Heeft u correcties, aanvullingen of foto's bij een artikel dan kunt u die hier mailen.
Iedere eerste maandag- en woensdagochtend van de maand van 10 tot 12 uur kunt u ons bezoeken in het heemhuis
Vanaf 1 januari 2025 wordt dat Iedere eerste maandagochtend en derde woensdagochtend van de maand.

Peter Johan Hubert Crobach (1851-1934)

Uit DeurneWiki, de historische encyclopedie voor groot-Deurne.
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Peter Johan Hubert Crobach
Dokter Crobach.JPG
Persoonsinformatie
Volledige naam Peter Johan Hubert Crobach
Roepnaam Sjeng
Geboorteplaats Venlo
Geboortedatum 17 februari 1851
Overl.plaats Broekhem
Overl.datum 7 juni 1934
Partner(s) Lucretia Anna Maria Fenseling (1865-1936)
Beroep(en) huisarts
Peter J.H. Crobach en zijn familie. Klik op het icoon voor informatie. Foto: collectie Marcel Crobach.
Echtpaar Crobach en kleinzoon Jan Hanlo in Broekhem bij Valkenburg bij hun woning "Sole mio". Foto: collectie Jan Casper van Beek
Foto: collectie Thea Mansvelders-Vullings
Artikel uit de Venrayse krant van 10 maart 1906

Peter Johan Hubert (Sjeng) Crobach (1851-1934) was apotheekhoudend huisarts in Deurne van 1887 tot 1927.


Sjeng Crobach was een zoon van Johan Lodewijk Crobach (1816-1896) en Beatrix Hendrina Johanna Hubertina ten Dijk (1819-1892).

Dokter Crobach, die in Deurne ook bekend stond als D'n Croob, slaagde in 1880 in Amsterdam voor zijn artsexamen en vestigde zich daarna in Oss. Daar trouwde hij op 17 september 1883 met Lucretia Anna Maria Fenseling, (Groningen 28 september 1865 - Houthem 17 december 1936), de dochter van burgemeester Hinderikus Johannes Fenseling (1831-1910) en Elise Christine Clasine van den Biesen (1837-1887).

Uit dit huwelijk werden in Oss twee kinderen geboren:

  1. Lodewijk Jan Hendrik Hubert (Louis), (Oss 3 december 1884 - Heerlen 24 december 1952). Hij huwde met Emma Maria Hubertina Hermans (1889-1982) en vestigde zich als arts te Amsterdam.
  2. Anna Lucretia Gerarda Maria (Dolly / Do), (Oss 23 februari 1886 - Broekhem 17 maart 1958). Zij huwde met Bernardus Maria Josephus Hanlo (1878-1951).

Van 1 oktober 1880 t/m 31 maart 1887 was hij gemeentegeneesheer te Oss. Per 1 april 1887 trad dokter Crobach in dienst als gemeentelijk geneesheer als opvolger van dokter Peters. Hij werd ook belast met de armenpraktijk en ontving daarvoor een jaarsalaris van 1.200 gulden. In mei 1887 kwamen ook zijn vrouw en kinderen vanuit Oss naar Deurne en namen hun intrek in de dokterswoning annex apotheek aan de Markt bij de Sint-Willibrorduskerk. Van 1 januari 1900 tot 1 januari 1927 werd hij door burgemeester en wethouders van de gemeente Bakel tevens belast met de "doodschouw te Bakel Milheeze".

Zijn werkgebied was de zeer uitgestrekte gemeente Deurne en Liessel. Dokter Crobach ging meestal per koets / rijtuig op huisbezoek met Piet Aldenzee als zijn koetsier. Als er een ernstige zieke was in de Peel werd het treinverkeer stilgelegd en dan ging dokter Crobach per lorrie over de spoorlijn naar Helenaveen.

In maart 1917 vestigde dokter Wiegersma zich als tweede arts in Deurne. Als voorlopige standplaats koos hij een woning aan de Stationsstraat 70, schuin tegenover de dokterswoning van dokter Crobach. De echtgenote van Crobach kon het niet goed zetten dat er een tweede dokter in zijn werkgebied verscheen. Dokter Crobach was niet artistiek en bovendien burgerlijk vergeleken met de “ruwe Wiegersma” en daarom was het kennismakingsbezoek van dokter Wiegersma ook tevens zijn laatste bezoek aan Rozenberg.

Zijn zoon Louis trad in de voetsporen van vader en werd geneesheer-directeur van het ziekenhuis in Heerlen.
De zoon van dochter Anna, Jan, kreeg landelijke bekendheid als experimenteel dichter.
De bij de artsenpraktijk horende apotheek en de huishouding werden draaiende gehouden door Maria Anna Hubertina (Mimi) Crobach (1856-1928), een zus van de dokter.

Chronologie

In 1887 volgde hij dokter Peters op als huisarts in Deurne.

In 1895 moest de woning aan de Markt plaatsmaken voor het vergroten van het marktplein en voor het nieuw te bouwen gemeentehuis. Het gezin verhuisde naar villa Rozenberg aan de Stationsstraat, door de gemeente aangekocht van de advocaat mr. Eduardus Josephus van den Dungen (1836-1893). Het pand zou bijna een eeuw als dokterswoning en praktijkruimte gaan dienstdoen.

