Heeft u correcties, aanvullingen of foto's bij een artikel dan kunt u die hier mailen.
Rabo-clubsupport leverde dit jaar 765,88 euro op. Allen die op ons stemden hartelijk dank!
Iedere eerste maandag- en woensdagochtend van de maand van 10 tot 12 uur kunt u ons bezoeken in het heemhuis

Rijksveldwacht brigade Deurne: verschil tussen versies

Uit DeurneWiki, de historische encyclopedie voor groot-Deurne.
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
 
(14 tussenliggende versies door 3 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
[[Bestand:29.527.JPG|thumb|350px|Leden van het korps Rijksveldwacht Deurne. Helemaal links, zittend: [[Johannes Bernardus Tegelaers (1888-1944)]], de overige leden zijn (helaas nog) onbekend.<br>Foto collectie Zus Peters-Tegelaers]]
[[Bestand:29.527.JPG|thumb|350px|Leden van Rijksveldwacht brigade Deurne. Helemaal links, zittend: [[Johannes Bernardus Tegelaers (1888-1944)]], de overige leden zijn (helaas nog) onbekend.<br>Foto collectie Zus Peters-Tegelaers]]
[[Bestand:12.915.jpg|thumb|350px|Voormalig [[politiebureau aan de Martinetstraat]]<br>Foto collectie Ton Hartjens]]
[[Bestand:29.532.jpg|thumb|350px|Foto uit 1977 van de dienstwoning van de brigadecommandant aan de Liesselseweg. Dit was feitelijk ook het politiebureau van de rijksveldwacht brigade Deurne - foto: Walther Jansen]]
[[Bestand:09.920 Uitsnede.jpg|thumb|200px|[[Johannes Bernardus Tegelaers (1888-1944)]] in het tuniek met een dubbele rij knopen, een vangsnoer zonder armkoord en met kwasten dat tot 1932 gedragen werd.<br>Foto collectie Ton Hartjens]]
[[Bestand:12.084.JPG|thumb|200px|[[ Joseph Vosmeer (1879-1948)]] in het tuniek met een enkele rij knopen en het vangsnoer met armkoord zonder kwasten dat in 1932 werd ingevoerd.<br>Foto collectie familie Vosmeer]]
Een '''Rijksveldwachter''' was de benaming van een politioneel ordehandhaver.


Een '''Rijksveldwachter''' was de benaming van een politioneel ordehandhaver.  
===Algemeen===
Ordeverstoringen op het platteland leidden vanaf 1848 tot een toenemende vraag naar rijkspolitie. In 1852 werd het Rijkspolitiebesluit uitgevaardigd, waarin werd besloten tot het instellen van een landelijk Korps Rijksveldwacht. Dit gebeurde in eerste instantie door [[gemeenteveldwachters]], jachtopzieners en andere gerechtsdienaren in te zetten als (onbezoldigde) rijksveldwachters. Er kwamen dus geen politiefunctionarissen bij, zodat de ordeverstoringen niet effectief bestreden konden worden.


Nederland kende '''gemeenteveldwachters''' en '''rijksveldwachters'''. De eersten hadden alleen bevoegdheden binnen de eigen gemeente, en daarom waren gemeenteveldwachters vaak tevens aangesteld als ''onbezoldigd rijksveldwachter''.
In 1858 startte het Korps Rijksveldwacht met een grootschalige werving om een sterkte van 700 man te bereiken. Het korps werd onderverdeeld in negen (9) districten (1e 's-Hertogenbosch, 2e Arnhem, 3e Zwolle, 4e 's-Gravenhage, 5e Middelburg, 6e Amsterdam, 7e Utrecht, 8e Leeuwarden en 9e Groningen)  met in totaal 130 brigades. De rijksveldwachters kregen algemene opsporingsbevoegdheid, geldend voor het gehele rijk.  


