Lagere jongensschool aan de Visser

De uitbreiding van het schoolgebouw: Een van de klaslokalen werd in 1906 in opdracht van pastoor Bots gebouwd en in 1908 werd het uitgebreid met nog een klaslokaal en kreeg het "bijgebouw" de omvang zoals hier te zien. Uiterst rechts is ook het pand Visser 31 nog net zichtbaar.
Foto: collectie gemeente Deurne

Foto van 10 juli 1913. Geheel links zit frater Hildebertus. Foto coll. Adrie Mennen.

Een klassenfoto van de lagere jongensschool aan de Visser. Het is niet bekend wanneer deze foto genomen is en wie er op staan.

De leerlingen poseerden in 1920 voor het schoolgebouw dat haaks op de Visser stond. Foto coll. Bert Beulens.

Klassenfoto van het schooljaar 1930-1931 met achterin meester Knoops. Foto archief fraters van Tilburg.

De Lagere jongensschool aan de Visser, tot 1901 inclusief een bewaarschool, begon als jongensschool Willibrordus in 1896 in de Visser. Het was een onderdeel van het Klooster- en scholencomplex aan de Visser.

Algemeen

De jongens volgden eerder het onderwijs op de openbare school van monsieur Van Baars.

In 1889, toen de (School)Wet-Mackay werd goedgekeurd, begon pastoor Vogels van de St.Willibrordusparochie Deurne onmiddellijk stappen te ondernemen om tot de oprichting van een bijzondere jongensschool ( RK. Onderwijs) over te gaan. Dat werd een strijd die zeven jaar zou duren. Hij benaderde de onderwijscongregatie van de Fraters in Tilburg om zijn ideaal waar te maken en fraters voor Deurne te winnen.

Er waren bij de fraters al zoveel aanvragen voor nieuwe scholen binnengekomen, dat Deurne voorlopig moest wachten.In 1893 herhaalde Vogels nogmaals zijn verzoek, en dan, eerder dan hij had durven verwachten, besliste het hoofdbestuur van de fraters gunstig over zijn aanvraag. Toen kon tot de oprichting van het fratershuis en de fratersschool worden overgegaan.

Volgens aantekeningen van pastoor Vogels in het Memoriaal, werd op 18 februari 1895 de bouw van het fratershuis van de H. Willibrordus en het schoolgebouw van de H. Willibrordusschool aanbesteed. De aanbesteding vond plaats in het Liefdegesticht van de Zusters van Liefde uit Veghel.

De bouw werd gegund aan de Deurnese aannemers Math. Lutters & zonen en Jos van de Mortel. Het fraterhuis en school zouden aan de Visser worden gebouwd. Het fratershuis was naar een ontwerp van frater Germanus van Rijsewijk in de Korvelse stijl (genoemd naar Korvel in Tilburg) door de Tilburgse architect Dekkers.

Op 11 mei 1896 werden huis en school plechtig ingewijd. Het in Rome aangevraagde verlof tot canonieke oprichting van het nieuwe klooster was nog wel niet ontvangen, maar monseigneur Van de Ven achtte dit geen bezwaar om toch tot oprichting over te gaan en 11 mei 1896 staat dan ook te boek als de officiële stichtingsdatum van het Deurnese fratershuis.

De volgende dag, 12 mei 1896, begonnen frater Perpetuus aan 29 en frater Dionysio aan 44 jongens met lesgeven. Frater Julius was de kleuterleider op de bewaarschool.

Het schoolgebouw

Het onderwijs vond plaats in een naast het fraterhuis gelegen gebouw dat aanvankelijk bestond uit vijf naast elkaar liggende klassen van negen bij zeven meter, van elkaar gescheiden door glazen schuifdeuren. Deze schuifdeuren werden 's morgens opengezet en de schooldag werd begonnen met het gezamenlijk zingen van een lied. Het laatste klaslokaal die als bewaarschool was ingericht, werd van de andere klassen gescheiden door een muur.

Een gang werd niet noodzakelijk geacht en om het schoonhouden van de lokalen te vergemakkelijken was er een tegelvloer aangebracht ipv een plankenvloer. Voor de onderwijzer was er voor de werkmuur een plankier aangebracht, zodat hij de grote klas goed kon overzien. De jongens zaten met hun rug naar de ramen toe in vierpersoons banken. Petroleumlampen, de zogenaamde "lampes belges" zorgden, indien noodzakelijk, voor licht. In 1917 werd het schoolgebouw op het elektriciteitsnet aangesloten en bij het 25-jarig bestaan van de school werden de banken vervangen door tweepersoons banken en werden zij ook anders geplaatst zodat het licht van links binnenviel.

