Iedere eerste maandag- en woensdagochtend van de maand van 10 tot 12 uur kunt u ons bezoeken in het heemhuis Vanaf 1 januari 2025 wordt dat Iedere eerste maandagochtend en derde woensdagochtend van de maand. |
Sint-Jozefparochie (wijk)
| |
| Gemeente | Deurne |
| Oppervlakte | 136 ha. |
| Inwoners (2008) | 2350 |
De Sint-Jozefparochie is een wijk van de kern Deurne in de gemeente Deurne. In het zuidelijk deel van de wijk staan de meeste middelbare scholen van Deurne, namelijk het Alfrinkcollege, het Peellandcollege en het St.-Willibrord Gymnasium.
De Hei[bewerken | brontekst bewerken]
De basis voor de Sint-Jozefparochie, door de inwoners nog altijd de Hei of kortweg de Sint-Jozef genoemd, werd kort na de Eerste Wereldoorlog gelegd door de bouw van sociale woningbouw aan het Sint Jozefplein, de Beukenstraat en de Vloeieindseweg, aan de rand van het grote heideterrein ten zuiden van de spoorlijn Eindhoven -Venlo. De ligging op een plek dat voorheen niet woeste grond was, komt nog tot uitdrukking in de naam van de carnavalsvereniging, De Heikneuters. De drie belangrijkste straten in dit oudste deel van de wijk, de Sint Jozefstraat, de Vlierdenseweg en de Beukenstraat, bestonden vóór de aanleg van de wijk reeds als zandpaden. Ook het wijkblad 't Zandklokje herinnert aan de zandige omgeving vroeger.
In de jaren twintig volgden de stichting van de parochie van de Heilige Jozef, de bouw van de Sint-Jozefkerk, pastorie, Sint-Jozefklooster en jongens- en meisjesschool. Een voormalige zandpad werd omgedoopt in St. Josephweg, later onderdeel van de Sint Jozefstraat. Het Sint-Jozefklooster werd bewoond door de Zusters van het Allerheiligste Hart van Jezus uit (dorp)Moerdijk, die ook het onderwijs op de meisjesschool verzorgden. Het gebouw werd in de jaren negentig van de 20e eeuw afgebroken, nadat het eerder gedeeltelijk door brand was verwoest.
Het pad langs het Sint-Jozefklooster werd bezongen door Gèr Gedoan (en langs het tuinpad van de zusters), een groep waarvan de leden merendeels uit deze wijk afkomstig zijn. Tegenwoordig draagt dit kleine verbindingspaadje tussen Sint Jozefstraat en Beukenstraat de naam Willem Wijnenlaan.
Binnen het gemeenschapsleven dat zich al spoedig ontwikkelde, speelde de voetbalvereniging Sint-Jozefse Voetbalvereniging (SJVV) altijd een belangrijke rol. Het gemeenschapshuis Hofke van Marijke is gebouwd tegen de voormalige woning van Hub van Doorne aan de voormalige Marijkeweg, de huidige Rembrandt van Rijnstraat. Naast het gemeenschapshuis ligt de speeltuin De Speuldries, waarheen decennia lang schoolreisjes van de allerjongsten uit de hele omgeving trokken.
Steenindustrie[bewerken | brontekst bewerken]
Het gebied waar de wijk ligt, was reeds vóór de aanleg in gebruik als winlokatie voor leem, waarvan stenen werden gebakken in de steen- en ringovens nabij de spoorlijn.
Straatnamen als Steenovenweg, Leembaan en Ringoven herinneren daar nog aan. Ook na aanleg van de wijk ging de winning door. De leem werd via een Décauville-baan langs de Leembaan uit de Leemskuilen naar de steenfabrieken gebracht.
Tweede Wereldoorlog[bewerken | brontekst bewerken]
Al voor de Tweede Wereldoorlog had wethouder Willem Wijnen toestemming gekregen om de leemkuilen, die vanwege de afgravingen door de steenfabrieken waren ontstaan, in werkverschaffing te egaliseren. Door de oorlog kwamen deze werkzaamheden echter stil te liggen. Toen een tiental Deurnese werkelozen naar Duitsland dreigden te worden gestuurd voor dwangarbeid regelde Hub van Doorne in één weekend dat de gemeente hem tien hectaren grond verkocht en kon hij op maandagmorgen de tien mannen in dienst nemen, aan 't werk zetten voor de egalisering en bouwrijp maken van het terrein en behoeden voor transport naar Duitsland. Daardoor had de Sint-Jozefparochie direct na de oorlog volop bouwrijp terrein tot zijn beschikking en konden snel bouwvergunningen worden afgegeven.[1]
Straten[bewerken | brontekst bewerken]
De Sint-Jozefparochie groeide, net als Deurne in zijn geheel, zeer snel na de Tweede Wereldoorlog. Aanvankelijk gebeurde dat in het gebied tussen de Vlierdenseweg en Sint Jozefstraat. De straten kregen hier namen van boomsoorten en prehistorische volkeren. De aanleiding voor het laatste was de vondst van een prehistorisch urnenveld onder de latere Potbosstraat in 1837. Langs de spoorlijn, bij de steenfabrieken, ontstond een industrieterrein / bedrijventerrein.
In de zeventiger en tachtiger jaren werd het gebied aan de oostzijde van de Sint Jozefstraat bebouwd, waar de straten op dat moment namen van schilders kregen. Dit gebied was in tegenstelling tot het oudste deel van de wijk reeds in het midden van de 19e eeuw in cultuur gebracht, en de huizen werden in de late twintigste eeuw dan ook niet op heidegrond gebouwd. Het rationele wegenpatroon, bestaande uit de Leembaan met haaks daarop de Jan Vermeerstraat, de Ferdinand Bolstraat en de Rembrandt van Rijnstraat (voorheen Marijkeweg), dateert dan ook uit de 19e eeuw.
In aanvulling op deze uitbreiding van de wijk werd ook een industrieterrein / bedrijventerrein aangelegd aan de zuidzijde van de wijk, tot aan de buurtschap Vreekwijk. Daarvoor moest een deel van de oude verbindingsweg van 's-Hertogenbosch-Keulen, het Oude Stappad, wijken. In één van de melancholische liedjes van Gèr Gedoan wordt dit verwoord als Woar hebbe ze de Stappad naw geloate? (Overigens is deze formulering historisch niet geheel correct, want het Oude Stappad is verdwenen, niet het Stappad. Het Stappad is de vroegere naam van het parallel lopende deel van de huidige Liesselseweg, dus tussen de Doctor Huub van Doorneweg en Sint Jozefstraat).
Film[bewerken | brontekst bewerken]
Een levendig beeld van het dorpsleven in de Sint-Jozefparochie in 1958 is te zien in de dorpsfilm van Johan Adolfs uit dat jaar. De originele film is vermoedelijk verloren gegaan.
Wijkblad[bewerken | brontekst bewerken]
Het contactblad 'T Zandklokje is een informatieblad dat regelmatig in een oplage van 800 stuks binnen de gemeenschap van de Sint-Jozefparochie verspreid wordt.
- Foto's collecties Oudheidkamer en gemeente Deurne
Arbeiderswoningen
de boerderijkes
Kloosterstraat
Plein tussen Ouwerlingstraat (links) en Esdoornstraat
Bronnen, noten en/of referenties
|