De gemeenteveldwachter was nauwelijks een professionele politieman. De gemeente vond de functie van veldwachter ook niet erg belangrijk. Hij werd slecht betaald en boezemde waarschijnlijk weinig ontzag in zijn doorgaans versleten uniform. Vaak moest een gemeenteveldwachter vragen of hij op kosten van de gemeente na jaren een nieuwe uniformjas mocht kopen.  
Het 1e district, het district 's-Hertogenbosch, bestond uit 20 brigades, te weten: 's-Hertogenbosch, Dussen, Drunen, Ravenstein, Boxmeer,  St. Oedenrode, Geldrop, Middelbeers, Tilburg, Breda, Geertruidenberg, Hoeven, Wouw, Maastricht, Geleen, Heerlen, Roermond, Weert, Blerick en de brigade Deurne.  


Ook het salaris van de gemeenteveldwachter was laag. Gemiddeld verdiende een gemeenteveldwachter rond 1900 zo'n 250 gulden per jaar. Verschil qua inkomen was afhankelijk van de neventaken. Was de gemeenteveldwachter ook [[gemeentebode]] en opzichter bij openbare werken, dan kreeg hij toeslagen van 25 tot 50 gulden per jaar.
Elke brigadecommandant  moest verantwoording afleggen aan de districtscommandant. De rijksveldwachters, inclusief de brigadecommandanten, werden regelmatig binnen het district gerouleerd / overgeplaatst.  


Vanaf de jaren 1930 treed een zekere professionalisering in. Zo had de gemeenteveldwachter recht op dertig gulden rijwielvergoeding, vijftig gulden diplomatoelage, honderd gulden uniformgeld, vrije woning en medische behandeling. De nieuwe gemeenteveldwachter stond ook niet meer overal alleen voor. Bij bijzondere gelegenheden als bijvoorbeeld de kermis stonden rijksveldwachters van het district of leden van de [[Koninklijke Marechaussee]] hem bij. De gemeenteveldwachter werd vanaf de jaren dertig ook ingezet als zedenmeester.
=== Brigade Deurne===
Het is nog niet helemaal duidelijk welke gemeenten onder de brigade Deurne ressorteerden. Vast staat echter dat leden van de brigade Deurne gestationeerd werden in Asten, Bakel, Deurne, Gemert, Liessel, Milheeze en Neerkant en dat ze verantwoording moesten afleggen aan de brigadecommandant  in Deurne. De brigade werd intern vaak omschreven als "Brigade Rijksveldwacht 1e district Deurne".  


==Bewapening==
===Huisvesting===
De Gemeente Veldwachters in [[Deurne en Liessel]] waren allemaal uitgerust met een zogenaamde “Hartsvanger” (een kort en dik snijzwaard).
De gemeenteveldwachter had een kamertje in het [[raadhuis]], later in het [[gemeentehuis]] van Deurne dat als politiebureau moest dienen. De Rijksveldwacht brigade Deurne moest echter vanuit zijn steeds wisselende woonhuis opereren. In 1911 kreeg de brigadecommandant in Deurne, op voorspraak van Brigadier-majoor der rijksveldwacht [[Christiaan Jansen (1865-1941)]], de beschikking over een vaste dienstwoning aan de [[Liesselseweg]] A.102, na 1955  [[Oude Liesselseweg 8|Liesselseweg 8]] in Deurne.
In 1927 werd er een nieuwe provinciale instructie van kracht die aangaf dat een Gemeente Veldwachter in Noord-Brabant in het bezit moest zijn van een “Klewang”  of “Sabel”.
Na overleg met de andere veldwachters stuurde Chef Veldwachter [[Franciscus de Clerck (1885-1958)]] op 19 januari 1927 een brief aan B&W van Deurne en Liessel dat er gekozen was voor  de “Klewang” met het verzoek “elke gemeenteveldwachter in het bezit te stellen van een Klewang volgens het alhier aanwezige model”. Uiteindelijk is het toch geen klewang geworden, maar een sabel (de zg. veldwachterssabel).<ref>Archief Jacq de Clerck, kleinzoon van Franciscus de Clerck</ref>


