De Vrije Pers

Enkele medewerkers van de illegale krant “De Vrije Pers”. Vlnr Karel van Zutphen, Ernest Heim en Martinus (Martin) Hendriks (1917-1976).
foto ter beschikking gesteld door familie Hendriks

De Vrije Pers was een informatieve illegale krant die tijdens de Tweede Wereldoorlog gemiddeld twee keer per maand verscheen.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was er veel vraag naar informatie, de eerste illegale krant die in Deurne en omstreken verscheen was de Oranjekrant. Begin oktober 1943 vond er een gesprek plaats waaraan de medewerker van de Landelijke Hulp aan Onderduikers (LO) Martien Hendriks, de ondergedoken student Ernest Heim, Henk Struik, medewerker bij het distributiekantoor Deurne, en de ondergedoken pilotenhelper Karel van Zutphen deelnamen. De aanwezigen namen zich voor een illegaal blad te gaan uitgeven dat niet alleen nieuws moest brengen, maar ook en vooral de plattelandsbevolking moest oproepen verzet te plegen, bijvoorbeeld tegen de zo gehate Landstand.

Op 1 november 1943 verscheen de eerste editie. Het blad, “De Vrije Pers”, waar toen ook Jacomina Bartelina Verstrate (1924) de echtgenote van Karel van Zutphen aan meewerkte, telde een oplage van vijfhonderd exemplaren en werd gestencild op de Mariahoeve, de woning van Martien Hendriks.

In het blad trok men fel van leer tegen de NSB en de bezetter. De rest van de inhoud bestond uit waarschuwingen tegen loslippigheid, oproepen tot verzet, opiniërende artikelen en beschouwingen over bijvoorbeeld de tegenstelling tussen katholicisme en nationaal-socialisme. De verspreiding bleef beperkt tot Deurne en Venray en omgeving. Ook werd het blad per post gedistribueerd.

In maart 1944 werd de uitgave stopgezet omdat de meeste medewerkers overstapten naar het nieuw gevormde vrijkorps RVV-Verzetsgroep Deurne. De enig overgeblevene Martien Hendriks hervatte de uitgave van De Vrije Pers op 19 september 1944. De politieke beschouwingen verdwenen. De krant fungeerde voornamelijk als mededelingenblad voor de illegaliteit. Het stencilen gebeurde in de kelder van het parochiehuis Rust Roest in Deurne.

In oktober 1944 verdween De Vrije Pers opnieuw tijdelijk van het toneel om na de bevrijding als legale krant, de Deurnesche Courant te worden voortgezet met Martinus Hendriks als redactiemedewerker.

Door bemiddeling van Berry Struik, een zoon van Henk Struik die oprichter en mede-redacteur van dit blad was, verwierf de bibliotheek van de heemkundekring in februari 2017 de digitale versie van (waarschijnlijk de enige) tien bewaard gebleven nummers van dit blad bij het NIOD. Deze nummers werden uitgegeven in 1943 op 1 november, 15 november, 1 december en 15 december en in 1944 op 1 januari, 15 januari, 1 februari, 15 februari, 1 maart en 19 september.

Bronnen, noten en/of referenties Cammaert, A.P.M., 1994. Het Verborgen Front. Geschiedenis van de georganiseerde illegaliteit in de provincie Limburg tijdens de Tweede Wereldoorlog. Eisma B. V. Leeuwarden/Mechelen. Verhalen opgetekend op 24 en 25 juni 1985 uit de mond van Hendrik Struik (1915-1991) en J. M. Struik-Beijers, destijds woonachtig Zeilbergsestraat 60 in Deurne. Een en ander is toen vastgelegd in een uitgewerkt enquêteverslag door Bernadette van der Vlies. In het boek De ondergrondse pers 1940-1945 beschrijft Lydia Winkel diverse in Nederland uitgegeven exemplaren. Van ieder blad dat beschreven was zou bij het NIOD een exemplaar bewaard zijn gebleven. Op bladzijde 352 beschrijft ze De Vrije Pers.