Rabo-clubsupport leverde dit jaar 765,88 euro op. Allen die op ons stemden hartelijk dank! Iedere eerste maandag- en woensdagochtend van de maand van 10 tot 12 uur kunt u ons bezoeken in het heemhuis |
Gemeentelijk Elektriciteitsbedrijf
Foto Collectie Ton Hartjens
Het Gemeentelijk Electriciteitsbedrijf (GEB) van Deurne ontstak op 13 juni 1916 voor het eerst officieel het elektrisch licht.
De start
Bij raadsbesluit van 30 april 1914 besloot de gemeenteraad om in Deurne een gemeentelijk elektriciteitsbedrijf op te zetten, waarmee Deurne een van de eerste gemeentes van Noord-Brabant was die dit initiatief nam. In februari 1915 gaf de gemeente opdracht aan de firma Alberts en Kluft te Amsterdam om een elektriciteitsnet (laagspanning) met straatverlichting in de kom van het dorp aan te leggen.
Bij het geboortehuis van Jan Floris Martinet aan de Markt 12 verrezen de eerste duo-elektriciteitspalen van ongeveer zeven meter hoog. Het vervoer van elektriciteit was bovengronds. Via een netwerk van draden werd elke woning van stroom voorzien.
Op dinsdag 13 juni 1916 om half negen 's avonds werd het gemeentelijk elektriciteitsbedrijf officieel geopend door de ontsteking van de elektrische verlichting van de raadzaal en van de versierde kiosk op de Markt. De eerste particuliere aansluiting vond twee dagen later plaats en wel bij bakkerij/café Hein van Griensven aan de Stationsstraat 2 (het woongedeelte bij de Potdeksel).
Het GEB betrok zijn elektriciteit vanaf het begin van de Provinciale Noord-Brabantse Electriciteits-Maatschappij (PNEM, aanvankelijk vanuit haar centrale op het fabrieksterrein van Piet de Wit te Helmond.
De eerste directeur van het GEB was Adrianus Dekkers uit Mierlo; hij was aanvankelijk zowel met administratieve als technische werkzaamheden belast. Hij nam op 1 augustus 1956 afscheid van het GEB. Het bedrijf startte met drie werknemers en werkte al snel met een eigen bedrijfsauto. Elektromonteur Driekske Althuizen was een van deze werknemers.
Uitbreidingen van het elektriciteitsnet
Was in 1916 en 1917 alleen het centrum van Deurne aangesloten op elektriciteit. Eind 1917 waren er in totaal 162 aansluitingen. In 1918 kwam het licht ook in Walsberg en op de Bottel. Nog vóór de winter 1918-1919 kregen de Kulert en Zeilberg elektriciteit. Het aantal aansluitingen groeide daarmee naar 253. In 1920 kregen ook de Heiakker, toen nog niet meer dan een handvol huizen, en de nieuw gebouwde woningen in de piepjonge Sint-Jozefparochie aansluiting. In 1921 werd ook Liessel aangesloten en kwam het aantal aansluitingen op 520. In 1926 sloot ook Neerkant aan en in 1927 volgde Vlierden.
In september 1932 werd begonnen met de ondergrondse verkabeling van het net. De eerste straten die het ondergrondse net kregen waren de Schoolstraat (de huidige Martinetstraat), de Lagekerk, de Heuvelstraat en de Helmondseweg.
In 1934 werd een begin gemaakt met het van elektriciteit voorzien van het buitengebied van de aangesloten dorpen. Zo werd in dat jaar in Walsberg een leiding gelegd van de Milhezerweg naar Roesbeek, in de Sint-Jozefparochie van de steenfabriek naar de Derpse overweg[1] en in Neerkant van de Moosdijk naar de Polder.
In 1937 kreeg Brouwhuis licht en in 1939 was Helenaveen het laatste dorp dat op het elektrisch net werd aangesloten.
Storingen
Omgewaaide bomen en afgeknakte takken waren in het begin herhaaldelijk oorzaak van storingen. In de maand oktober van 1916 moest het bovengrondse net over een lengte van 400 meter opnieuw worden gespannen vanwege een omgewaaide boom. Op 29 augustus 1917 waaide bij het station een boom om, waardoor er twee dagen geen stroom kon worden geleverd. Ook op de Heuvel en in de Lagekerk waren op die dag afbrekende zware takken oorzaak van materiële schade en stroomstoringen. Op 25 oktober 1917 beschadigde in de Kruisstraat een afgebroken tak het elektriciteitsnet. In de maanden juli en augustus 1917 waren blikseminslagen de oorzaak van veel schade en ellende bij het GEB.
Niet alleen natuurgeweld zorgde voor problemen, ook moedwillige vernieling zorgde voor overlast. In het jaarverslag van 1916-1917 werd al geklaagd dat er dikwijls stukken ijzerdraad op de stroomdraden werden gegooid, waardoor uiteraard kortsluitingen ontstonden.
