Iedere eerste maandag- en woensdagochtend van de maand van 10 tot 12 uur kunt u ons bezoeken in het heemhuis Vanaf 1 januari 2025 wordt dat Iedere eerste maandagochtend en derde woensdagochtend van de maand. |
Veenontginning
| Veenontginning | ||
| ||
| Landschapskwaliteit | ||
| typering | Traditioneel drietandwatersysteem uit het einde van de 19e eeuw voor de veenontginning | |
| fietsroutenetwerk | Gelegen aan de route tussen knooppunt 26 en knooppunt 27 | |
De veenontginning vond plaats tegen de grens met de provincie Limburg, tussen Griendtsveen en Helenaveen. Aan de overzijde van de Helenavaart, gezien vanaf het nieuwe fietspad parallel aan de Soemeersingel.
Inleiding[bewerken | brontekst bewerken]
De Helenavaart wordt begeleid door een halfverhard fietspad (jaagpad) met een eikenbomenrij. Ter hoogte van 3 bruggetjes monden hoofdwatergangen ofwel hoofdwijken uit in de Helenavaart. Deze hoofdwijken zijn anno 2011 behoorlijk dichtgegroeid en daardoor nog moeilijk als zodanig te herkennen. Verderop in het peelgebied splitsen deze hoofdwijken zich in drieën tot kleinere watergangen ofwel wijken. Dit wordt het traditionele drietand-watersysteem genoemd dat gegraven werd ten behoeve van de veenontginning. Het gebied is in eigendom van Staatsbosbeheer.
Achtergronden[bewerken | brontekst bewerken]
In 1853 kochten de gebroeders Nicolaas en Jan van der Griendt van de gemeente Deurne en Liessel 610 hectare hoogveen en begonnen met de grootschalige exploitatie van de hoogveengebieden in de Deurnesche Peel. Zij lieten de Helenavaart graven, die voor de afwatering van het gebied en het vervoer van de turf moest gaan zorgen. Haaks op de Helenavaart werden hoofdwijken gegraven die dieper in de Peel opgedeeld werden in drieën. Dit wordt het zogenaamde drietand-watersysteem genoemd. Via dit watersysteem werden gigantische hoeveelheden gestoken turf met boten afgevoerd.
Parallel aan de Helenavaart ligt een jaagpad. Het jaagpad werd ten tijde van de veenontginning gebruikt om turfaken vanaf de kant per paard voort te trekken. In 2010 is dit jaagpad gedeeltelijk hersteld en in gebruik genomen als fietspad.
De Helenavaart vormt nog altijd het centrale element in de ruimtelijke hoofdstructuur van Helenaveen, maar heeft de functie van transport over water al lange tijd verloren. Tegenwoordig wordt de Helenavaart gebruikt voor de aanvoer van water uit de Maas naar Noord- en Midden-Limburg en Oost-Brabant. Ook is de vaart aangemerkt als ecologische verbindingszone. Aangezien de waterkwaliteit van de Helenavaart van slechtere kwaliteit is dan het water in het omringende peelgebied, is er geen open verbinding meer tussen de Helenavaart en de hoofdwijken. Deze zijn allen afgedamd.
- Veenontginning - Foto’s: Leane Manders
Geografisch[bewerken | brontekst bewerken]
Bron[bewerken | brontekst bewerken]
D.H.M. Renders-de Wit, basisdocument “Kenmerkende Deurnese Landschapskwaliteiten”, oktober 2011