Woonwagenkampen in Deurne: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
De gemeente Deurne kent een rijke geschiedenis van '''woonwagenkampen'''. | |||
== Tot 1960: verdwijnen van mobiliteit == | |||
Vanouds waren woonwagens in Deurne verspreid over de gemeente, meestal in beweging en soms voor langere tijd naast gewone huizen. In de adressenlijst van 1953-1955 vinden we daarvan meerdere voorbeelden terug, zoals [[Beukenstraat 74]] en [[Pollenweg 2|Pollenweg 2a]]. De mobiliteit van de woonwagens zorgde er ook voor, dat men veelal geen vaste standplaatsen kende. | Vanouds waren reizende personen, pas vanaf de 19e eeuw in woonwagens, in Deurne verspreid over de gemeente, meestal in beweging en soms voor langere tijd naast gewone huizen. In de adressenlijst van 1953-1955 vinden we daarvan meerdere voorbeelden terug, zoals [[Beukenstraat 74]] en [[Pollenweg 2|Pollenweg 2a]]. De mobiliteit van de woonwagens zorgde er ook voor, dat men veelal geen vaste standplaatsen kende. Deze groep noemde men op een zeker moment ''zigeuners'', waaronder zowel Oost-Europeanen als ook rondtrekkende handelaren en muzikanten gingen vallen. De etnische diversiteit van deze groep is door het gebruik van een verzamelbegrip zeer groot. In onze contreien gaat het tegenwoordig vooral om nazaten van rondtrekkende handelaren en kunstenaars/muzikanten uit Duitsland. | ||
Met name door stimulering van overheidswege, die de ''trekkers'' niet graag binnen haar grenzen zag, werd aangestuurd op vaste standplaatsen. Aan de [[Langstraat]] was al in de jaren vijftig een woonwagenkamp aanwezig, dat de naam De Crayenhut/De Zandschel droeg.<ref>13179 Gemeentebestuur Deurne, 1952-1980, inv. 1249</ref> | Tijdens de Tweede Wereldoorlog stuurde de bezetter aan op concentratie in kampen en liet een deel van de ''reizigers'' het leven in concentratiekampen. Ook families uit Zuidoost-Brabant verloren familieleden in Auschwitz. | ||
Na 1945 werd het rondtrekken weer opgepakt. Met name door stimulering van overheidswege, die de ''trekkers'' niet graag binnen haar grenzen zag, werd aangestuurd op vaste standplaatsen. Aan de [[Langstraat]] was al in de jaren vijftig een woonwagenkamp aanwezig, dat de naam De Crayenhut/De Zandschel droeg.<ref>13179 Gemeentebestuur Deurne, 1952-1980, inv. 1249</ref> | |||
== 1960-1980: inrichting van grote woonwagenkampen == | |||
In Deurne bevond zich vanaf de vroege jaren zestig als gemeenschappelijke regeling een regionaal woonwagenkamp, nabij de grens met Helmond. De vaste vorm zou de bewoners een soort van gebondenheid aan de plek moeten geven.<ref> Het artikel na Jan Terspstra ''[http://www.migrantenstudies.nl/wp-content/uploads/MS-2000-NR1-P2-26.pdf| Lokale zorgen om woonwagenbewoners - veranderende sociale constructies en fatale remedies]''</ref> In november 1961 vond de opening plaats, zelfs met een eigen kapel.<ref>Artikel in [http://www.reliwiki.nl/index.php/Deurne,_Helmondseweg_-_R.K._Kapel_Woonwagenkamp Reliwiki]</ref> De beoogde bewoners moesten soms gedwongen worden naar deze plek te verhuizen. Toch bleef de situatie niet zonder problemen. Zelfs al na enkele weken was sprake van ''ordeproblemen''. In het gemeentebestuur van Lieshout werd in de vroege jaren zeventig over problematiek ter plaatse gesproken.<ref>13066 Gemeentebestuur Lieshout, 1929-1974, inv. 478</ref> Begin jaren tachtig werd, net als in andere gemeenten, dit grote woonwagenkamp met uiteindelijk 180 standplaatsen in opdracht van de gemeente opgedoekt.<ref>Artikel in NRC ''[https://www.nrc.nl/nieuws/2008/08/07/wij-zijn-veel-properder-11584609-a1137415 Wij zijn veel properder]''</ref> Daarna bleven in het kader van het spreidingsbeleid enkel kleinere kampen over. Een deel van de woonwagenbewoners verhuisde naar een kamp aan de Bakelsedijk in Helmond. | In Deurne bevond zich vanaf de vroege jaren zestig als gemeenschappelijke regeling een regionaal woonwagenkamp, nabij de grens met Helmond. De vaste vorm zou de bewoners een soort van gebondenheid aan de plek moeten geven.