Windmolen van Zeilberg

windmolen Zeilberg, Maria-Antoinette
Locatie	Zeilbergsestraat 98, Zeilberg
Start bouw	1893
Gereed	1893
Monument status	Rijksmonument

De windmolen van Zeilberg, sinds december 1964 de Maria-Antoinette genoemd, is een in 1893 in Zeilberg gebouwde houten achtkantige windmolen nabij de Kulert aan de Zeilbergsestraat 98.

Algemeen

Nadat de oliemolen aan de Zeilbergsestraat was afgebrand ging Petrus Johannis Truijen (1832-1902) alleen verder met de voorbereidingen voor het bouwen van een nieuwe molen. Hij besloot een andere bouwplaats te zoeken. Deze vond hij vijfhonderd meter verderop, ook gelegen aan de Zeilbergsestraat nabij de Kulertseweg, vrij van bebouwing en met ruime windvang. Hij maakte een afspraak met Francina Beijers, dochter van Johannes Beijers (1833-1913) en Goverdina Evers (1832-1892), dat indien hij een vergunning kreeg voor het bouwen van een wind-, graan- en oliemolen, hij de grond van haar zou kunnen kopen tegen de afgesproken prijs. Op 20 januari 1893 diende Truijen een aanvraag in voor het bouwen van een molen op grond aangeduid als sectie D no. 1099. Op 9 maart 1893 kreeg hij een vergunning voor het bouwen van een graan- oliemolen op de door hem aangevraagde plaats.

De aankoop van bouw-weiland, circa drieëntwintig are, gelegen te Zeilberg kwam tot stand op 15 mei 1893 voor 400,= gulden. Deze windmolen werd oorspronkelijk in 1847 gebouwd als middenmolen van een driegang te Wateringen. Een identieke ondermolen staat nu als windmolen De Hoop te Elspeet.

Andere eigenaren

Klaas Goossens

Nicolaas Hubertus Goossens (1873-1948) kocht de wind-, koren- en oliemolen op 18 november 1905 van Maria Magdalena Verhoeven (1833-1915), de weduwe van Truijen, voor een bedrag van 6.300,- gulden. Op 22 november 1909 kreeg Goossens voor perceel D 1718 een hinderwetvergunning voor het plaatsen van een motor in de molen.

Sint-Vincentiusvereniging Zeilberg

Klaas Goossens en echtgenote Maria Elisabeth Jeuken hadden maar een kind namelijk Johannes Josephus Antonius Goossens (1908-1934). Hun zoon stierf op 12 maart 1934 door een ernstige ziekte. Bij gebrek aan een opvolger besloot het echtpaar de molen voor een klein bedrag te verkopen aan het Armenbestuur. Op 19 april 1934 verkochten zij de molen aan de Sint-Vincentiusvereniging Zeilberg. De molen werd vanaf dat moment Sint-Vincentiusmolen genoemd en verhuurd aan verschillende molenaars. Klaas Goossens bleef als technisch adviseur aan de vereniging verbonden.

Piet van Aarssen

Op 3 maart 1960 werd Piet van Aarssen, sinds 30 augustus 1951 al huurder van de molen, de nieuwe eigenaar. Hij nam de molen, inclusief de gehele molenaarsinventaris, over van de Sint-Vincentiusvereniging Zeilberg voor een bedrag van 15.000,- gulden. In 1964 werd de molen door molenmakers bedrijf Adriaens uit Weert voor 64.000,= gulden gerestaureerd, waarbij het dakleer door rietdekkerbedrijf Hoeben werd vervangen door riet. Op zaterdagmiddag 19 december 1964 werd de gerestaureerde molen door burgemeester Hoebens in gebruik gesteld en door pastoor Donkers ingezegend. Bij die gelegenheid werd de molen "Maria-Antoinette" gedoopt, naar de twee dochtertjes van het echtpaar Van Aarssen, waarvan Antoinette jong gestorven is.

De industrie met zijn machtige machines kwam voor de molenaars niet als geroepen. Vele molenaars toen later motoren op kracht hun opmars deden en de capaciteit veel groter werd, kwam voor vele molens de fatale klap. Piet van Aarssen besloot dan ook om, gelijk met de restauratie, links achter de molen een mengerij-maalderij te bouwen.

De maalderij had een breedte van vijfentwintig meter en een diepte van vijftien meter. De linker helft werd gebruikt als opslag en laad- losruimte, de rechter helft die negentig centimeter hoger lag was maalderij - mengerij. Buiten was een laadperron bij het verhoogde gedeelte.

Eind 1972 bleek de maalderij te klein om tegen de grotere bedrijven te kunnen concurreren. De werkzaamheden in en om de molen werden definitief stilgelegd en opende Piet van Aarsen op 25 januari 1973 een winkel voor kleindiervoeding en werd de maalderij als loods verhuurd.

De molen werd andermaal gerestaureerd en op zondag 8 juni 1986 werd de gerestaureerde molen Maria-Antoinette door burgemeester Van Genabeek in werking gesteld door het lichten van de vang.

