Haspelarij W. Swinkels

Interieuropname van de haspelarij van N.V. W. Swinkels in Deurne in 1925

Interieuropname van de haspelarij van N.V. W. Swinkels in Deurne in 1925

De haspelarij of haspelfabriek van de N.V. W. Swinkels was gevestigd nabij het station aan een straat die later Textielstraat ging heten.

Algemeen

Wilhelmus Hubertus Franciscus Swinkels (Helmond 4 oktober 1830 - Helmond 27 november 1891) was kleurverver. Hij huwde op 13 januari 1858 te Helmond met de kasteleinsdochter Maria Huberta (Marie) van Will (Helmond 17 april 1828 - Helmond 26 april 1902).
Binnen de familie werd 1860 als het beginjaar van zijn Helmondse bedrijf genoemd. Na de dood van Willem in 1891 nam zijn zoon Egidius Josephus Swinkels (Helmond 20 maart 1871 - Mierlo 23 juli 1946) de leiding van het bedrijf over.

In 1900 besloot Egidius Swinkels de activiteiten van zijn onderneming verder uit te breiden door zich te begeven op het terrein van spinnen en weven. Daartoe kocht hij grond in Mierlo aan de Marktstraat waar hij een haspelarij van katoenen garens begon met in het eerste jaar 37 werklieden, grotendeels vrouwen, en als energiebron een 6 pk petroleummotor. Van 1926 tot 1934 woonde Egidius met zijn gezin op het landgoed Molenheide dat nadien bekendheid kreeg als restaurant Lido, later eigendom van Hub van Doorne.

Deurne

Op 13 februari 1906 werd door B. en W. van de gemeente Deurne en Liessel aan Swinkels vergunning verleend tot het oprichten van een haspelarij. In 1907 werd met de bouw van die haspelarij begonnen aan de Parallelweg, waar de productie met 28 personen gestart werd.
Op 9 februari 1911 werd een bouwaanvraag bij de gemeente ingediend voor een bouwplaats bij het Station. Later dat jaar werd nog een haspelarij in Deurne gebouwd en wel aan de Stationsstraat.
Deze vestiging werd in 1920 met een weverij-afdeling uitgebreid, waarvoor in datzelfde jaar een 100 pk elektromotor werd opgesteld.

Blijkens het gemeenteverslag van Deurne werkten in 1915 reeds 80 personen bij de Deurnese vestigingen en volgens inlichtingen van Johannes Antonius Cornelius Verbakel (1907-1979), 12½ jaar administrateur bij de NV W. Swinkels, had het bedrijf in 1926 een personeelsbestand van 172 personen, bestaande uit 145 volwassen mannen, 15 jongens en 12 meisjes.

Als gevolg van de diverse uitbreidingen steeg het aantal bij de firma in dienst zijnde werklieden geleidelijk. De totaalcijfers waren volgens de gemeenteverslagen van Deurne, Helmond en Mierlo:

• In 1908 - 256 werknemers in totaal, waarvan in Deurne 51, 65 in Mierlo en 140 in Helmond,
• In 1912 - in totaal 240 werknemers, waarvan 106 in Helmond, 91 in Deurne en 43 in Mierlo.

Evenals andere fabrieken maakten ook de fabrieken van Swinkels tijdens de Eerste Wereldoorlog een moeilijke tijd door. In 1918 werd alleen voor het binnenland gewerkt. Volgens een verslag van de Kamer van Koophandel over dat jaar werkte de spinnerij beperkt en lag de rest van het bedrijf geheel stil.
Met het sluiten van de wapenstilstand eind 1918 brak er een gunstiger tijd aan. In mei 1919 werd de productie van katoenen afvaldekens, gekleurde garens en stukgoederen weer opgestart. Tot september had men met verschillende moeilijkheden te kampen maar eind 1919 was de productie, volgens het verslag van de Kamer van Koophandel over 1919, weer normaal. Het aantal werklieden, dat, vooral in de jaren 1917 en 1918, zeer sterk was gedaald liep daarna weer sterk op om in 1929 zijn hoogtepunt te bereiken met circa 900 werknemers, waarvan er volgens het gemeenteverslag van Helmond 543 in Helmond, 200 in Deurne en 164 in Mierlo te werkten.

Ten overstaan van notaris Beijer te Asten werd op 24 oktober 1930 het bedrijf omgezet in de N.V. W. Swinkels. In de betreffende notariële akte werden als mede-oprichters genoemd Catherina Huberta Swinkels en Hendrikus Johannes van Puijenbroek, directeur van de N.V. Ned. Vlasspinnerij te Tilburg.

In juni 1934 meldde de krant de Zuidwillemsvaart een massaontslag. Op de weverij van firma Swinkels hebben, op gehuwden na, alle arbeiders ontslag gekregen. Waar moet dat naar toe?

Burgemeester Van Beek stuurde op 6 april 1935 een brief aan professor Aalberse, rijksbemiddelaar inzake arbeidsgeschillen, over de dreigende staking bij NV W. Swinkels Weverijen op haar weverij te Deurne, met daarbij twee krantenartikelen dienaangaande. Mart Lintermans was toen voorzitter van de textielarbeidersbond St.Lambertus. Het ging om een loonconflict.

Enige tijd later moest de activiteit van de onderneming in Deurne worden beëindigd vanwege ernstige financiële moeilijkheden. Op 10 augustus 1935 meldde de Nieuwe Tilburgsche Courant dat de rechtbank in Roermond het faillissement over het nog overgebleven deel aan de Kanaaldijk in Helmond, met nog ongeveer 55 man personeel, had uitgesproken. Nadien werd de Natex (Nationale Textielfabrieken) N.V eigenaar van de Deurnese opstallen van de N.V. W. Swinkels.

Straat

• Het houten fabrieksgebouw van de N.V. W. Swinkels was gesitueerd aan een zandweg die vanaf de Stationsstraat langs de spoorlijn Deurne-Helmond tot aan de Industrieweg liep. De zandweg die vanaf de Helmondseweg naar de spoorlijn liep werd vroeger in de volksmond "de weg naar de haspelfabriek" genoemd. Bij de huisnummering 1950-1955 kreeg deze straat officieel de naam Haspelweg.

Bron

• Jac Heeren - Het geslacht Swinckels van 1650 tot / met 1965 - Helmond juni 1965

Bronnen, noten en/of referenties