<ref> Het artikel na Jan Terspstra ''[http://www.migrantenstudies.nl/wp-content/uploads/MS-2000-NR1-P2-26.pdf| Lokale zorgen om woonwagenbewoners - veranderende sociale constructies en fatale remedies]''</ref> In november 1961 vond de opening plaats, zelfs met een eigen kapel.<ref>Artikel in [http://www.reliwiki.nl/index.php/Deurne,_Helmondseweg_-_R.K._Kapel_Woonwagenkamp Reliwiki]</ref> De beoogde bewoners moesten soms gedwongen worden naar deze plek te verhuizen. Toch bleef de situatie niet zonder problemen. Zelfs al na enkele weken was sprake van ''ordeproblemen''. In het gemeentebestuur van Lieshout werd in de vroege jaren zeventig over problematiek ter plaatse gesproken.<ref>13066 Gemeentebestuur Lieshout, 1929-1974, inv. 478</ref> Begin jaren tachtig werd, net als in andere gemeenten, dit grote woonwagenkamp met uiteindelijk 180 standplaatsen in opdracht van de gemeente opgedoekt.<ref>Artikel in NRC ''[https://www.nrc.nl/nieuws/2008/08/07/wij-zijn-veel-properder-11584609-a1137415 Wij zijn veel properder]''</ref> Daarna bleven in het kader van het spreidingsbeleid enkel kleinere kampen over. Een deel van de woonwagenbewoners verhuisde naar een kamp aan de Bakelsedijk in Helmond. | ||
| Regel 10: | Regel 15: | ||
Het woonwagenkamp aan de huidige [[Helmondsingel]] herkennen we nog op topografische kaarten. Het bestond uit een toegangsweg vanuit de Helmondsingel, met aan het uiteinde een ovaalvormig terrein waaromheen de woonwagens stonden. Oostelijk van de toegangsweg stond onder meer de rooms-katholieke kapel. De vroegere toegangsweg van het kamp bestaat nog; het is nu de toegang tot een complex van schroot- en metaalhandelsbedrijven. Het terrein is bij de grenscorrecties per 1 januari 1997 in de gemeente Helmond komen te liggen. Sinds enkele jaren staan, niet ver van de oude plek en op voormalig Deurnes grondgebied, opnieuw woonwagens. Van de vroegere bebouwing, ook van de kampgebouwen, resteert nu niets meer. | Het woonwagenkamp aan de huidige [[Helmondsingel]] herkennen we nog op topografische kaarten. Het bestond uit een toegangsweg vanuit de Helmondsingel, met aan het uiteinde een ovaalvormig terrein waaromheen de woonwagens stonden. Oostelijk van de toegangsweg stond onder meer de rooms-katholieke kapel. De vroegere toegangsweg van het kamp bestaat nog; het is nu de toegang tot een complex van schroot- en metaalhandelsbedrijven. Het terrein is bij de grenscorrecties per 1 januari 1997 in de gemeente Helmond komen te liggen. Sinds enkele jaren staan, niet ver van de oude plek en op voormalig Deurnes grondgebied, opnieuw woonwagens. Van de vroegere bebouwing, ook van de kampgebouwen, resteert nu niets meer. | ||
Een | Over het Deurnese woonwagenkamp werd in 1962 gepubliceerd in het ''Tijdschrift voor Architectuur en Beeldende Kunsten'' onder de titel ''Een woonwagenkamp. Het Streekwoonwagenkamp Z.O. Noord-Brabant te Deurne. Architect J. Peters. Medewerker G. Wijnen''. Ook architectonisch was het geheel kennelijk interessant genoeg voor een publicatie. | ||
== 1980-heden: spreidingsbeleid en kleine kampen == | |||
Na de opheffing van het regionale kamp tegen de grens met Helmond, werden kleinere kampen opgericht, ook in de gemeente Deurne. Tussen 1979 en 1987 werd een kamp aangelegd aan de [[Beukenstraat]] (actueel ruim 20 standplaatsen) en tussen 1987 en 1993 aan de [[Korstmos]] (actueel 14 standplaatsen). Ook verrezen woonlocaties voor woonwagenbewoners aan de Haspelweg (voorbereid 1975-1976) en bij de Clarinet (vaststelling 1979-1980). | |||
Een deel van de woonwagens wordt door [[Bergopwaarts]] verhuurd, en is dus geen eigendom van de bewoner. De organisatie heeft in de afgelopen jaren steeds tussen de 24 en 29 woonwagens in de verhuurd gehad.<ref>[http://www.bergopwaarts-jaarverslag.nl/2015/wp-content/uploads/2016/05/BOW-jaarverslag_2015_LR.pdf Jaarverslag 2015 Bergopwaarts]</ref> | |||
{{appendix}} | {{appendix}} | ||
Versie van 29 aug 2018 11:33
De gemeente Deurne kent een rijke geschiedenis van woonwagenkampen.