==Bureau==
===Rivaliteit===
Op Deurnes grondgebied waren in die tijd drie verschillende “soorten” politie werkzaam die onder drie verschillende ministers en ministeries vielen:
#De gemeenteveldwachter werd benoemd door de commissaris der koningin en, moest verantwoording afleggen aan de burgemeester en viel (indirect) onder het ministerie van binnenlandse zaken.
# De rijkspolitiezorg werd uitgeoefend door het Korps Rijksveldwacht, onder het ministerie van Justitie.
#De Marechaussee,  de militairen van het Wapen die onder Defensie vielen, werden na twee jaar dienst automatisch onbezoldigd rijksveldwachter, met algemene opsporingsbevoegdheid.


In die tijd was het ook heel gewoon dat een veldwachter / politieman een bureau aan huis had of in het bureau woonde. In het eerste geval kreeg de betreffende veldwachter daar dan een (kleine) vergoeding voor. In het tweede geval woonde hij er meestal gratis. De verzorging van de arrestanten was dan tevens zijn taak. Meetstal draaide de vrouw des huizes daarvoor op want de arrestanten aten met de pot mee. In Deurne bijvoorbeeld fungeerde een deel van huize [[Landzicht]] ([[Stationsstraat]] A.53), het woonhuis van groepscommandant [[Theodorus Johannes Koenders (1896-1974)|Theo Koenders]], tot 1953 als "[[Politiebureau aan de Stationsstraat|groepsbureau]]". Na die tijd werd het [[Politiebureau in het gemeentehuis|politiebureau]] in het [[Gemeentehuis]] gevestigd en weer later in het [[politiebureau aan de Martinetstraat]].
Het politiebestel werd hierdoor gekenmerkt door een gebrek aan centralisatie en door verdeeldheid, waarbij diverse soorten politiekorpsen, van gemeente en rijk, civiel en militair, met verschillen in opsporingsbevoegdheid, naast en door elkaar heen werkten zonder strikte territoriale scheiding.


==Korps Rijkspolitie==
===Korps Rijkspolitie===
In 1945 kreeg Deurne de beschikking over een meer professionele politieorganisatie, het korps:[[Rijkspolitie Deurne]].
In november 1945 werd het korps Rijkspolitie opgericht met ruim 300 "landgroepen" waaronder een [[Rijkspolitie Deurne|landgroep]] die in de gemeente Deurne werkzaam was.  


Zie ook de artikelen [[Bijzondere veldwachters]] en [[Politie]].
Door de oprichting van het korps Rijkspolitie en de gemeentepolitiekorpsen werden de rijksveldwacht en de gemeenteveldwacht formeel opgeheven. Curieus was dat het besluit wel toeliet dat nog mensen benoemd konden  worden als onbezoldigd gemeente- of rijksveldwachter.  