Op 1 mei 1901 werd de bewaarschool opgeheven en kwam er het lokaal vrij. Het aantal leerlingen bleef stijgen en op een mei 1906 werd in opdracht van pastoor Bots een nieuwe klaslokaal gebouwd in de hoek van de speelplaats, haaks op de Visser. In mei 1908 werd aan dit nieuwe klaslokaal een nieuw lokaal aangebouwd en zo telde de school uiteindelijk zeven klassen.

In 1935 waren zeven lokalen te klein om aan de jongens onderdak te geven. Maar omdat er sprake was van een nieuwe school in de Walsberg werd voorlopig in het patronaat "Rust Roest", een klaslokaal ingericht.

Tweede Wereldoorlog

De school heeft de Tweede Wereldoorlog goed doorstaan. Begin september 1944 werd het gebouw op last van de militaire overheid ontruimd en werden de schoolbanken opgeslagen in een boerderij achter het Groot Kasteel. Op 23 en 24 september werd er om Deurne gevochten. De school kreeg toen een paar voltreffers en het groot kasteel en de boerderij werden beschoten en brandden af. De schoolbanken gingen daarbij voor een groot deel verloren. De rest van het jaar was er geen onderwijs meer tot Pasen 1945. Toen werd het schoolgebouw schoongemaakt, de ramen van glas voorzien en de resterende schoolbanken over enkele klassen verdeeld. De zusters van de St. Annaschool stonden ook enkele schoolbanken af. Uiteindelijk werd het schoolgebouw door de inspecteur van het Lager Onderwijs van de Inspectie Helmond afgekeurd omdat het schoolgebouw "minder dan elk ander aan de bepalingen van het Bouwbesluit"voldeed.

Nieuw schoolgebouw

De beslissing dat er in Deurne een nieuw schoolgebouw moest komen, viel in 1947. Op 18 oktober van dat jaar bezochten een paar leden van het schoolbestuur, frater Floribert, het hoofd der school en een architect, enkele architectonisch bezien goede scholen. Na een eindeloze gang van instantie naar instantie, keurde de Deurnese gemeenteraad op 13 maart 1949 de bouw van het nieuwe schoolgebouw, bestaande uit zes klassen, aan de Zandbosweg goed.

Ander onderwijs

Op onderwijskundig gebied gebeurde er in die tijd niet zoveel. Naast de gewone vakken konden leerlingen avondlessen voor Frans en Duits volgen met het oog op de H.B.S. en eventueel het seminarie.

De Schoolhoofden door de tijd heen waren:

Jaar	Schoolhoofd	Bijzonderheid
1897	frater Perpetuus
1900	frater Tharsicius
1905	frater Ludovicus
1909	frater Ferdinandus
1910	frater Hildebertus
1914	frater Constantinus
1915		afsplitsing ivm nieuwe lagere jongensschool in Zeilberg
1917	frater Perpetuus
1923	frater Willibrordo
1929		afsplitsing deel van Walsberg bij opening Roesbeek
1939	frater Floribert
1950		afsplitsing rest van Walsberg bij opening Gerardusschool
1950		verhuizing school naar de Zandbosweg

Fraters aan deze school

Overzicht van fraters die in de loop der tijd in het fraterhuis aan de Visser woonden en aan de lagere jongensschool les gaven.

Leken-onderwijzers

Tussen de jaren 1910 en 1930 waren er al verschillende leken-onderwijzers aan de fraterschool verbonden. Ze werkten prettig en collegiaal samen met de fraters aan de opvoeding van de Deurnese jeugd. Met name de plicht getrouwe onderwijzer Lambertus Nicolaas Johannes van Blokland (1866-1929), gaf veertien jaar lang zijn beste krachten aan de fraterschool.

Literatuur

• Wim van Heugten Boek: 100 jaar onderwijs in Deurne 1896-1996
• Harold van der Burgt Op weg naar het onderwijsvierkant

Schoolfoto circa 1945. Ga met de muisaanwijzer over de hoofden voor de namen. (Foto collectie Jan Bekkers)