Een van de meest spectaculaire gebeurtenissen in de praktijk van Crobach was ongetwijfeld de moord op Pietje Munsters in de Wiemel op zondagochtend 10 april 1910. Een nog belangrijkere rol speelde zijn oudste zoon Lodewijk, die ook arts was en destijds in Amsterdam werkte maar toen toevallig in Deurne bij zijn ouders verbleef. In het strafdossier van dader Nol van der Zanden wordt nog steeds de tekening bewaard die dokter Crobach junior maakte van de halsverwondingen van het slachtoffer. Antoon Coolen vond in deze dramatische gebeurtenis stof voor zijn roman "De goede moordenaar".

In 1911 verscheen een verslag van de hoofdinspecteur van de Volksgezondheid waarin gewezen werd op het hoge aantal sterfgevallen in een aantal Noord-Brabantse plattelandsgemeenten, zonder dat geneeskundige behandeling had plaatsgevonden. Onder meer in de gemeenten Berghen, Beek en Donk, Berlicum, Deurne, Borkel en Schaft en Mierlo stierf meer dan 25 % van de mensen zonder dat een arts aan het ziekbed was verschenen. In Deurne lag het percentage op 32. Natuurlijk kwam dit hier niet alleen door een eventueel tekort aan geneeskundige hulp maar ook door de uitgestrektheid van de gemeente. En ongetwijfeld zal ook wel de fatalistische mentaliteit van de mensen een rol hebben gespeeld.

In 1927 werd dokter Crobach bij gelegenheid van zijn 40-jarig jubileum als arts in Deurne koninklijk onderscheiden als ridder in de Orde van Oranje-Nassau. De aanvrage daartoe bij minister Waszink van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen werd gedaan door burgemeester Van Beek in de volgende bewoordingen:

Hooggeachte Excellentie, De aanvang van deze correspondentie was me feitelijk een puzzle. Moest ik het meer officieele pad bewandelen, danwel gezien onze ontmoetingen in het verleden. den meer vertrouwelijken weg betreden; ik heb aan die moeilijkheid een einde gemaakt door den gulden middenweg te kiezen en de vertrouwelijkheid aan het officieele te paren in de stellige hoop, dat het kruisings-product straks aan de gestelde verwachtingen zal beantwoorden. De bijlage hierbij gevoegd zal U hebben doen zien, waarheen ik feitelijk wil. Ik behoef U niet te zeggen welke hoge en algemeene achting dokter Crobach, de vader van Louis Crobach, directeur van het ziekenhuis te Heerlen, hier geniet en gezien uwe kennis van toestanden heb ik me durven vermeten uwe goede hulp in te roepen tot bereiking van het zoo zeer gewenschte doel.
Mocht U in deze willen meewerken, aan de bereidwilligheid waartoe ik niet wil twijfelen, dan heb ik de stellige hoop, dat hier een verdienstvol burger naar waarde zal geëerd worden. Ik zou den heer M.v.B.Z. persoonlijk hierover nog eens hebben willen spreken, ZEx. heeft zich bereid verklaard Deurne een bezoek te brengen, doch de toestand thuis, mijne echtgenoote is reeds 4 maanden ernstig ongesteld, doch gelukkig is thans eene goede wending ingetreden - gedoogt niet, dat ik momenteel bezoek ontvang.
Bij voorbaat dankend voor Uwe goede en waardevolle tusschenkomst met beste groeten, Hoogachtend,
Op den 29n Januari 1867 werd benoemd tot gemeente-geneesheer alhier de heer Peter Johan Hubert CROBACH, die mitsdien meer dan 40 jaren de praktijk alhier heeft waargenomen ongeacht nog zijn diensttijd met ingang van 1 October 1880 te Oss.
De heer Crobach was gedurende al die jaren niet alleen in deze gemeente maar in geheel ten omtrek eene uiterst geziene persoonlijkheid en niet alleen op medisch gebied, doch ook als Staatsburger was hij een vooraanstaand iemand, terwijl hij ook al die jaren was de geneesheer voor het personeel van de Maatschappij tot Exploitatie der Ned. Spoorwegen in dezen dienstkring.
Waar de heer Crobach op 17 Februari a.s. den leeftijd van 76 jaren bereikt en alsdan eene welverdiende rust gaat nemen vermeenen wij, dat het op onzen weg ligt bij Uwe Excellentie te moeten aandringen ZEd. eene Koninklijke onderscheiding toe te kennen met welke aanvraag wij een verlangen van alle ingezetenen dezer gemeente vertolken.

Bij zijn afscheid als gemeentearts kreeg hij een niet met name genoemd cadeau ter waarde van 200 gulden. Hij werd als huisarts opgevolgd door Remy Verhaegen

Voor een chronologisch overzicht van alle Deurnese huisartsen in de loop der tijd zie de lijst van alle Deurnese huisartsen.

Straat

Als eerbewijs aan dokter Crobach werd het Crobachplantsoen, een straat met seniorenwoningen bij het centrum van Deurne, naar hem genoemd.

Bronnen, noten en/of referenties
  • Diepstraten, Johan (red.) (1984). Jan Hanlo / bijdr.: Jan G.M. Notten, Ser J.L. Prop, Aldert Warecht, ... e.a. Stichting BZZTôH, Den Haag. 120 p. Themanummer BZZLLETIN, jrg.12(1983/84)nr.116(mei). ISSN 0165-0858.
  • Pieter Koolen - Crobachplantsoen (in serie: Straten en Straatnamen) Weekblad voor Deurne van 12 juli 2007