Witold Artur Wladislaw Saryusz Makowski (1912-1995)

Witold Artur Wladislaw Saryusz Makowski
Persoonsinformatie
Volledige naam	Witold Artur Wladislaw Saryusz Makowski
Roepnaam	Tolo
Geboorteplaats	St. Petersburg
Geboortedatum	21 april 1912
Overl.datum	9 april 1995
Partner(s)	Mary Ann van der Straaten
Beroep(en)	diplomaat

Witold Artur Wladislaw Saryusz (Tolo) Makowski (1912-1995) was de laatste bewoner van de voormalige boerderij aan de Lage Kerk A.34.

Algemeen

Tolo Makowski was afkomstig uit Polen en Pools reserveofficier bij de cavalerie. In 1938 na een studie economie in Warschau kwam hij in dienst bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken en begon zijn diplomatieke carrière. In september 1939 kwam hij naar Nederland waar hij viceconsul werd in Amsterdam.

Toen het Duitse leger op 1 september 1939 Polen binnenviel vertrokken de Poolse diplomaten mondjesmaat naar Engeland. Tolo ging niet mee! Hij vertrok naar Frankrijk en meldde zich bij het Polish Army Camp te Coetquidan, waar toen Kolonel Maczek bezig was de Light Motorised Division (Cavalerie Motorisé) te formeren, het begin van "1ste Poolse Pantser Divisie".

In opdracht van de Poolse inlichtingendienst kwam hij regelmatig in Den Haag. Tijdens de inval in mei 1940 van de Duitsers was Tolo in Nederland en kon niet meer terug naar Frankrijk. Via de Amerikaanse ambassade kreeg hij onderdak in Den Haag en ontmoette daar Mary van der Straaten (later zijn vrouw).

Op 9 september 1940 kreeg hij van de Nederlandse politie het bevel binnen 48 uur de stad te verlaten. Hij kwam in Amsterdam terecht en kreeg met hulp van het Comité Polen Nederland een verblijfplaats in Amsterdam. Daar sloot Hij zich aan bij de groep Vrij Nederland. De groep Vrij Nederland hield zich bezig met het naar Londen doorspeelen van informatie over een mogelijke Duitse invasie. Ondertussen hadden Polen in ballingschap met elkaar afgesproken om in Engeland samen met de Britten een Pools leger te formeren.

Naar Deurne

Vanaf begin 1941 werd het ene na het andere lid van Vrij Nederland gearresteerd en Tolo vertrok op 14 augustus 1942 uit kamp Amersfoort naar Deurne, waar hij drie maanden onderdook bij baron Theodore de Smeth (1919-1988) en bij dokter Wiegersma terwijl hij bij een boer werkte om fysiek en mentaal weer een beetje bij te komen. Daarna werkte hij bij Philips in Venlo met het doel om zijn werkzaamheden voor dit bedrijf na de oorlog in Polen voort te zetten.

Naast zijn gewone baan werkte hij voor een organisatie die zich bezighield met het laten onderduiken en verder helpen van geallieerde piloten. Zo verleende hij enkele maanden onderdak aan een Poolse jachtvlieger die bij Son een noodlanding maakte.

Op 23 december 1942 trouwde hij met Mary Ann van der Straaten die ook vanuit Den Haag naar Deurne was gekomen. De boerderij van bierbrouwer Eijmbertus Henricus (Harrie) Swinkels (1870-1949 aan de Lage Kerk A.34 stond leeg. Op dringend verzoek van dokter Wiegersma werd het pand aan Tolo en zijn vrouw ter beschikking gesteld. Knechten van de Wieger maakten het pand schoon en hebben het gemeubileerd. Tolo had zelf ook wat spullen meegebracht, waaronder nogal wat wol dat zijn vrouw om onbekende redenen had.

Tijdens gevechten om de bevrijding van Deurne op 24 september 1944, meenden de Elfde Engelse Pantserdivisie dat er in deze boerderij Duitsers zaten en beschoten de boerderij die door een voltreffer spoedig vlam vatte en totaal afbrandde, inclusief alle persoonlijke bezittingen van het echtpaar Makowski dat tijdens de gevechten afwezig was. Tolo en zijn hoogzwangere vrouw vertrekken, met medewerking van de Engelse autoriteiten, naar Brussel. Daar werd op 6 oktober 1944 hun zoon Jerzy geboren.

Bron

• Archief familie Van Kinderen-Swinkels

Externe link

• www.engelandvaarderskatwijk.nl
• www.katwijkinoorlog.nl

Bronnen, noten en/of referenties