De storm van februari 1953

Hier volg het letterlijk verslag door Michel van Aarsen van de storm die watersnoodramp van 1953 veroorzaakte maar ook molen van Zeilberg niet ongemoeid liet.

Nu de maand januari ten einde loopt heb ik nog eens gedacht aan de storm en watersnoodramp van 1953. Hier volgt een relaas van die storm met de gevolgen daarvan voor de achtkantige molen in Zeilberg-Deurne.
’t Stormde 's middags al. De molen draaide zonder zeilen al 'n paal uit de wind toen mijn broer Piet mijn hulp inriep. Hij kon de molen niet stil krijgen. We zetten hem nog een (krui)paal verder uit de wind, en kregen hem stil en legden hem aan de ketting. We verzorgden de molen, zoals dat voor een storm hoort te gebeuren. Dit verzorgen bestaat onder andere uit: enkele punten kettingen aan de roede vastzetten: ’t kruiwerk vastzetten; een pal in het grote rad (opdat de molen niet terug kon draaien); de twee koppel stenen op elkaar, opdat de molen nog moeizamer aan zou trekken, als hij los zou raken.
's Avonds tegen tien uur ben ik nog eens gaan kijken. Het stormde toen al windkracht 9 of 10. Heb toen nog twee stutten tegen de roede geplaatst en toen maar afgewacht.. Goed half elf, daar ging de molen door de vang (rem). Ik naar buiten, de molenberg op; geprobeerd om verder te kruien, maar daar was geen beginnen aan. De molen ging te keer, met zo'n 140 km/h; dit was zo erg dat het kruiwerk niet los te krijgen was. Ineens een gekraak van jewelste. Ik dacht 'daar gaat hij'. Geluk bij een ongeluk. De voorzoom van een roede, zo'n 550 kilo, brak af, en viel op het tuinpad van ons huis. Toen ging de molen stilstaan, omdat het evenwicht verstoord was. De molen bleef nu overhoeks staan. De brandweer was al gewaarschuwd en kwam met groot materiaal en wilde de molen vastzetten, opdat hij niet meer kon gaan draaien of iets dergelijks, maar de wieken stonden in de zij, en men kon ze niet onder krijgen om ze op de molenberg opnieuw vast te zetten. Goede raad was duur. We zouden naar de kap, boven in de molen gaan, om het grote rad waar de as en de wieken aan vast zitten met een ketting vast te leggen. We kregen van de brandweer enkele mannen mee naar boven, maar op elke zolder bleven er een paar achter. Door de storm ruisde de molen wel 10 cm. mee, net als een schip. Alleen de smid uit Zeilberg, ging mee de hanenleer op. Samen hebben we de molen vastgezet en de storm verder afgewacht. Maar hopelijk zal ik de windmolen nooit meer zo zien of horen draaien als toen!!

Willy Crommentuijn

Op 22 juni 1987 startte de verkoop-overname procedure van de molen. Op 26 oktober1987 werd de molen inclusief winkel, met aanbouw magazijn en erf en ondergrond, met goedkeuring van de provincie Noord-Brabant, de Gemeente Deurne en het Prins Bernhardfonds, verkocht aan Willy Crommentuijn .

Harmonie Excelsior

In 2004 werd de molen aangekocht door de toen 85-jarige Zeilbergse harmonie Excelsior en aangepast tot clubhuis. In de belt van de molen repeteert de percussiegroep en in de grote opslagloods achter de molen, die nu een heel andere functie en uitstraling heeft, wordt door de overige geledingen geoefend. Op zondag 6 november 2005 werd de loods, die met heel veel eigen inbreng was omgebouwd tot een luxe opvoeringzaal, officieel door burgemeester Daandels geopend.

In 2011 begon men wederom met een restauratie van de molen. Hiervoor zetten diverse mensen, waaronder ook een deel van de leden van de harmonie, zich in. De molen werd volledig opnieuw met riet gedekt, evenals de kap. Tevens werd deze geheel gerestaureerd. De roeden werden nagekeken en eveneens geheel gereviseerd. Na maanden werk werd op vrijdag 1 juni 2012 de kap weer op de molen gezet en de roeden aangebracht.

Op zondag 7 oktober 2012 was de feestelijke heropening van de molen Maria-Antoinette. Cor van Bussel en burgemeester Mak zetten als openingshandeling, met behulp van het remblok van het molenwiel, de wieken in beweging. Cor van Dijk schonk bij die gelegenheid een schilderij. Toon Seijkens werd de molenaar en is dat in 2021 nog steeds. Bakkerij van Ham is de enige die daar het meel koopt en er twee soorten brood van bakt.

• Andere foto's van molen Maria-Antoinette.
• 

  De Zeilbergse molen, toen eigendom van "St. Vincentius"

• 
• 

Oorspronkelijke locatie

• Google Streetview-beeld van de oorspronkelijke locatie als middenmolen langs de Dorpskade in Wateringen