 
===Bronnen===
(Rijks)veldwachters, werkzaam in de "gemeente Deurne (en Liessel)", waren (lijst nog onvolledig):
*Persoonlijk archief van [[Johannes Albertus Blaauw (1928)| Johannes Albertus (Bertus alias Jan ) Blaauw (1928)]]
*"Jaarboekje voor de politie in Nederland" van 1937 respectievelijk 1940.  
*" De politiegeschiedenis op hoofdlijnen", Jos Breukers, ongedateerd (conservator Nederlands Politiemuseum).<ref>[http://www.politiemuseum.nl/UserFiles/File/politiegeschiedenis_op_hoofdlijnen.pdf  "De politiegeschiedenis op hoofdlijnen" (PDF) ]</ref>
===Overzicht===
Hierbij een opsomming van de rijksveldwachters die tot het korps Rijksveldwacht brigade Deurne behoorden en ook als zodanig binnen de gemeentegrenzen werkzaam zijn geweest. '''Niet opgenomen zijn''' de jachtopzieners en gemeenteveldwachters die tevens tot onbezoldigd rijksveldwachter benoemd waren of leden van de brigade die in omliggende gemeenten gestationeerd waren.  (Deze lijst is niet volledig!):
{| class="wikitable sortable"  
{| class="wikitable sortable"  
|-
|-
! Naam
! Opmerking
! Periode
! Periode
!Rang
! Rijksveldwachter
! Rang
! Standplaats
! Bijzonderheden
|-
|-
|[[Michiel Aarts|Aarts, Michiel]]||onbezoldigd||ca 1870 - ca 1875||
|1858 - ca 1877 ||[[Hendrik Kartner (1818-1881)|Kartner, Hendrik]]||??||??||onbezoldigd
|-
|-
|[[Petrus Johannes Aarts (1867-1918)|Aarts, Petrus Johannes]]|| || ||gemeenteveldwachter
|1870 - 1888 ||[[Johannes Baptista Kartner (1838-1904)|Kartner, Johannes Baptista]]||??||??|| onbezoldigd
|-
|-
|[[Franciscus Althuizen (1830-1917)|Althuizen, Franciscus]]|| || ||gemeenteveldwachter
|1878 - 1883 ||[[Arie Ouwerling (1832-1918)|Ouwerling, Arie]]||brigadier||??
|-
|-
|[[Nicolaas Willem Hendrik Althuizen (1794-1860)|Althuizen, Nicolaas]]|| || ||veldwachter
|1883 - 1883 ||[[Christiaan Aalbart Hendriksen (1835-1920)|Hendriksen, Christiaan Aalbart]]||??||??
|-
|-
|[[Nicolaas Althuizen (1855-1926)|Althuizen, Nicolaas]]||onbezoldigd||1877 - 1898||rijks-veldwachter
|1884 - 1887 ||[[Carel Leendert Johannes Bruggemans (1846-1927)|Bruggemans, Carel Leendert Johannes]]||brigadier||?
|-
|-
|[[Pieter François Althuizen (1865-1939)|Althuizen, Pieter François]]|| || ||gemeenteveldwachter
|1886 tot 1889 ||[[Evert Huizing (1860-1914)|Huizing, Evert]]|| rijksveldwachter 3e klas (jachtopziener)||??
|-
|-
|[[Willem Althuizen (1868-1911)|Althuizen, Willem]]|| ||1891 - 1892||veldwachter
|1887 - 1895 ||[[Eduard François Orleans (1844-1895)|Orleans, Eduard François]]||brigadier ||??
|-
|-
|[[Johannes Albertus Blaauw (1898-1985)|Blaauw, Johannes Albertus]]|| ||1938 - 1946||brigadier-majoor
|1894 tot 1906||Huizing, Evert||brigadier-titulair ||??
|-
|-
|[[Francis Boerenkamp (1868-1931)|Boerenkamp, Francis]]||     ||ca 1905-1931||  
|1895 - 1898 ||[[Jan Hendrik van der Hammen (1849-1898)|Hammen, van der Jan Hendrik]]|| brigadier||??
|-
|-
|[[Paulus Gerardus Boomgaard (1872-1909)|Boomgaard, Paulus Gerardus]]|| ||1906 - 1907||rijksveldwachter
|1899 - 1920 ||[[Franciscus van de Warenburg (1843-1920)|Warenburg,van de Franciscus]]|| brigadier||??
|-
|-
|[[Theodorus Martinus Maria van Boven (1909-1989)|Boven, van Theodorus]]|| ||? - ?||?
|1906 - 1907||[[Paulus Gerardus Boomgaard (1872-1909)|Boomgaard, Paulus Gerardus]]||?? ||??
|-
|-
|[[Carel Leendert Johannes Bruggemans (1846)|Bruggemans, Carel Leendert Johannes]]||||1884 - 1887 ||brigadier rijksveldwacht
|1912-1924 ||[[Christiaan Jansen (1865-1941)|Jansen, Christiaan]]||brigadecommandant||Deurne centrum
|-
|-
|[[Franciscus de Clerck (1885-1958)|Clerck Franciscus]]||||1916 - 1940 ||chef-veldwachter
|1924-1930||[[Gerardus Houtermans (1871-1948)|Houtermans, Gerardus]]||brigadecommandant||Deurne centrum
|-
 
