestond uit vijf naast elkaar liggende klassen van negen bij zeven meter, van elkaar gescheiden door glazen schuifdeuren. Deze schuifdeuren werden 's morgens opengezet en de schooldag werd begonnen met het gezamenlijk zingen van een lied. Het laatste klaslokaal die als bewaarschool was ingericht, werd van de andere klassen gescheiden door een muur.

Een gang werd niet noodzakelijk geacht en om het schoonhouden van de lokalen te vergemakkelijken was er een tegelvloer aangebracht in plaats van een plankenvloer. Voor de onderwijzer was er voor de werkmuur een plankier aangebracht, zodat hij de grote klas goed kon overzien. De jongens zaten met hun rug naar de ramen toe in vierpersoons banken. Petroleumlampen, de zogenaamde lampes belges, zorgden, indien noodzakelijk, voor licht. In 1917 werd het schoolgebouw op het elektriciteitsnet aangesloten. Bij het vijfentwintigjarig bestaan van de school werden de banken vervangen door tweepersoons banken en werden zij ook anders geplaatst zodat het licht van links binnenviel.

Op 1 mei 1901 werd de bewaarschool opgeheven en kwam dat lokaal vrij voor het lager onderwijs. Het aantal leerlingen bleef stijgen en op een mei 1906 werd in opdracht van pastoor Bots een nieuwe klaslokaal gebouwd in de hoek van de speelplaats, haaks op de Visser.

In mei 1908 werd aan dit nieuwe klaslokaal een nieuw lokaal aangebouwd en zo telde de school uiteindelijk zeven klassen.

In 1935 waren de zeven lokalen te klein om aan alle jongens onderdak te geven. Maar omdat er sprake was van een nieuwe school in de Walsberg werd voorlopig in het patronaatgebouw Rust Roest een klaslokaal ingericht.

Het schoolgebouw overleefde de Tweede Wereldoorlog goed. Begin september 1944 werd het gebouw op last van de militaire overheid ontruimd en werden de schoolbanken opgeslagen in een boerderij achter het Groot Kasteel. Op 23 en 24 september werd er om Deurne gevochten. De school kreeg toen een paar voltreffers en het groot kasteel en de boerderij werden beschoten en brandden af. De schoolbanken gingen daarbij voor een groot deel verloren. De rest van het jaar was er geen onderwijs meer tot Pasen 1945. In die tussentijd werd het schoolgebouw schoongemaakt, de ramen van glas voorzien en de resterende schoolbanken over enkele klassen verdeeld. De zusters van de Sint-Annaschool aan de Visser stonden ook enkele schoolbanken af.

Uiteindelijk werd het schoolgebouw door de inspecteur van het Lager Onderwijs van de Inspectie Helmond afgekeurd omdat het schoolgebouw minder dan elk ander aan de bepalingen van het Bouwbesluit voldeed.

De beslissing dat er in Deurne een nieuw schoolgebouw moest komen, viel in 1947. Op 18 oktober van dat jaar bezochten een paar leden van het schoolbestuur, frater Floribert, het hoofd der school en een architect enkele architectonisch bezien goede scholen. Na een eindeloze gang van instantie naar instantie keurde de Deurnese gemeenteraad op 13 maart 1949 de bouw van de lagere jongensschool aan de Zandbosweg, bestaande uit zes klassen, goed.

Schoolhoofden tussen 1897 en 1950

Jaar	Schoolhoofd
1897	frater Perpetuus
1900	frater Tharsicius
1905	frater Ludovicus
1909	frater Ferdinandus
1910	frater Hildebertus
1914	frater Constantinus
1917	frater Perpetuus
1923	frater Willibrordo
1939	frater Floribert

Zie ook het overzicht van fraters van Tilburg die in het fraterhuis aan de Visser in Deurne woonden en waarvan er velen aan de lagere jongensschool les gaven.

Tussen de jaren 1910 en 1930 waren er al verschillende leken-onderwijzers aan de fraterschool verbonden. Ze werkten prettig en collegiaal samen met de fraters aan de opvoeding van de Deurnese jeugd. Met name de plicht getrouwe onderwijzer Lambertus Nicolaas Johannes van Blokland (1866-1929), gaf veertien jaar lang zijn beste krachten aan de fraterschool.

• Klassenfoto's
• 

  1906

• 

  1906

• 

  1906

• 

  1906

• 

  1913

• 

  1913

• 

  1913

• 

  1913

• 

  1913

• 

  1919

• 

  1925

• 

  circa 1928

• 

  circa 1930

• 

  1930-1931

• 

  1930-1931

• 

  1930-1931

• 

  1930-1931

• 

  1930-1931

• 

  1930-1931

• 

  1933

• 

  1933

• 

  1935

• 

  circa 1936

• 

  1937

• 

  1938

• 

  1938

• 

  1938

• 

  1938

• 

  1939

• 

  circa 1940

• 

  1941

• 

  1941 (met nummers)

• 

  1944

• 

  1944

• 

  1944

• 

  1944

• 

  1944

• 

  1944

• 

  1944

• 

  1944

• 

  1944

• 

  1945

• 

  1945

• 

  1947-1948

• 

  1949

• 

  onbekend

• 

  onbekend

• 

  onbekend

• Foto's van de gebouwen
• 
• 
• 
• 
• 
• 

  Middenstandsvereniging bij school 1939

• 

  september 1944

• 

  september 1944

• 

  1951‎

• Fraters 50 jaar in Deurne 1946
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

José van Nunen-Tielemans maakte de volgende presentatie:

Bronnen, noten en/of referenties Wim van Heugten Boek: 100 jaar onderwijs in Deurne 1896-1996 Bert Beulens/Harold van der Burgt - Op weg naar het onderwijsvierkant in Deurne