Landbouwverslag 1878

foto collectie Ties Vinken

foto collectie Adrie Mennen

foto collectie LHE - Mario Hurkmans

foto collectie Johan Engels

foto collectie Jozef Göertz

foto collectie Jozef Göertz

foto collectie Jozef Göertz

foto collectie Jozef Göertz

foto collectie Jozef Göertz

foto collectie Jozef Göertz

Het landbouwverslag 1878, dat op 4 juli van dat jaar werd ingestuurd door de burgemeester van Deurne en Liessel, na een verzoek daartoe op 28 juli 1878, luidde als volgt:

1. De rogge staat over het algemeen gunstig en belooft meer dan een middelmatigen oogst
2. De haver staande op hoogere gronden zal ongetwijfeld even zeer een ruim beschut opleveren, echter die welke op lagere percelen is gezaaid belooft op het oogenblik niet veel, doch deze kan zich bij gunstig weer nog herstellen
3. De zandboekweit geniet de laatste dagen minder gunstig weer en laat nog al te wenschen over. Deze vrucht is zeer gevoelig voor de weersgesteldheid en omtrent den opbrengst derzelve is mitsdien moeijelijk vooraf iets met eenige zekerheid te zeggen.
4. Door het aanhoudend regenen is er bijna niet kunnen worden gebrand zoodat er zeer weinig veenboekweit is gezaaid en deze nog na den gewonen tijd is bewerkt geworden, waarom daarvan weinig wordt verwacht.
5. De aardappelen voornamelijk op de laag liggende gronden zijn ten gevolge van het overtollig regenen zeer onregelmatig en onvolledig uitgekomen. evenwel zijn ze over het algemeen bevredigend bijgekomen en laten eenen middelmatigen opbrengst van zich wachten, indien de gewone ziekte achterwege blijft.
6. Behoudens eene geringe oppervlakte in vergelijking bij het geheel hebben de hooilanden eenen buitengewonen oogst opgeleverd. Die geringe oppervlakte zijn zeer laag gelegen percelen waarop het gras door het vele water is verzoerd.
7. De toestand van den veestapel was bevredigend, door het ruim gewin van veevoeder durven wij vooruitgang daarvan tegemoet zien. Aanstekelijke of andere ziekten hebben zich daarbij niet vertoond.

Afgaande op bekomene inlichtingen vermeen ik dat vorenstaande opgaven met geringe afwijkingen tevens de verwachtingen van den oogst der omliggende gemeenten in 1878 aangeven.

In het landbouwverslag 1878 aan het eind van het jaar werd de algemene toestand van de landbouw als volgt omschreven.

De vooruitgang die zich in de laatste jaren bij de landbouw heeft doen opmerken heeft zich dit jaar bestendigd. Hoewel van jaar tot jaar minder in het oog vallend is de toestand in vergeliking met die van enige jaren herwaarts opmerkelijk gunstiger. Langzamerhand heeft de overtuiging bij velen ingang gevonden dat goede voeding van het vee de belangen van de landbouw bevordert, wat dan ook ten gevolge heeft dat nagenoeg geen vruchten meer door de landbouwers worden verkocht als rogge enz. wat vroeger vaste regel was. Deze worden thans geheel opgevoederd en daarenboven heeft merkelijke inkoop van voeder plaats. Het groot bezwaar wat de bevordering van de landbouw nog in de weg staat is het gemis van goede meststoffen. Kon de Staat het daarheen leiden dat de aanvoer van feces tegen veel verminderde vrachtprijzen plsstd vonf, daarmede zou een dubbele weldaad worden bewezen.

Bij openbare verkoop in 1878 hebben opgebracht 4.15.00 hectare bouwland 1.065 gulden en 3.50.00 hectare weiland 2.310 gulden.

De gemiddelde prijs op de jaarmarkten gemaakt mag men begroten voor runderen door elkander op 85 gulden. De gemiddelde prijs der boter was op de weekmarkt 1,15 gulden per kilogram.

Op de twee jaarmarkten was de aanvoer van veel gemiddeld 96 stuks. Op de weekmarkt werden gedurende de eerste elf maanden van dit jaar aangevoerd 38.447 kilogram boter.

In de gemeente is aanwezig een niet-gegradueerde veearts genaamd Antonius Smits, die in het bezit is ener vergunning zoals bedoeld wordt bij art. 15 der wet van 8 juli 1874 (Staatsblad no 98). Hij geniet nog provinciale noch gemeentelijke toelagen.

De ingevoerd wordende meststoffen bepalen zich in hoofdzaak tot guano en as. Voor zoveel kon worden nagegaan zal minstens 40.000 kilogram guano zijn ingevoerd.

