Heeft u correcties, aanvullingen of foto's bij een artikel dan kunt u die hier mailen. Iedere eerste maandag- en woensdagochtend van de maand van 10 tot 12 uur kunt u ons bezoeken in het heemhuis Vanaf 1 januari 2025 wordt dat Iedere eerste maandagochtend en derde woensdagochtend van de maand.
Bierbrouwerij De Pelikaan: verschil tussen versies
Uit DeurneWiki, de historische encyclopedie voor groot-Deurne.
(13 tussenliggende versies door 6 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1:
Regel 1:
[[Image:brouwerij de pellikaan.jpg|thumb|right|300px|]]
[[Bestand:27.557.jpg|thumb|350px|De Pelikaan in 1963.<br><small>foto [http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/alle-afbeeldingen/detail/5c326494-5ddb-ef4b-883b-bfb7548a7edd/media/2771c893-09b4-6c50-2753-e7bfd6c6d525 Beeldbank Cultureel Erfgoed]</small>]]
[[Image:pelikaan uithangbord 2.jpg|thumb|right|300px|Een van de weinige tastbare voorwerpen die herinneren aan de brouwerij ''de Pelikaan'' is dit op metaal geschilderde uithangbord. Het bord is door [[Henk van Straaten]] geschonken aan [[heemkundekring H.N. Ouwerling]].]]
[[Bestand:07.126.jpg|thumb|350px|]]
[[Image:pelikaan uithangbord 2.jpg|thumb|350px|Een van de weinige tastbare voorwerpen die herinneren aan de brouwerij ''de Pelikaan'' is dit op metaal geschilderde uithangbord. Het bord is door [[Henk van Straaten]] geschonken aan [[heemkundekring H.N. Ouwerling]].]]
[[bestand:Pelikaan-009.jpg|thumb|350px|Het door de Waalrese architect Ad van Empel (1935-2023) gemaakte ontwerp tot verbouwing van De Pelikaan in 1973 in opdracht van Hub van Doorne.]]
[[Bestand:De Pelikaan.jpg|thumb|350px|<small>foto collectie gemeente Deurne</small>]]
'''Bierbrouwerij De Pelikaan''' was gehuisvest op het voormalig adres [[Helmondseweg 24]], in het huidige [[Hub van Doornepark]].
Bierbrouwerij '''De Pelikaan''' lag vroeger aan de [[Helmondseweg]] in het huidige [[Hub van Doornepark]].
In 1864 begon oud-burgemeester [[Henricus Theodorus Aloisius van Baar (1827-1878)|Hendrik van Baar]] in het door hem gekochte pand zijn bierbrouwerij De Pelikaan. Bierbrouwen was een gecompliceerd en daardoor gerespecteerd beroep. Voor deze kennis nam hij in 1870 [[Peter Johannis Swinkels (1835-1886)|Pieter Swinkels]] als brouwmeester in dienst, die later zijn eigen [[bierbrouwerij De Zon]] zou beginnen.
== locatie ==
De bierbrouwerij was in een huis aan de Helmondseweg, dat vóór 1800 ''[[de Boone]]'' heette, tegenover hoeve [[Ten Velde]]. De hoge bomen in het Hub van Doornepark markeren nog de plek.
== Eigenaren ==
*Het huis werd in 1698 door Johan van der Linden aan vorster [[Antonie van Schaijk]] verkocht.
*In 1746 kwam het huis bij vererving aan diens schoonzoon, de president-schepen [[Johan Bokhorst]] (†1768).
*De weduwe Bokhorst verkocht in 1773 het huis aan vorster [[Balthasar van Schaijk]]
*In 1804 kwam het pand aan diens zoon [[Michiel van Schaijk]].
*In 1831 werd de gemeente-secretaris [[Cornelis Wijnants]] (†1849) eigenaar.
*In 1863 kocht oud-burgemeester [[Hendrik van Baar]] het pand en startte er de bierbrouwerij.
*In 1904 werd [[Petrus Johannes Aloysius Toonen (1880-1949)]] uit Cuijk eigenaar.
*In 1914 kocht [[Johannes Hendriks (1870-1929)]] het pand.
*Later werd de [[gemeente Deurne]] eigenaar.
*[[Hub van Doorne]] kocht in 1973 het pand van de gemeente.
*In 1975 kreeg de gemeente Deurne het pand ten geschenke.
== Ziekenzaal ==
Tijdens de [[Belgische Opstand]] (1830-1839) werd oktober 1831 een gedeelte van het pand door de gemeente [[Deurne en Liessel]] gehuurd van Wijnants en ingericht als [[ziekenzaal]] voor cholerapatiënten.
