Gerrit van Bakel (1943-1984)

Gerrit van Bakel
dec. 1973 - Foto: collectie Ton Hartjens
Persoonsinformatie
Volledige naam	Gerrit van Bakel
Geboorteplaats	IJsselsteyn
Geboortedatum	17 oktober 1943
Overl.plaats	Deurne
Overl.datum	18 november 1984
Partner(s)	Peternell Nies
Beroep(en)	beeldend kunstenaar

Gerrit van Bakel (1943-1984) was een beeldend kunstenaar, geboren in Ysselsteyn (gemeente Venray), uit Deurnese ouders.

Familie en gezin

Gerrit was een zoon van Antonius van Bakel (1905-1946) en Johanna Antonetta (Net) van den Eijnden (1908-1987).

Hij huwde met Peternell Nies, dochter van Petrus Johannes Mathias Nies (1921-2015) en Martina Martinali (1923-2010).

Uit dit huwelijk werden de volgende kinderen geboren:

1. Michiel, (1966)
2. Jenneke,
3. Dorus,

Algemeen

Na de lagere school vervolgde hij zijn opleiding aan het gymnasium bij de paters in Venray. Nadien volgde hij nog enkele jaren de Kunstacademie.

Van 1968 tot en met 1972 woonde en werkte Gerrit aan de Koolweg 34 te Helenaveen. In 1974 huurde Gerrit van Bakel een gedeelte van de oude pastorie aan de Kerkstraat in Deurne waar hij ging wonen en werken. Hier ontwierp hij meubels, zoals tafels, stoelen en kastjes. Later huurde hij een boerderij aan de Randweg in de Walsberg. Daar ontwikkelde hij zijn meer technische creaties.

Gerrit van Bakel verwierf internationale faam naar aanleiding van zijn tentoonstellingen in het Van Abbemuseum te Eindhoven in 1981 en 1984 en door zijn deelname aan de Documenta 7 te Kassel (Duitsland) in 1982.

Oeuvre

Het oeuvre van Gerrit van Bakel is in te delen in drie periodes: een vroege periode met schilderijen en werken op papier, de "multiplex-periode" met meubels, kinderspeelgoed en objecten in multiplex en de "machine-periode" met kinetische kunst, machineachtige objecten, gemaakt van staal (metaal) en werkend op natuurkrachten zoals zonlicht, koude, regen en wind.

In zijn machineachtige "beelden" of "dingen", zoals Gerrit van Bakel zijn werken zelf noemde, komen techniek en poëzie op een originele manier samen. Daardoor is hij in zijn uitgangspunt en thematiek te vergelijken met Panamarenko en Joseph Beuys.

Via een grote verbeeldingskracht, want "eens waren alle dingen slechts een droom in iemands hoofd", probeert hij de toeschouwer aan de natuurgeschiedenis te herinneren. Via de verbondenheid met de natuur van zijn eigen streek, de Peel, maakt hij de poëzie, probeert hij de kracht en de duurzaamheid van de natuur voelbaar en zichtbaar te maken. Volgens Gerrit van Bakel bepaalt het voorwerp het geestelijke en materiële beeld van de tijd waarin hij leeft en daarom noemt hij zijn denken het "voorwerpelijke denken". Hij wil ook de wereld "herontwerpen". "Ik denk dat de oplossingen voor de wereldproblemen niet in de politiek, in de ideologie of in de godsdienst liggen. Integendeel. Ik denk bij de punaise, de spijker, de computer, de straaljager, de wegenbouwmachine, de drainagebuis", aldus Van Bakel.
De energie die zijn machines aandrijft is het verschil in temperatuur tussen dag en nacht, licht en donker en als gevolg daarvan de uitzetting en inkrimping van materiaal onder invloed van warmte en vocht.

Zijn "beelden" zien er technisch uit, en vaak bewegen ze, eerder in millimeters dan in centimeters, als gevolg van het verschil in uitzettingscoëfficiënt. De titels, zoals "Dag- en Nachtmachine" of "Wereldwagentjes" zijn dikwijls de sleutel tot het werk. Gerrit van Bakel zoekt naar het verband tussen de natuur en de oorsprong van ideeën, zoals die ontstonden bij wetenschappers en onderzoekers in het verleden. In die zin proberen zijn "beelden" bewustzijn te produceren. Eén van de karakteristieken van zijn werk is dat het ook mensen probeert aan te spreken die niet zijn ingewijd in de wereld van de hedendaagse kunst.

• 
• 
• 
• 

"multiplex-periode"

• 
• 
• 
• 

"machine-periode"
Foto's: collectie Ton Hartjens

Navolging

Na het volgen van diverse studies besloot zijn zoon Michiel van Bakel uiteindelijk om in de voetsporen van zijn vader te treden en kunstenaar te worden. Hij schreef zich in op de kunstacademie van Arnhem en volgde van 1988 tot 1992 de opleiding vrije kunst en beeldhouwen.

Prijs

Op 15 november 2007 is de "Witteveen+Bos-prijs" voor Kunst+Techniek postuum aan Gerrit van Bakel toegekend. De jury had hem voorgedragen op grond van de breedte van zijn visie, zijn onbetwiste voortrekkersrol en de verbluffende kwaliteit van zijn oeuvre.

Vernoeming

In de Deurnese nieuwbouwwijk De Vennen werd omstreeks 2000 de Gerrit van Bakelstraat naar hem genoemd.

Externe links

• website over Gerrit van Bakel
• biografie

Bronnen, noten en/of referenties "De vakman achter het genie” ”Cor van Bakel: Ik heb meer van Gerrit geleerd dan hij van mij, Eindhovens Dagblad donderdag 7 februari 2002 – pagina 23