Iedere eerste maandag- en woensdagochtend van de maand van 10 tot 12 uur kunt u ons bezoeken in het heemhuis Vanaf 1 januari 2025 wordt dat Iedere eerste maandagochtend en derde woensdagochtend van de maand. |
Lagekerk 8
Het adres Lagekerk 8, waarin vanaf 1881 bierbrouwerij De Zon actief was, kent een bewoningsgeschiedenis die ver teruggaat.
Locatie[bewerken | brontekst bewerken]
De huidige boerderij Lagekerk 8 ligt aan het westelijke uiteinde van het vroegere Lagekerkplein, een oude plaetse. De huidige boerderij dateert uit 1881, en werd gebouwd ter plaatse van een ouder pand met in totaal 5 woningen daarin.[1]
Ontwikkeling[bewerken | brontekst bewerken]
Het oude pand, dat in 1832 in vijf woningen gesplitst was, was in 1702 eigendom van Anthonij Willem Henssen. Hij hield er vier hoornbeesten (koeien) en een stuks jongvee, en er hoorde ruim 10 lopense land bij. In 1703 woonde hij er nog, met zijn vrouw en vijf kinderen. Later kwam het in handen van Cornelia Dirk van Oldenzee (1736, 1741), die het verhuurde aan Arnold van de Mortel. Zij droeg het volgens het huizenkohier tussen 1741 en 1746 over aan Gabriel Pluijm (circa 1700-1773), maar ook wordt gesproken over een overdracht in 1754. Na zijn dood woonde zijn weduwe er, waarna het overging aan en werd betrokken door hun zoon Franciscus Pluijm (1744-1827). Die bleef eigendom tot zijn dood, waarna het overging in handen van Johannes van de Mortel (1799-1872). Het ging toen om een huis, stalling, schuur, hof en aangelag, 66 roeden 60 ellen groot, met recht op gebruik van de gang langs Gerardus Munsters (1771-1844). Het ging om een gangetje aan de linkerzijde, tussen dit huis en de aangrenzende boerderij. Het zal Jan van de Mortel zijn geweest die het huis voor de verhuur in kleine woningen splitste. De slechte toestand blijkt uit de klassering in 1832: klasse 8.[2]
Bij de invoering van het kadaster in 1832 omvatte het huidige adres een blok van een vijftal burgerwoningen. Het woningenblok, kadastraal De Romein sectie F, percelen 6-10, was nog altijd eigendom van timmerman Johannes van de Mortel. Na zijn overlijden lieten zijn kinderen op 8 oktober 1872 een grote hoeveelheid door hem nagelaten onroerend goed in hotel De Zwaan van Pieter Truijen publiek verkopen. Daarbij hoorde ook koop 13: Huis, erf en moestuin genaamd "De Pannenhoef" onder Deurne, in sectie F de nummers 6, 7, 8, 9, 10 en 11, samen groot 0.14.50 hectare. Bierbrouwer PeterJohannis Swinkels werd voor 760 gulden de nieuwe eigenaar. Of dat betekende dat de voormalige huisjes toen alweer tot één boerderij waren samengevoegd, is niet duidelijk. Wel blijkt hieruit dat de boerderij in 1872 een pannendak kende.[3] Swinkels voegde de percelen F 6-11 tot een nieuw kadastraal perceel F 959, en bouwde daarop zijn woonhuis met brouwerij: het huidige pand.
Uitbreiding van het perceel[bewerken | brontekst bewerken]
Direct zuidelijk van de hiervoor genoemde huisjes stond een boerderij, in 1832 kadastraal bekend als F 13. Deze boerderij was rond 1753 gebouwd in opdracht van de hiervoor genoemde Gabriel Pluijm, waarschijnlijk op zijn eigen terrein, en vererfde na de dood van Pluijm aan zijn schoonzoon Theodorus Manders (1746-1819). Nadat die was overleden, kwam het in handen van diens schoonzoon Gerrit Munsters. Die bezat het in 1832 nog.
Zijn zonen Hendrik en Johannes verkochten de boerderij met tuin F 14 en weiland F 12 op 4 februari 1856 voor 465 gulden aan Hendrik de Veth, zijn broer Peter en zus Helena.[4] Zij lieten de boerderij in 1857 afbreken en de percelen F 12-14 werden samengevoegd tot een perceel akkerland, sectie F 640, groot 0.32.93 hectare. Door vererving kwam dat perceel in bezit van zijn zus, de weduwe Helena Maria Wijnen-de Veth, en haar twee zoons, de tabaksfabrikant Gerard Wijnen en Joseph Wijnen uit Sint-Oedenrode. Bij een openbare verkoop op 17 november 1879 verkochten zij dit perceel voor 700 gulden aan brouwer Peter Johannes Swinkels.[5] Op dit perceel werd een uitbreiding van de boerderij gebouwd. Zo werden de twee erven die door de nieuwbouw in 1753 gescheiden waren en later in verschillende handen geraakten, weer verenigd.
Vererving[bewerken | brontekst bewerken]
Via de weduwe Goordina Swinkels-Swinkels, haar zoon Harrie Swinkels en kleinzoon Pieter Swinkels vererfde het goed naar haar achterkleinkinderen.
Bij de huisnummering per 1 januari 1955 kreeg het woonhuis als adres Lagekerk 8 terwijl de bierbrouwerij Derpsestraat 2 werd. Later werd het geheel Lagekerk 8.
Bronnen, noten en/of referenties
|