Lagekerk 15

Afgaande op de bocht in de weg en de boerderij op de achtergrond is ook dit het dubbelpand Lage Kerk 15-17, nog vóór de bouw van het mansardedak op het rechter deel, die rond 1914 plaatsvond?

Lage Kerk 15 en 17 in 1966.

Lage Kerk 15.

Lage Kerk 17 vanuit de (Oude) Liesselseweg.

De zijgevel van Lage Kerk 17 vanuit de Martinetstraat.

Afbraak van Lage Kerk 15, nog vóór de afbraak van het buurpand Lage Kerk 17.

De zijgevel van Lage Kerk 17 na de sloop van Lage Kerk 15.

Lage Kerk 17 na de sloop van Lage Kerk 15.

Sloop van Lage Kerk 17.

Het voormalige districtskantoor van Interpolis

Nieuwbouw in 2022.

Het adres Lagekerk 15 ligt op de hoek van de Lagekerk en Martinetstraat, en was in het verleden onder de schrijfwijze Lage Kerk 15 gecombineerd met het voormalig adres Lage Kerk 17.

Ontwikkeling

Schoolmeestershuis (tot 1713)

De vroegste vermelding van een huis op deze plek dateert uit 1701, in het verpondingsboek. De vermelding in dat boek spreekt over eigendom van schoolmeester Willem van Esch, dat later werd overgedragen aan Jan Cornelis van de Mortel. Die overdracht zou pas later plaatsvinden, want nog in 1702 en 1703 was Van Esch de eigenaar van het pand, net als in 1713 zijn weduwe. Zij verkocht in dat laatste jaar het huis met hof en aangelegen grond, groot 4,5 lopense en gelegen aan de Korte Steenwegh, aan Jan Cornelis van de Mortel.

Van de Mortel (1713-1894): uitbreiding aan de linkerzijde

Van de Mortel behield en bewoonde het pand tot zijn door, en na hem zijn weduwe Catharina de Vet. Toen in 1765 een inventaris van haar bezit gemaakt werd, bestond het onder meer uit een huis, hof en aangelag van 2 lopense, 16 roeden en 12 voet, in het Kerkeijnd gelegen, zoals de dorpskom toen wel werd aangeduid. Mogelijk bij die gelegenheid, maar uiterlijk in 1767, ging het huis in eigendom over de weduwe van haar net daarvoor overleden zoon Pieter Janse van de Mortel. Zij woonde er tot haar dood in 1772.

Na de dood van Anneke van der Leen, weduwe van Pieter Janse van de Mortel, werd het huis door de erfgenamen verdeeld. Huurder was onder meer achterneef Willem Antonij Janse van de Mortel (1776). Ook nadat het huis op zoon Jan Peter van de Mortel was vererfd, bleef het voor de helft verhuurd worden. De andere helft bewoonde Jan zelf. Huurders waren Christiaan van Esch (1781) en Jan Arnold van de Mortel (1786-1798).

Al in 1832 stond er een groot pand ter plaatse van het latere Lage Kerk 15-17. Het was toen nog altijd eigendom van Jan Peter van de Mortel, bakker in Deurne. Links tegen het grote pand stond een kleinere woning, E 73, gebouwd tussen 1803 en 1832. Het grote, oudere pand had de kadastrale aanduiding E 72. In 1834 werd zijn boedel verdeeld. De nieuwe eigenaresse werd zijn kleindochter Hendrika van de Mortel, en na haar dood in 1894 haar man Joseph Louis Janssens (1835-1916) voor de helft en de kinderen voor de helft.