== Soldaten ==
In 1832 was tijdens de Belgische Opstand een piket soldaten in het huis gelegerd, toen op 24 januari een [[Brand van 23 januari 1832|brand uitbrak]]. De schade bedroeg 600 gulden.
== Brouwerij ==
In 1864 begon oud-burgemeester [[Hendrik van Baar]] in het pand zijn brouwerij ''De Pelikaan''. Als knecht was werkzaam [[Pieter Swinkels]], die later zijn eigen brouwerij [[De Zon]] zou beginnen.
In 1870 werd de brouwerij verbouwd. Men werkte er met een koelbak van 2550 liter en een lekbak van 1176 liter.
In 1870 werd de brouwerij verbouwd. Men werkte er met een koelbak van 2550 liter en een lekbak van 1176 liter.
Zijn zoon [[Frans van Baar]] volgde hem op als bierbrouwer. In 1904 vertrok Frans met zijn gezin naar Venraij en deed de brouwerij over aan Petrus Johannes Aloysius Toonen, die er nog tot 1914 gebrouwen heeft. Hij verkocht toen het pand toen aan Johannes Hendriks, die het na enige jaren als boerderij in gebruik nam.
[[Bestand:06.907.jpg|thumb|left|370px|De Pelikaan wordt bewoond.]]
Zijn zoon [[Franciscus Henricus Petrus van Baar (1859-1937)|Frans van Baar]] volgde hem op als bierbrouwer. In 1904 vertrok Frans met zijn gezin naar Venray en deed de brouwerij over aan [[Petrus Johannes Aloysius Toonen (1880-1949)|Piet Toonen]], die er nog tot 1914 zijn bier brouwde.
[[Bestand:06.908.jpg|thumb|centre|370px|
Foto's: collectie gemeente Deurne]]
== Schenking ==
Toonen verkocht in 1914 het pand aan [[Johannes Hendriks (1870-1929)|Johannes Hendriks]]. Hij en later zijn zoon [[Henricus Godefridus Josephus Maria Hendriks (1907-1978)|Harrie Hendriks]] hadden het pand als boerderij in gebruik.
[[bestand:Pelikaan-009.jpg|thumb|400px|Het door architect Van Empel gemaakte ontwerp tot verbouwing van De Pelikaan in 1973 in opdracht van Hub van Doorne]]
In 1973 deed de gemeente Deurne het pand in de verkoop en Hub van Doorne werd de eigenaar. Hij schonk bij gelegenheid van zijn 75ste verjaardag het pand weer terug aan de Deurnese gemeenschap, samen met een bedrag van 100.000 gulden, onder voorwaarde dat het zou worden gerestaureerd en ingericht als muziekschool. Aanvankelijk was hij van plan om zelf, in nauw overleg met de Rijksdienst voor monumentenzorg, het pand te restaureren. De Waalrese architect A.M. van Empel maakte een verbouwingsplan.
== Monument ==
== Archeologie ==
Het terrein van De Pelikaan aan de Helmondseweg werd in 1983 door leden van de [[heemkundekring H.N. Ouwerling]] archeologisch onderzocht. Hierbij werd onder andere een eesttegel voor het drogen van mout gevonden. Dit gebeurde op de droogzolder die bestond uit geperforeerde tegels, waardoor de warme lucht van beneden naar boven kon.
[[Bestand:De Pelikaan.jpg|thumb|400px|
Foto: collectie [[RHCe]]]]
Nadat het pand, dat op de monumentenlijst stond, weer in handen van de gemeente Deurne was gekomen, werden er allerlei plannen gemaakt, onder meer tot inrichting als muziekschool en als bibliotheek, die echter nooit werden uitgevoerd. In 1977 begon men met de gedachte te spelen om het pand af te breken. Van Doorne kon daarmee instemmen mits door de gemeente voldoende financiële middelen werden vrijgemaakt voor een volwaardige muziekschool. Aanvankelijk weigerde de minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk werk zijn toestemming tot de afbraak van het monument. Monumentenzorg weigerde aanvankelijk afbraak toe te staan met het argument dat de uit de 19e eeuw daterende langgevelboerderij, met een rijk uitgevoerd woonhuis, in combinatie met de erfbeplanting, een belangrijke rol in het landelijk aanzien van dat deel van Deurne vervulde.
In september 1977 bracht [[Laurens de Jonge]], architect en bestuurslid van de pas opgerichte [[heemkundekring H.N. Ouwerling]], een rapport uit over De Pelikaan, waarin werd gepleit voor behoud van het gebouw. Er werd een comité tot behoud van De Pelikaan opgericht waarin ook de heemkundekring zitting nam.