Tot 1960: verdwijnen van mobiliteit
Vanouds waren reizende personen, pas vanaf de 19e eeuw in woonwagens, in Deurne verspreid over de gemeente, meestal in beweging en soms voor langere tijd naast gewone huizen. In de adressenlijst van 1953-1955 vinden we daarvan meerdere voorbeelden terug, zoals Beukenstraat 74 en Pollenweg 2a. De mobiliteit van de woonwagens zorgde er ook voor, dat men veelal geen vaste standplaatsen kende. Deze groep noemde men op een zeker moment zigeuners, waaronder zowel Oost-Europeanen als ook rondtrekkende handelaren en muzikanten gingen vallen. De etnische diversiteit van deze groep is door het gebruik van een verzamelbegrip zeer groot. In onze contreien gaat het tegenwoordig vooral om nazaten van rondtrekkende handelaren en kunstenaars/muzikanten uit Duitsland.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog stuurde de bezetter aan op concentratie in kampen en liet een deel van de reizigers het leven in concentratiekampen. Ook families uit Zuidoost-Brabant verloren familieleden in Auschwitz.
Na 1945 werd het rondtrekken weer opgepakt. Met name door stimulering van overheidswege, die de trekkers niet graag binnen haar grenzen zag, werd aangestuurd op vaste standplaatsen. Aan de Langstraat was al in de jaren vijftig een woonwagenkamp aanwezig, dat de naam De Crayenhut/De Zandschel droeg.[1]
1960-1980: inrichting van grote woonwagenkampen
In Deurne bevond zich vanaf de vroege jaren zestig als gemeenschappelijke regeling een regionaal woonwagenkamp, nabij de grens met Helmond. De vaste vorm zou de bewoners een soort van gebondenheid aan de plek moeten geven.[2] In november 1961 vond de opening plaats, zelfs met een eigen kapel.[3] De beoogde bewoners moesten soms gedwongen worden naar deze plek te verhuizen. Toch bleef de situatie niet zonder problemen. Zelfs al na enkele weken was sprake van ordeproblemen. In het gemeentebestuur van Lieshout werd in de vroege jaren zeventig over problematiek ter plaatse gesproken.[4] Begin jaren tachtig werd, net als in andere gemeenten, dit grote woonwagenkamp met uiteindelijk 180 standplaatsen in opdracht van de gemeente opgedoekt.[5] Daarna bleven in het kader van het spreidingsbeleid enkel kleinere kampen over. Een deel van de woonwagenbewoners verhuisde naar een kamp aan de Bakelsedijk in Helmond.
Het woonwagenkamp aan de huidige Helmondsingel herkennen we nog op topografische kaarten. Het bestond uit een toegangsweg vanuit de Helmondsingel, met aan het uiteinde een ovaalvormig terrein waaromheen de woonwagens stonden. Oostelijk van de toegangsweg stond onder meer de rooms-katholieke kapel. De vroegere toegangsweg van het kamp bestaat nog; het is nu de toegang tot een complex van schroot- en metaalhandelsbedrijven. Het terrein is bij de grenscorrecties per 1 januari 1997 in de gemeente Helmond komen te liggen. Sinds enkele jaren staan, niet ver van de oude plek en op voormalig Deurnes grondgebied, opnieuw woonwagens. Van de vroegere bebouwing, ook van de kampgebouwen, resteert nu niets meer.
Over het Deurnese woonwagenkamp werd in 1962 gepubliceerd in het Tijdschrift voor Architectuur en Beeldende Kunsten onder de titel Een woonwagenkamp. Het Streekwoonwagenkamp Z.O. Noord-Brabant te Deurne. Architect J. Peters. Medewerker G. Wijnen. Ook architectonisch was het geheel kennelijk interessant genoeg voor een publicatie.
1980-heden: spreidingsbeleid en kleine kampen
Na de opheffing van het regionale kamp tegen de grens met Helmond, werden kleinere kampen opgericht, ook in de gemeente Deurne. Tussen 1979 en 1987 werd een kamp aangelegd aan de Beukenstraat (actueel ruim 20 standplaatsen) en tussen 1987 en 1993 aan de Korstmos (actueel 14 standplaatsen). Ook verrezen woonlocaties voor woonwagenbewoners aan de Haspelweg (voorbereid 1975-1976) en bij de Clarinet (vaststelling 1979-1980).
Een deel van de woonwagens wordt door Bergopwaarts verhuurd, en is dus geen eigendom van de bewoner. De organisatie heeft in de afgelopen jaren steeds tussen de 24 en 29 woonwagens in de verhuurd gehad.[6]
Bronnen, noten en/of referenties
|