Zoenbrief

Een zoenbrief is een schriftelijke overeenkomst tussen de dader en de nabestaanden van een dodelijk slachtoffer van een misdrijf. In de moderne taal zou men van een verzoeningsbrief spreken.

In de middeleeuwen betekende “soen” verzoening. Een zoenbrief was een brief of akte, officieel geregistreerd in het schepenprotocol, waarin de voorwaarden waren vastgesteld, waaronder in geval van moord of doodslag de familie van de vermoorde zich verzoende met de moordenaar en diens familie.

Er leefde in de middeleeuwen onder de mensen een geheel ander rechtsgevoel dan in de 21e eeuw. Een moord was niet op de eerste plaats een misdrijf dat de staat aanging, maar vooral een zaak tussen de familie van de vermoorde, die van de dader genoegdoening en schadevergoeding kon eisen. In het algemeen betekende het dat wanneer een familie van goede komaf was, er veel geld betaald moest worden om de tegenpartij schadeloos te stellen. Dit kon geschieden in de vorm van, erfcijns, landbouwproducten, vee, klinkende munt of onroerend goed. De dader kon dan ook nog voor de rest van zijn leven worden verbannen uit zijn woonplaats. Een alternatief bestond ook uit het voltooien van een bedevaart naar Rome of een andere bedevaartplaats.

In Deurne zijn met betrekking tot de volgende misdaden de zogenaamde zoenbrieven in de archieven bewaard gebleven.

• De zoenbroef van Vincent van Doerne die bij een vechtpartij een zekere Daniël Emerts vermoordde. Zie voor de details de doodslag op Daniel Emerts in 1530.
• De zoenbrief van Thomas Hendrik Bruijnen, die Jan Willem Daniel Nooijen in 1465 vermoordde. Zie voor de details de doodslag op Jan Willem Daniel Nooijen in 1465.

Literatuur

• H.N. Ouwerling - Geschiedenis der Dorpen en Heerlijkheden Deurne, Liessel en Vlierden. Heruitgave 1974, blz. 165-266
• C.A. van de Mortel- Genealogie van Twee Deurnesche families Van de Mortel. Eindhoven 2002
• C.A. van de Mortel - HET CUPERINUS BEDROG. Eindhoven 2010