In 1985 volgde de sloop van het pand. De ruimte die hierdoor ontstond werd aangeplant en heet nu het [[Hub van Doornepark]]. Het is ook de plek waar het [[Standbeeld Hub en Rie van Doorne|standbeeld van Hub & Rie van Doorne]] een plaats kreeg.
== Archeologie ==
Het terrein van De Pelikaan aan de Helmondseweg werd in 1983 door leden van de heemkundekring H.N. Ouwerling archeologisch onderzocht. Hierbij werd o.a. een eesttegel voor het drogen van mout gevonden. Dit gebeurde op de droogzolder die bestond uit geperforeerde tegels, waardoor de warme lucht van beneden naar boven kon. Bierbrouwerij De Pelikaan werd in 1864 gestart door de Deurnese oud-burgemeester Hendrik van Baar, die gehuwd was met de dochter van een Venraijsche bierbrouwer.<br>
Het uithangbord van de brouwerij, een afbeelding van een pelikaan die zijn jongen voedt, is dankzij de familie Hendriks, die de brouwerij later bewoonde, bewaard gebleven.
Het uithangbord van de brouwerij, een afbeelding van een pelikaan die zijn jongen voedt, is dankzij de familie Hendriks, die de brouwerij later bewoonde, bewaard gebleven.
De boerderij was van begin 17e eeuw tot 1830 de woning van de veldwachter of vorster, vandaar ook de naamgeving Vorstershof. Het pand deed tijdens de Belgische opstand (1830-1839) nog enige tijd dienst als ziekenhuisje. De archeologische vondsten rond het pand dateren vanaf de 15e tot 20e eeuw. Een gedeelte van het gevonden (rode) aardewerk is zeer waarschijnlijk in Deurne-[[Zeilberg]] geproduceerd.
* in de documentatie van de heemkundekring H.N. Ouwerling bevindt zich een digitale [https://www.deurnewiki.nl/ddd/index.php?title=Categorie:5.01.01 map "Pelikaan"], met daarin krantenknipsels, rapporten, correspondentie en publicaties over De Pelikaan.
----
{{references}}
}}
== Literatuur ==
In de documentatie van de heemkundekring H.N. Ouwerling bevindt zich een map "Pelikaan", met daarin rapporten, correspondentie, foto's en publicaties van allerlei aard over De Pelikaan.
Een van de weinige tastbare voorwerpen die herinneren aan de brouwerij de Pelikaan is dit op metaal geschilderde uithangbord. Het bord is door Henk van Straaten geschonken aan heemkundekring H.N. Ouwerling.
Het door de Waalrese architect Ad van Empel (1935-2023) gemaakte ontwerp tot verbouwing van De Pelikaan in 1973 in opdracht van Hub van Doorne.
In 1864 begon oud-burgemeester Hendrik van Baar in het door hem gekochte pand zijn bierbrouwerij De Pelikaan. Bierbrouwen was een gecompliceerd en daardoor gerespecteerd beroep. Voor deze kennis nam hij in 1870 Pieter Swinkels als brouwmeester in dienst, die later zijn eigen bierbrouwerij De Zon zou beginnen.
In 1870 werd de brouwerij verbouwd. Men werkte er met een koelbak van 2550 liter en een lekbak van 1176 liter.
Zijn zoon Frans van Baar volgde hem op als bierbrouwer. In 1904 vertrok Frans met zijn gezin naar Venray en deed de brouwerij over aan Piet Toonen, die er nog tot 1914 zijn bier brouwde.
Toonen verkocht in 1914 het pand aan Johannes Hendriks. Hij en later zijn zoon Harrie Hendriks hadden het pand als boerderij in gebruik.
Het terrein van De Pelikaan aan de Helmondseweg werd in 1983 door leden van de heemkundekring H.N. Ouwerling archeologisch onderzocht. Hierbij werd onder andere een eesttegel voor het drogen van mout gevonden. Dit gebeurde op de droogzolder die bestond uit geperforeerde tegels, waardoor de warme lucht van beneden naar boven kon.
Het uithangbord van de brouwerij, een afbeelding van een pelikaan die zijn jongen voedt, is dankzij de familie Hendriks, die de brouwerij later bewoonde, bewaard gebleven.
Bronnen, noten en/of referenties
in de documentatie van de heemkundekring H.N. Ouwerling bevindt zich een digitale map "Pelikaan", met daarin krantenknipsels, rapporten, correspondentie en publicaties over De Pelikaan.