|[[Jacobus Vincentius van den Essen (1843-1902)|Essen, van den Jacobus Vincentius]]||onbezoldigd||1881 - 1885||rijksveldwachter
|-
|[[Paulus Fransen (1833-1896)|Fransen, Paulus]]|| ||1876 - 1892||veldwachter Vlierden
|-
|[[Piet Fransen (1869-1950)|Fransen, Piet]]|| ||1926 - 1928||veldwachter Deurne
|-
|[[Jan Hendrik van der Hammen (1849-1898)|Hammen, van der Jan Hendrik]]|| ||1895 - 1898||brigadier rijksveldwacht
|-
|[[Arnoldus van der Heijden (1880)|Heijden, van der Arnoldus]]||onbezoldigd (Vlierden)||voor 1907 -||rijksveldwachter
|-
|[[Johannes van der Heijden (1821-1871)|Heijden, van der Johannes]]||onbezoldigd||1852-1871||
|-
|[[Christiaan Albertus Hendriksen (1835)|Hendriksen, Christiaan Albertus]]|| ||1883 - 1883||rijksveldwachter
|-
|[[Nol van den Heurik|Heurik, van den Arnoldus]]||    ||? - ?||
|-
|[[Johannes Hendricus van den Heuvel (1886-1969)|Heuvel,van den Johannes Hendricus]]|| || ||gemeenteveldwachter
|-
|[[Gerardus Hoebergen (1855-1931)|Hoebergen, Gerardus]]||onbezoldigd||voor 1892 - na 1900||veldwachter
|-
|[[Antonie van Hoek (1844-1915)|Hoek, van Antonie]]||onbezoldigd<ref>in dienst bij [[Jan van de Griendt]]</ref>||1865 - ca 1877||
|-
|[[Francis van Hoek (1838-1910)|Hoek, van Francis]]||onbezoldigd||1862 - 1910||
|-
|[[Evert Huizing (1860-1914)|Huizing, Evert]]||    ||1886 - na 1889||3e klas, rijksveldwachter
|-
|[[Wilhelmus Iven (1875-1958)|Iven, Wilhelmus]]||onbezoldigd (Vlierden)||1901 - 1907||gemeenteveldwachter
|-
|[[Christiaan Jansen (1865-1941)|Jansen, Christiaan]]||||1912-1924||brigadier-majoor rijksveldwacht
|-
|[[Hendrik Kartner (1818-1881)|Kartner, Hendrik]]||onbezoldigd||1858 - ca 1877||rijksveldwachter
|-
|[[Johannes Baptista Kartner (1838-1904)|Kartner, Johannes Baptista]]||onbezoldigd||1870 - 1888||rijksveldwachter
|-
|[[Willem Keunen (1845-1940)|Keunen, Willem]]||onbezoldigd||1877 - ca 1879||
|-
|[[Theodorus Johannes Koenders (1896-1974)|Koenders, Theo]]|| ||1943 - 1945||groepscommandant
|-
|[[Sebastiaan Liebregts|Liebregts, Sebastiaan]]||onbezoldigd (Vlierden)||1906 - ||
|-
|[[Adriaan Maas (1836-1915)|Maas, Adriaan]]||onbezoldigd||1862 - 1865||veldwachter
|-
|[[A. Martens|Martens, A]]||onbezoldigd||ca 1902||
|-
|[[Eduard François Orleans (1844-1895)|Orleans, Eduard François]]|| ||1887 - 1895||brigadier rijksveldwachter
|-
|-
|[[Arie Ouwerling|Ouwerling, Arie]]|| ||1878 - 1883||brigadier
|1929 - 1932 ||[[Jacobus Pijnen (1892-1965)|Pijnen, Jacobus]]|| ??|| Deurne centrum
|-
|-
|[[Jacobus Pijnen (1892-1965)|Pijnen, Jacobus]]|| ||1929 - 1932||rijksveldwachter
|1930 - 1934 ||[[Josephus Marinus Wilhelmus Geerts (1881-1937)|Geerts, Josephus Marinus Wilhelmus]]|| brigadecommandant|| Deurne centrum
|-
|-
|[[Walterus Roest (1867-1947)|Roest, Walterus]]|| ||1901 - 1925||gemeenteveldwachter
|1932 - 1936 ||[[Joseph Vosmeer (1879-1948)|Vosmeer, Joseph]]||brigadier-titulair ||Deurne centrum
|-
|-
|[[Cornelis Rooijakkers (1848-1913)|Rooijakkers, Cornelis]]||Vlierden|| ||buitengewoon veldwachter
|1934 - 1938 ||[[Johannes Franciscus Maas (1882)|Maas, Johannes Franciscus]]||brigadecommandant|| Deurne centrum
|-
|-
|[[Eimericus Antonius van Schaik (1891-1952)|Schaik, Eimericus Antonius]]|| ||1914 -1915||gemeenteveldwachter
|1936-?||[[Mathias Hubertus Urlings (1888-1970)|Urlings, Mathias Hubertus]]|| brigadier-titulair ||Deurne centrum
|-
|[[Antonius van Schijndel (1855-1927)|Schijndel, van Antonius]]||onbezoldigd||1892 - na 1898||
|-
|[[Antonie Slaats (1863-1947)|Slaats, Antonie]]||onbezoldigd||1893 - 1906||veldwachter
|-
|[[Hendrik Strijbosch|Strijbosch, Hendrik]]||onbezoldigd<ref>in dienst bij baron De Smeth</ref>||1865 - ca 1877||
|-
|[[Mathias Hubertus Urlings (1888-1970)|Urlings, Mathias Hubertus]]|| ||1936 - ? ||brigadier-titulair rijksveldwachter
|-
|[[Johannes Paulus van de Ven (1837-1916)|Ven, van de Johannes Paulus]]||onbezoldigd||? - 1873||veldwachter
|-
|[[Hendrik Verstappen (1883-1962)|Verstappen, Hendrik]]|| ||1919 - ?||gemeenteveldwachter
|-
|[[Johannes Hendricus Verstappen (1891-1963)|Verstappen, Johannes Hendricus]]|| ||1914 - 1915||veldwachter
|-
|[[Joseph Vosmeer (1879-1948)|Vosmeer, Joseph]]|| ||1932 - 1936|| brigadier-titulair rijksveldwachter
|-
|[[Antonius Johannes Vosters (1855-1924)|Vosters, Antonius Johannes]]|| ||1890 - ? ||rijksveldwachter
|-
|[[Johannes Alphons Vullings (1876-1935)|Vullings, Johannes Alphons]]|| || ||veldwachter
|-
|[[Franciscus van de Warenburg (1843-1920)|Warenburg,van de Franciscus]]|| ||1899 - 1920||brigadier-rijksveldwachter
|-
|[[Coenraad Wilhelmus Wich (1845)|Wich, Coenraad Wilhelmus]]|| ||1885 - 1888||veldwachter
|-
|-
|1938 - 1946||[[Johannes Albertus Blaauw (1898-1985)|Blaauw, Johannes Albertus]]||brigadecommandant || Deurne centrum
|}
|}
 
