Sint-Hubertusgilde

Gildeboog op de Hoogdonk in 1931

Het gilde in 1935 bij gelegenheid van 50 jaar Gilde Kring Peelland. Foto collectie Liessels Historisch Erfgoed

Het gilde in 1981.

Het Sint-Hubertusgilde in 1995.
Foto collectie Liessels Historisch Erfgoed

Gildeboog hoek Eikenlaan-Snoertsebaan.

Gildeboog aan de Wilgenroosweg

Het Sint-Hubertusgilde in Liessel is de oudste vereniging van die plaats.

Algemeen

Dat dit gilde uit Liessel al in 1331 opgericht zou zijn is gebaseerd op de overlevering van vaandel op vaandel. De oudste bewaard gebleven archiefstukken dateren van rond 1660 en uit 1671. In die van rond 1660 werden de reglementen van wat toen als een combinatie van broederschap en schutterij werd omschreven voor de schepenen vastgelegd, terwijl uit die van 1671 blijkt dat de schutterij Sinte Huijberechs van Lijssel rond 1620 zeker al bestond. De oudst bewaarde schilden en zilveren papegaai stammen uit de achttiende eeuw. In afwijking tot andere plaatsen vindt hier het koningschieten om de vier jaar plaats op kermismaandag. Daarbij spelen de erebogen een grote rol, die door het gehele dorp door worden opgesteld, met de bedoeling de nieuwe koning te eren. Met een tocht worden alle rond de dertig bogen aangedaan, waarbij de mooiste wordt uitgekozen. In 1984 richtte het gilde een nieuwe kapel op, de Sint-Hubertuskapel, ter ere van hun patroonheilige.

Voor het gilde is het maandelijks ophalen van oud papier in het dorp Liessel een belangrijke bron van inkomsten. Met deze actie werd in 1982 begonnen. In dat eerste jaar werd 92.810 kg. ingezameld.

Sinds 2000 heeft het Gilde een eigen huisvesting: clubgebouw Ons Gildehuis.

Koningschieten

Het schieten om de koningstitel is een hoogtepunt in het gildeleven, dat om de vier jaar rondom Liessel-kermis wordt gehouden. De kermis vond tot 1842 plaats op de tweede zondag na Pasen. Vanaf 1853 wordt de kermis in Liessel gehouden op de vierde zondag van augustus.

Vanaf Sint-Jan (24 juni) beginnen de voorbereidingen op het vierjaarlijkse koningschieten tijdens de kermis op maandag. Vanaf die datum bestaat het gilde officieel nog uit twee personen, namelijk de oude en de jonge deken (de penningmeester en de secretaris), oftewel het gilde sluimert. Om deze reden geschiedt het optrekken naar de schietboom niet in uniform. Voorop gaat de tamboer met de oude koperen trom die voorzien is van het volgende opschrift: Goord Dirck Mennen en Jan Verberne, Dekens in de Guld van S. Huybert tot Leyssel. Anno 1775.

Na de tamboer volgen de drager van het vaandel, de te plaatsen houten vogel, het koningsvest met de koningsschilden en de verdere benodigde attributen. Zij trekken rond de schietboom ter vrijwaring van de boze geesten. Nadat de vogel op de schietboom is geplaatst leest de hoofdman de na te komen regels voor, waarvan de belangrijkste betrekking hebben op de verplichtingen van de nieuwe koning.

De pastoor, de burgemeester, de wethouders en ook de aftredende koning beginnen het schieten. Daarna wordt geschoten in een volgorde die middels loting is bepaald. Wie de vogel afschiet en deze opraapt mag zich voor vier jaar koning noemen van het gilde. Raapt de schutter de vogel niet op, dan moet hij een vat bier schenken aan het gilde.

Het is nog maar twee keer gebeurd, dat één persoon zich twee keer achter elkaar, dus twee periodes van vier jaar, tot koning schoot. Iemand die zich drie keer in successie tot koning schiet, behaalt het keizerschap voor het leven, maar dit is nog nooit voorgekomen.

Na het omhangen door de hoofdman van het koningsvest en de zilveren vogel, daterend uit 1741, loopt de nieuwe koning onder tromgeroffel over het hoofdvaandel, dit ten teken van aanvaarding van het koningschap. Behalve voor de nieuwe koning is dit privilege uitsluitend weggelegd voor de regerende koningin en de bisschop. Daarna gaat men terug naar het gildehuis, alwaar de handwassing plaatsvindt. Dit gebeurt door de uitbaatster van het gildehuis, waarna de nieuwe koning een zilveren muntstuk in de koperen bak werpt.

Hierna vindt het verpachten van de attributen plaats, te weten de gildetrom, het hoofdvaandel, de kapiteinsstok en de stok van de commandant. Diegene die een van deze attributen pacht komt voor vier jaar in het bestuur. Het bestuur bestaat vanaf die tijd voor vier jaar uit het dagelijks bestuur (de hoofdman, de jonge deken (secretaris) en de oude deken (penningmeester)), de vier bestuursleden die een attribuut gepacht hebben en de nieuwe koning. De nieuwe koning heeft geen stemrecht. 's-Avonds krijgt de nieuwe koning met eventueel zijn koningin een receptie aangeboden die wordt bezocht door familie, diverse mensen uit Liessel, maar ook door meerdere gilden uit de kring Peelland.