Gewassen met opbrengsten in 1878
gewas	hectaren	opbrengst
rogge	775	13.950 hl 18 hl/ha 3.000 kilo stro/ha
haver	320	8.960 hl 28 hl/ha 2.600 kilo stro/ha
boekweit	125	2.500 hl 20 hl/ha 2.100 kilo stro/ha
veenboekweit	500	6.000 hl 12 hl/ha
erwten	18	234 hl 13 hl/ha 550 kilo stro/ha
aardappelen	235	35.250 hl 150 hl/ha
winterkoolzaad	45	675 hl 15 hl/ha
vlas	65	195 kg 8 hl zaad/ha 10,25 gulden/hl zaad
lijzaad		9 hl
tabak	-	-
mangelwortelen	18	15.000 kilo/ha
wortels	25	240 hl/ha
wortels als ondervrucht	25	100 hl/ha
stoppelknollen	130
herfstspurrie	585
groen gemaaide klaver	60

Rogge - Bij het uitzaaien gunstig weder en tevens door de zachte winter bevorderd, evenwel door het regenachtig weer in de voortijd was mals opgegroeid en daardoor minder aan vruchten opgeleverd/ Bij het inoogsten was het weer gunstig.

Haver - Alhoewel bij het uitzaaien de grond wat overtollig nat was en het zaaien voor een groot gedeelte iets later heeft moeten plaats hebben, is de opbrengst bevredigend en de kwaliteit beter dan het vorig jaar. Het inoogsten ondervond geen moeilijkheden.

Boekweit - Alhoewel men geen gepaald ongunstige weersgesteldheid kan aangeven is de opbrengst van de boetweit beneden middelmatig.

Veenboekweit - Ingevolge het regenachtig weder is niet op tijd kunnen worden gebrand en daardoor te laat gezaaid, waardoor de opbrengst gering en de kwaliteit slecht is.

Erwten - De ersten zijn op lage gronden door de nattigheid wat laat kunnen worden gezaaid. De opbrengst is dan ook over het algemeen klein.

Aardappelen - Door de overvloedige regen wat laat gepoot en een groot gedeelte zeer slecht opgegroeid, terwijl de poters door nattigheid verrotten De uitgekomenen hebben later bevredigend gegroeid. . De gewone ziekte heeft zich wel vertoond, doch de daardoor toegebrachte schade is niet groot. Evenwel is de opbrengst om de gegeven oorzaken beneden middelmatig, terwijl de kwaliteit bevredigend is.

Winterkoolzaad - De plant groeide bevredigend op. Later heeft men nogal schade geleden door de nattigheid en de opbrengst is dan ook beneden middelmatig.

Vlas - Het vlas was laat gezaaid omdat de gronden te nat waren, ten gevolge waarvan de opbrengst gering is.

Voedergewassen - De mangels alsmede de wortels als hoofgewas zijn zeer goed gegroeid. en leverden evenals de stoppelknollen en herfstspurrie een bevredigende opbrengst.

Wei- en hooilanden - Er was 960 hectare wei- en hooiand met een geschatte gemiddelde opbrengst van 5.000 kilo hooi per hectare. Geraamde gemiddelde opbrengst gehooide eimaat of 2de snede 2.500 kilogram. De weilanden brachten door het gunstig weer bevochtigd bevredigend op, evenals de 2e snede. De 2e snede wordt echter voor het grootste gedeelte niet gehooid doch groen opgevoederd.

Veestapel in Deurne en Liessel in 1878
Soort	aantal
veulenmerries en (vermoedelijk) drachtige merries	15
veulens en paarden onder drie jaar	18
overige paarden	240
ezels en muilezels	1
springstieren	6
melkkoeien en melkvaarzen	1380
kalveren, pinken en hokkelingen	490
mestossen en ander mestvee	160
trekossen	124
in de loop van het jaar gemeste en geslachte kalveren	25
schapen	1.500
aantal houders van schaapskudden op gemeenteweiden	40
uitgevoerde lammeren	500
geiten en bokken	380
varkens	750
in de loop van het jaar geboren, gemeste en geslachte varkens	225
kippen	2.000
kalkoenen	70
bijenkorven	2.800
gemiddeld honinggewicht per korf	3 kg
gemiddeld wasgewicht per korf	0.75 kg
kiloprijs honing	0,48 gulden
kiloprijs ruwe bijenwas	0,75 gulden

Handel in vette varkens was minder geanimeerd en de prijzen laag. Ook de prijzen der biggen zijn enige tijd minder geweest. Aanfok heeft opmerkelijk meer plaats dan vroeger.

De bijen hebben dit jaar niets opgeleverd, wat voornamelijk aan het slechte najaar wordt toegeschreven.

De ontginningen van woeste gronden wordt voortdurend op vrij grote schaal voortgezet en naar men meent met gunstige resultaten.

De vroegere zandvlucht, thans door mastbos ingesloten, blijft staande.

Bronnen, noten en/of referenties RHCe toegang 13180 Gemeentearchief Deurne 1813-1950 inv.nr. 98/4