{{appendix}}  
{{refs}}  
[[categorie: lijsten]]
[[categorie: lijsten]]
[[Categorie:Gezagsdrager]]
[[Categorie:Gezagsdrager]]
[[Categorie:Politie]]
[[Categorie:Politie]]

Huidige versie van 22 feb 2018 om 16:57

Leden van Rijksveldwacht brigade Deurne. Helemaal links, zittend: Johannes Bernardus Tegelaers (1888-1944), de overige leden zijn (helaas nog) onbekend.
Foto collectie Zus Peters-Tegelaers
Foto uit 1977 van de dienstwoning van de brigadecommandant aan de Liesselseweg. Dit was feitelijk ook het politiebureau van de rijksveldwacht brigade Deurne - foto: Walther Jansen
Johannes Bernardus Tegelaers (1888-1944) in het tuniek met een dubbele rij knopen, een vangsnoer zonder armkoord en met kwasten dat tot 1932 gedragen werd.
Foto collectie Ton Hartjens
Joseph Vosmeer (1879-1948) in het tuniek met een enkele rij knopen en het vangsnoer met armkoord zonder kwasten dat in 1932 werd ingevoerd.
Foto collectie familie Vosmeer

Een Rijksveldwachter was de benaming van een politioneel ordehandhaver.

