Televisie en Deurne

Op 13 november 1953 verdrongen inwoners van Deurne elkaar voor deze etalage van Sjefke Tielens aan de Stationsstraat 64 om een glimp op te kunnen vangen van de spelende televisie.
Foto collectie Teun Mutsaers

De opkomst van het nieuwe medium televisie zorgde begin jaren vijftig van de 20e eeuw ook in Deurne voor tegenwoordig nauwelijks voorstelbare taferelen.

Inleiding

De eerste nationale (zwart/wit)televisie-uitzending ging op 2 oktober 1951 om 20.15 uur vanuit Studio Irene te Bussum de lucht in. In de voorafgaande periode verzorgde Philips Experimentele Televisie (PhET), in de volksmond PET-televisie, vanaf 18 maart 1948 vanuit een kleine studio in het natuurkundig laboratorium in Eindhoven 265 experimentele televisie-uitzendingen. Die uitzendingen konden ontvangen worden door enkele honderden ontvangsttoestellen die in een straal van 40 km rond Eindhoven gratis uitgezet waren.

PET-televisie in Deurne

Radio- en grammofoonplatenhandelaar Joseph Elise Tielens aan de Stationsstraat in Deurne had een broer die bij Philips in Eindhoven werkte. Waarschijnlijk kreeg Sjefke via zijn broer ook een experimenteel tv-toestel in zijn etalage. Wel was hij min of meer verplicht een tegenprestatie te leveren; na elke uitzending moesten ze een ontvangstrapportje opsturen.

Hoewel in de volksmond PET-televisie genoemd, werden de uitzendingen zeer gewaardeerd en verdrongen belangstellende Deurnenaren zich voor de etalage van Sjefke Tielens, met of zonder geluid, het maakte niet uit: het bewegende beeld, live, dat was een wonder om te aanschouwen.

Piet Pardoel: "Als 7 of 8 jarige jongen stond ik op een avond in het najaar van 1948 bij Sjefke Tielen voor de etalage die zijn televisie in de etalage aan had gezet. Ik was niet de enige, tot aan de andere kant van de straat zag het zwart van de kijklustigen. Veel heb ik niet gezien, ik was te klein en helaas te zwaar om bij mijn vader op zijn schouders te zitten" schreef Piet in mei 2014. Nellie Lutters was beter voorbereid op de omstandigheden voor de etalage: "Heb toen vaak, zittend op een hogere trap, vanaf de Stationsstraat naar de televisie in de etalage van Sjefke Tielens zitten kijken".

Programma's

Antoon Coolen en pastoor Van Dinter tijdens een van de experimentele uitzendingen in 1948 in de studio in Eindhoven

Er werd drie avonden per week uitgezonden: op dinsdag informatief, op donderdag cultureel en op zaterdag een speelfilm. De eerste uitzending had plaats op 18 maart 1948.

Tijdens een van die eerste televisie-uitzendingen in dat jaar waren pastoor Van Dinter, getooid met het koningszilver, en Antoon Coolen in voornoemde studio in Eindhoven te gast. In 1947 veroverde Antoon Coolen, toen ook beschermheer van het Sint-Antonius Abtgilde in Deurne, bij het koningschieten de koningstitel. Toen hij in juni 1948 door pastoor Van Dinter van de oude parochie onttroond werd, was dit nieuws in de landelijke pers. De Gooi- en Eemlander van 19 juni 1948 en het Utrechts Nieuwsblad van 18 augustus 1948 schreven er over. Ook de mensen achter de experimentele televisie vonden het onderwerp kennelijk interessant genoeg om in de studio te bespreken en via de ether uit te zenden.

Landelijke uitzendingen

Marinus Johannes (Mies) Wijnen, landelijk erkend elektrotechnisch installateur, woonde destijds aan de Heuvelstraat 14 en had een winkel in zijn woonkamer aan de straatzijde. Corry Coene-Wijnen uit Houten: "In 1948 was ik vijf jaar oud. Wat ik me kan herinneren van experimentele televisie is dat mijn vader op de eettafel in de huiskamer (tijdelijk) een televisie had staan waar die experimentele televisie op te zien was. Onder andere beelden van wandelende mensen in een park. Ook herinner ik me dat mijn vader een televisie in de etalage had gezet toen de eerste nationale tv-uitzending in Nederland plaatsvond (op 2 oktober 1951). De mensen zaten toen in de bomen om het goed te kunnen zien. Dat beeld is me bijgebleven."

Mies verkocht zijn eerste tv-toestel, volgens de familie de eerste firma die in de gemeente Deurne een televisietoestel verkocht, aan klompenmaker Jan Bots die aan de toenmalige Liesselseweg woonde (nu Oude Liesselseweg).

Cafés werden filmzaaltjes

Toen de belangstelling voor dit nieuwe medium zo groot bleek te zijn werden cafés in de regio vaak omgebouwd tot filmzaaltjes door er een tv-toestel te plaatsen. Het is dan ook niet vreemd dat de overbuurman, hotel Van Baars, de eerste klant werd van Sjefke en een televisie plaatste in zijn café. Hans Timmers herinnert zich dat ook café Van de Mortel binnen de kortste keren een tv-toestel in het café had geplaatst en dat hij daar vaak mocht gaan kijken.

400.000ste televisietoestel van Nederland

Op 14 januari 1959 haalde Piet Bastiaans uit de Mgr. Berkvensstraat in Liessel de landelijke kranten omdat hij geregistreerd was als de koper van het 400.000e televisietoestel van Nederland. Drie weken eerder was na bemiddeling van Harrie Hanssen door Jan Broekmans uit Neerkant een nieuw tv-toestel van het merk Gründig bij hem geplaatst. Hij ontving voor dat feit op 13 januari 1959 een nieuw radiotoestel.

Bronnen, noten en/of referenties "Wat alle televisiekijkers moeten weten.” "Wet op kijkgeld in werking” op de voorpagina van het Land- en Tuinbouwblad van zaterdag 14 januari 1956. "400.000ste televisiekijker te Liessel” Tweede blad van het Land- en Tuinbouwblad van zaterdag 17 januari 1959.