Janssens (1894-1962): bewoning en sloop

Het gehele pand werd rond 1881 verbouwd. Tegen het kleine huis werd een nieuw bouwdeel gebouwd, dat voortaan bekend stond als E 1540, het latere Lage Kerk 15. Het vroegere kleine huis werd met een deel van het grote huis samengevoegd tot de middenwoning E 1539, en het rechter deel kreeg de aanduiding E 1538. Er golden de adresaanduidingen A.329 en A.330. Op A.329 woonden achtereenvolgens Lambertus Vlemix (1815-1890) (vóór 1860 tot 1869) en Johannis van Kessel (1837-1882) (vanaf 1869). Op A.330 woonden Hendricus Brangers (1821-1871) (vóór 1860 - na 1866) en vanaf zijn huwelijk Joseph Louis Janssens (1835-1916) (1867 - na 1884).

Rond 1890 werd er opnieuw verbouwd, waarbij de midden- en de rechter woning werden samengevoegd tot E 1694 en erachter nog een kleine bijbouw werd geplaatst. De nieuwbouw links van kort daarvoor werd nu E 1695. Deze situatie zien we vermoedelijk op de bovenste foto hier rechts. Rond 1912 werd de boedel gescheiden.

De eigenaren werden de broers en zussen Janssens, van wie Johannis Joseph Janssens (1870-1952) op dat moment burgemeester van Vlierden was. Het grotere rechter deel werd rond 1914 vernieuwd. Mogelijk dateert de karakteristieke kapvorm (mansardedak) op de foto's uit die tijd. Rond 1932 werd een deel van het perceel verkocht en het overige samengevoegd tot E 2273 (2 huizen, stal, weiland). Op zijn laatst in die tijd ontstond de onderverdeling van het pand in twee even grote huizen, zoals we ook op de foto's zien. Rond 1941 werden delen van het perceel verkocht, waarna het deel met de twee huizen E 2397 werd. Rond 1947 werd land aan de gemeente verkocht, en het deel met de twee huizen werd E 2433. Rond 1949 werd er tegen de rechter zijgevel een werkplaats bij gebouwd, die rond 1953 weer werd gesloopt. Rond 1955 werd land afgesplitst voor de bouw van Lage Kerk 11-13, waar tot dat moment nog niets stond. Het deel met de 2 oude huizen werd nu K 305, en na verkoop van opnieuw enige grond rond 1961 K 486. Omstreeks 1962 verkocht de familie Janssens het hele pand aan de gemeente Deurne.

In 1930 werd het linker pand (A.98, daarna Lage Kerk A.25) bewoond door L. van der Heijden, en in 1953 door Cornelis C. (Kees) Bernaards en door zijn schoonvader Johannes Koppens. Het werd toen Lage Kerk 15. In 1930 werd het rechter deel (A.99, daarna Lage Kerk A.26) bewoond door de Dames Janssens (de dochters van Joseph Louis), en in 1953 (toen de zussen overleden waren) door Hendricus Johannes van Wees (1899-1968) en zijn gezin. Het werd toen Lage Kerk 17.

Gemeente Deurne (1962-1970)

Lage Kerk 15 werd rond 1968 in opdracht van de gemeente Deurne afgebroken. Lage Kerk 17 volgde enkele jaren later.

Bank, verzekering en notariaat (1970-ca 2010)

Doel was de bouw van een bankgebouw van de Onderlinge Waarborgmaatschappij "Verzekeringen van den Noordbrabantschen Christelijken Boerenbond", dat als adres Lage Kerk 15 kreeg. Het kantoor met Zuidoost-Brabant als werkgebied werd op vrijdagmiddag 28 mei 1971 door burgemeester Hoebens officieel geopend. Na het vertrek van Interpolis werd in dit pand Notariaat Deurne gevestigd.

Leegstand en sloop

Het pand uit 1971 stond, na het vertrek van Notariaat Deurne naar dienstencentrum Poort van Deurne, vele jaren leeg en het terrein eromheen werd niet meer onderhouden. Met de wijziging van de schrijfwijze van de straatnaam veranderde het adres van Lage Kerk 15 naar Lagekerk 15. Het gebouw werd in 2022 gesloopt voor de in dat jaar gestarte nieuwbouw van een appartementencomplex.

Bronnen, noten en/of referenties