Ook koperdiefstal speelde het GEB parten. In de nacht van 2 op 3 mei 1968 werd maar liefst 942 kilo koperdraad gestolen van een onder spanning staand net aan de Wilgenroosweg, de Siberiëweg en het Leegveld. De herstelkosten bedroegen 4.677 gulden. De daders werden nooit achterhaald.
In 1941 eiste de Duitse bezetting 70 ton koperdraad. De bestaande netten zouden ijzerdraad ter vervanging krijgen. Door een vertragende briefwisseling en langzaamaan-actie van het GEB-personeel lag op het einde van de oorlog vier ton voor verzending gereed, maar er was toen nog niets verzonden.
Na de Tweede Wereldoorlog was Habets lange tijd directeur van het energiebedrijf.
Lange tijd was het GEB een winstgevend bedrijf dat de gemeente extra inkomsten opleverde. Op 1 juli 1975 werd het GEB verkocht aan de PNEM, dat een rayonkantoor vestigde aan de Lagekerk 7.
Lijst van werknemers bij het GEB
| Werknemer | Periode | Functie |
|---|---|---|
| Aarts, W.J. | 1958-1975 | grondwerker, magazijnbediende |
| Althuizen, Driekske | 1919-1956 | hoofdmonteur |
| Bankers, Justinus H. | 1971-1975 | hulpmonteur |
| Barten, Marinus | -1945 | meteropnemer |
| Berkers, Wim | 1953-na 1957 | kantoorbediende, klerk |
| Blommaert, Joop | 1944-1975 | kantoorbediende, adjunct-boekhouder, boekhouder, kassier, adjunct-directeur |
| Crooijmans, Franciscus | 1939- | monteur, meteropnemer, incasseerder |
| Dekkers, Adrianus J.J. | 1916-1956 | directeur |
| Derks, Bert | -1975 | magazijnmeester |
| Enckevort, van Gerrit | 1969-1975 | monteur |
| Goossens, Gerardus | 1960-1975 | grondwerker-vakman, monteur |
| Habets, Emmanuel G.H.F. | 1956-1975 | directeur |
| Hendriks, Th.J. | 1957- | grondwerker |
| Janssen, Johannes C.G.E. | 1972-1975 | hulpmonteur, monteur |
| Jansen, J.H. | 1958- | hoofdmonteur |
| Kleijn, de Marinus | 1966-1973 | monteur |
| Koolen, Piet | 1961-1975 | hulpmonteur, monteur |
| Kroezen, Hannes | voor 1953-1975 | grondwerker, hulpmonteur, monteur |
| Kroezen, Jan | 1955-1970 | hulpmonteur |
| Kuijten, Wout | 1945-1971 | meteropnemer, incasseerder |
| Louwers, Piet | 1957-1975 | meteropnemer, incasseerder |
| Lutters, Jan | 1943-1973 | monteur |
| Lutters, Laurens | 1972-1975 | monteur |
| Maessen, Gerard | 1962-1975 | geldophaler, meteropnemer |
| Manders, Nicasa P.M.A. | 1956-1968 | kantoorbediende, klerk |
| Manders, Th.M. | 1957- | grondwerker |
| Martens, Willem | 1930-1967 | hulpmonteur, monteur, hoofdmonteur |
| Moors, Jacob | 1961-1975 | hoofd technische dienst |
| Mostermans, Johannes A.P.M. | technicus, opzichter | |
| Noten, J.H. | 1957-1958 | hoofdmonteur |
| Oosterhout, van Jan | voor 1953-na 1957 | meteropnemer, incasseerder |
| Outheusden, van J.J.Th. | 1956-1957 | hoofdmonteur |
| Pardoel, Frans | 1931-1971 | hoofdmonteur, technisch controleur |
| Sijbers, Th. | 1957-1957 | hoofdmonteur |
| Slaats, Toon | 1952-na 1966 | hulpmonteur, monteur |
| Teeffelen, van Johan | 1928[2]-na 1958 | boekhouder |
| Verberne, L. | 1957- | tekenaar |
Literatuur
- 24-6-1966 Weekblad voor Deurne - Vijftig jaar G.E.B. doc. hkk 7.03
- René Jansen - 75 Jaar electriciteitsvoorziening in Deurne - Weekblad voor Deurne 13 juni 1991
- Jan Kanters, Filmboek De geschiedenis van Deurne, 1997, Deel 3, blz 13 en 14.
- E.J.Th.A.M. van Emstede, Streekarchivaris van Peelland - G.E.B. Deurne Kroniek 1916-1966 - Deurne, juni 1966.
| Bronnen, noten en/of referenties |