Peter Johan Hubert Crobach (1851-1934)

Peter Johan Hubert Crobach
Persoonsinformatie
Volledige naam	Peter Johan Hubert Crobach
Roepnaam	Sjeng
Geboorteplaats	Venlo
Geboortedatum	17 februari 1851
Overl.plaats	Broekhem
Overl.datum	7 juni 1934
Partner(s)	Lucretia Anna Maria Fenseling (1865-1936)
Beroep(en)	huisarts

Dokter Crobach (zittend) en zijn echtgenote in Broekhem bij Valkenburg bij hun woning "Sole mio" . Links zijn kleinzoon Jan Hanlo. Foto: collectie Jan Casper van Beek

Foto: collectie Thea Mansvelders-Vullings

Artikel uit de Venrayse krant van 10 maart 1906

Peter Johan Hubert (Sjeng) Crobach (1851-1934) was apotheekhoudend huisarts in Deurne van 1887 tot 1927.

Sjeng Crobach was een zoon van Johan Lodewijk Crobach (1816-1896) en Beatrix Hendrina Johanna Hubertina ten Dijk (1819-1892).

Dokter Crobach, die in Deurne ook bekend stond als D'n Croob, slaagde in 1880 in Amsterdam voor zijn artsexamen en vestigde zich daarna in Oss. Daar trouwde hij op 17 september 1883 met Lucretia Anna Maria Fenseling (Groningen 28 september 1865 - Houthem 17 december 1936), de dochter van burgemeester Hinderikus Johannes Fenseling (1831-1910) en Elise Christine Clasine van den Biesen (1837-1887). Uit dit huwelijk werden in Oss twee kinderen geboren:

1. Lodewijk Jan Hendrik Hubert (Louis), (Oss 3 december 1884 - Heerlen 24 december 1952) huwde Emma Maria Hubertina Hermans (1889-1982) en vestigde zich als arts te Amsterdam.
2. Anna Lucretia Gerarda Maria (Dolly / Do), (Oss 23 februari 1886 - Broekhem 17 maart 1958) huwde Bernardus Maria Josephus Hanlo (1878-1951).

Van 1 oktober 1880 t/m 31 maart 1887 was hij gemeentegeneesheer te Oss. Per 1 april 1887 trad dokter Crobach in dienst als gemeentelijk geneesheer als opvolger van dokter Peters. Hij werd ook belast met de armenpraktijk en ontving daarvoor een jaarsalaris van 1.200 gulden. In mei 1887 kwamen ook zijn vrouw en kinderen vanuit Oss naar Deurne en namen hun intrek in de dokterswoning annex apotheek aan de Markt bij de Sint-Willibrorduskerk. Van 1 januari 1900 tot 1 januari 1927 werd hij door burgemeester en wethouders van de gemeente Bakel tevens belast met de "doodschouw te Bakel Milheeze".

Zijn werkgebied was de zeer uitgestrekte gemeente Deurne en Liessel. Dokter Crobach ging meestal per koets / rijtuig op huisbezoek met Piet Aldenzee als zijn koetsier. Als er een ernstige zieke was in de Peel werd het treinverkeer stilgelegd en dan ging dokter Crobach per lorrie over de spoorlijn naar Helenaveen.

In maart 1917 vestigde dokter Wiegersma zich als tweede arts in Deurne. Als voorlopige standplaats koos hij een woning aan de Stationsstraat 70, schuin tegenover de dokterswoning van dokter Crobach. De echtgenote van Crobach kon het niet goed zetten dat er een tweede dokter in zijn werkgebied verscheen. Dokter Crobach was niet artistiek en bovendien burgerlijk vergeleken met de “ruwe Wiegersma” en daarom was het kennismakingsbezoek van dokter Wiegersma ook tevens zijn laatste bezoek aan Rozenberg.

Zijn zoon Louis trad in de voetsporen van vader en werd geneesheer-directeur van het ziekenhuis in Heerlen.
De zoon van dochter Anna, Jan, kreeg landelijke bekendheid als experimenteel dichter.
De bij de artsenpraktijk horende apotheek en de huishouding werden draaiende gehouden door Maria Anna Hubertina (Mimi) Crobach (1856-1928), een zus van de dokter.

Chronologie

• In 1887 volgde hij dokter Peters op als huisarts in Deurne.
• In 1895 moest de woning aan de Markt plaatsmaken voor het vergroten van het marktplein en voor het nieuw te bouwen gemeentehuis. Het gezin verhuisde naar villa Rozenberg aan de Stationsstraat, door de gemeente aangekocht van de advocaat mr. Eduardus Josephus van den Dungen (1836-1893). Het pand zou bijna een eeuw als dokterswoning en praktijkruimte gaan dienstdoen.
• Een van de meest spectaculaire gebeurtenissen in de praktijk van Crobach was ongetwijfeld de moord op Pietje Munsters in de Wiemel op zondagochtend 10 april 1910. Een nog belangrijkere rol speelde zijn oudste zoon Lodewijk, die ook arts was en destijds in Amsterdam werkte maar toen toevallig in Deurne bij zijn ouders verbleef. In het strafdossier van dader Nol van der Zanden wordt nog steeds de tekening bewaard die dokter Crobach junior maakte van de halsverwondingen van het slachtoffer. Antoon Coolen vond in deze dramatische gebeurtenis stof voor zijn roman "De goede moordenaar".
• In 1911 verscheen een verslag van de hoofdinspecteur van de Volksgezondheid waarin gewezen werd op het hoge aantal sterfgevallen in een aantal Noord-Brabantse plattelandsgemeenten, zonder dat geneeskundige behandeling had plaatsgevonden. Onder meer in de gemeenten Berghen, Beek en Donk, Berlicum, Deurne, Borkel en Schaft en Mierlo stierf meer dan 25 % van de mensen zonder dat een arts aan het ziekbed was verschenen. In Deurne lag het percentage op 32. Natuurlijk kwam dit hier niet alleen door een eventueel tekort aan geneeskundige hulp maar ook door de uitgestrektheid van de gemeente. En ongetwijfeld zal ook wel de fatalistische mentaliteit van de mensen een rol hebben gespeeld.
• In 1927 werd dokter Crobach bij gelegenheid van zijn 40-jarig jubileum als arts in Deurne koninklijk onderscheiden als ridder in de Orde van Oranje-Nassau.
• Bij zijn afscheid als gemeentearts kreeg hij een niet met name genoemd cadeau ter waarde van 200 gulden. Hij werd als huisarts opgevolgd door Remy Verhaegen

Voor een chronologisch overzicht van alle Deurnese huisartsen in de loop der tijd zie de lijst van alle Deurnese huisartsen.

Straat

Als eerbewijs aan dokter Crobach werd het Crobachplantsoen, een straat met seniorenwoningen bij het centrum van Deurne, naar hem genoemd.

Literatuur

• Diepstraten, Johan (red.) (1984). Jan Hanlo / bijdr.: Jan G.M. Notten, Ser J.L. Prop, Aldert Warecht, ... e.a. Stichting BZZTôH, Den Haag. 120 p. Themanummer BZZLLETIN, jrg.12(1983/84)nr.116(mei). ISSN 0165-0858.
• Pieter Koolen - Crobachplantsoen (in serie: Straten en Straatnamen) Weekblad voor Deurne van 12 juli 2007