Op dinsdag en woensdag wordt de nieuwe koning begroet en verwelkomd met diverse erebogen die door de verschillende buurtschappen zijn opgericht. Het oprichten van de erebogen gebeurt, volgens overlevering, al enkele honderden jaren. Vroeger zorgden alleen de jongeren ervoor dat de erebogen gezet werden. De jonge meisjes waren al weken hiervoor begonnen met het zogenaamde "kronen", zij maakten namelijk de papieren bloemen, vaak honderden, die als decoratie gebruikt werden in de boog. Omdat gezinnen tegenwoordig kleiner zijn werken ook de volwassenen mee.

"Hulde aan de Koning" is het vrijwel algemeen gebruikte opschrift van een ereboog. Veel bogen zijn bedekt met takken van sparren en coniferen, maar er zijn ook buurtschappen die er heide en gerst in verwerken. De erebogen zorgen voor de verbroedering in het dorp, omdat de buurtschappen er tevens een feest van maken. De jongeren van de verschillende buurtschappen trokken vroeger en nu nog met een tractor en platte wagen rond om alle andere erebogen te bewonderen. Tevens is een fietsroute uitgeschreven, zodat men ook per fiets deze erebogen kan zien. In 2019 waren dertig bogen geplaatst en was de fietsroute ongeveer 22 kilometer lang.

De erebogen worden door een jury beoordeeld. De prijsuitreiking wordt bekend gemaakt op het zogenaamde Bogenbal. Dit bal wordt georganiseerd door het gilde met als bedoeling de mensen die meegewerkt hebben aan het vervaardigen van de erebogen te bedanken voor hun inzet. De erebogen mogen uiterlijk een week blijven staan. In verband met het koningschieten wordt de kermis ook met een dag verlengd, zodat iedereen in gelegenheid is de erebogen te bezichtigen.

Gildekoningen

Gildekoningen van het Sint-Hubertusgulde

jaartal	koning
Onbekend	Theodorus Antonius Borret
1709	Johannes Dominicus van der Meulen
1720	Eijmert Gossens en Willemijn Berckers de huijsvrouw
1741	Mhr. van Loon, cappelaan tot Liessel
1751	Laurens van Helmont
1772	Goort van Rijt en Petronel Hendrik Eijmers koningin
1778	Antoni van Stratum
1784	Gerardus Gosens
1784	Ida Hanegraaf huijsvrou van Gerardus Gosens
1791	Joannus Millis
1797	Joannus van Loon
1802	Bartel Jansen
1809	H.J. Coolen
1816	Gerardus Antoni van Stratum
1821	Arnoldus Lutters en Maria Smits koningin
1825	Antoni Mennen en Engelin Hickspoors koningin
1829	Joannus van Doorne en Huberdina van Kuilenburg koningin
1845	Francis van Heugten
1849	Joannus van Heugten
1853	Joannus Lutters
1857	Hendrikus Smulders
1861	Joans van Otterdijk
1865	Theodorus van Heugten
1869	Franciscus van de Mortel
1873	Theodorus Hubertus van Stratem
1878	Wilhelmus Aarts
1881	Hendricus Aarts
1885	Hendricus Smits
1892	Franc. Janssen
1896	P.J. Wijlen
1900	H. Verberne
1901	Franc. Janssen
1905	Arn. van Bussel
1909	Joh. Ger. van Loon
1913	Henricus van Loon
1919	Leonardus Aarts
1927	Arn. Welten
1931	F. Goossens
1936	J.M. Joosten Pz
1939	A.M. van Loon Hzn
1947	H. Mennen THzn
1951	A. Bloemen
1955	G. Welten
1959	G. Welten
1963	P. van den Berkmortel
1967	M. Hurkmans (kringvoorzitter)
1971	H. Hikspoors en C. Strijbos
1975	Toon van Someren en Anny van Someren-Boots
1979	Theo Goevaerts en Jo Goevaerts-van Veghel
1983	Jan van den Berkmortel en Toos van den Berkmortel-de Louw
1987	Ties Joosten en Anneke Joosten-Martens
1991	Willy Rijnders
1995	Leon Damen en Nelly Damen van-Deurzen
1999	Louis van Eijk en Jeanne van Eijk-van Heugten
2003	Willy Rijnders
2007	Louis van Eijk en Jeanne van Eijk-van Heugten
2011	Hans Hikspoors en Karin Hikspoors-Konings
2015	Hans Hikspoors en Karin Hikspoors-Konings
2019	Jan Verberne en Anita Verberne-Vossen
2023	Roland van den Berkmortel en Patricia van den Berkmortel-Janssen

Externe link

• Officiële website van Sint-Hubertusgilde

Literatuur

• 50 jaar Gilden Peelland (1985) blz. 183-188.
• Mr.Gerard Engels - Kroniek van Liessel (1976) blz. 175-181.