Algemeen[bewerken | brontekst bewerken]

Ordeverstoringen op het platteland leidden vanaf 1848 tot een toenemende vraag naar rijkspolitie. In 1852 werd het Rijkspolitiebesluit uitgevaardigd, waarin werd besloten tot het instellen van een landelijk Korps Rijksveldwacht. Dit gebeurde in eerste instantie door gemeenteveldwachters, jachtopzieners en andere gerechtsdienaren in te zetten als (onbezoldigde) rijksveldwachters. Er kwamen dus geen politiefunctionarissen bij, zodat de ordeverstoringen niet effectief bestreden konden worden.

In 1858 startte het Korps Rijksveldwacht met een grootschalige werving om een sterkte van 700 man te bereiken. Het korps werd onderverdeeld in negen (9) districten (1e 's-Hertogenbosch, 2e Arnhem, 3e Zwolle, 4e 's-Gravenhage, 5e Middelburg, 6e Amsterdam, 7e Utrecht, 8e Leeuwarden en 9e Groningen) met in totaal 130 brigades. De rijksveldwachters kregen algemene opsporingsbevoegdheid, geldend voor het gehele rijk.

Het 1e district, het district 's-Hertogenbosch, bestond uit 20 brigades, te weten: 's-Hertogenbosch, Dussen, Drunen, Ravenstein, Boxmeer, St. Oedenrode, Geldrop, Middelbeers, Tilburg, Breda, Geertruidenberg, Hoeven, Wouw, Maastricht, Geleen, Heerlen, Roermond, Weert, Blerick en de brigade Deurne.

Elke brigadecommandant moest verantwoording afleggen aan de districtscommandant. De rijksveldwachters, inclusief de brigadecommandanten, werden regelmatig binnen het district gerouleerd / overgeplaatst.

Brigade Deurne[bewerken | brontekst bewerken]

Het is nog niet helemaal duidelijk welke gemeenten onder de brigade Deurne ressorteerden. Vast staat echter dat leden van de brigade Deurne gestationeerd werden in Asten, Bakel, Deurne, Gemert, Liessel, Milheeze en Neerkant en dat ze verantwoording moesten afleggen aan de brigadecommandant in Deurne. De brigade werd intern vaak omschreven als "Brigade Rijksveldwacht 1e district Deurne".

Huisvesting[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeenteveldwachter had een kamertje in het raadhuis, later in het gemeentehuis van Deurne dat als politiebureau moest dienen. De Rijksveldwacht brigade Deurne moest echter vanuit zijn steeds wisselende woonhuis opereren. In 1911 kreeg de brigadecommandant in Deurne, op voorspraak van Brigadier-majoor der rijksveldwacht Christiaan Jansen (1865-1941), de beschikking over een vaste dienstwoning aan de Liesselseweg A.102, na 1955 Liesselseweg 8 in Deurne.

Rivaliteit[bewerken | brontekst bewerken]

Op Deurnes grondgebied waren in die tijd drie verschillende “soorten” politie werkzaam die onder drie verschillende ministers en ministeries vielen:

  1. De gemeenteveldwachter werd benoemd door de commissaris der koningin en, moest verantwoording afleggen aan de burgemeester en viel (indirect) onder het ministerie van binnenlandse zaken.
  2. De rijkspolitiezorg werd uitgeoefend door het Korps Rijksveldwacht, onder het ministerie van Justitie.
  3. De Marechaussee, de militairen van het Wapen die onder Defensie vielen, werden na twee jaar dienst automatisch onbezoldigd rijksveldwachter, met algemene opsporingsbevoegdheid.

Het politiebestel werd hierdoor gekenmerkt door een gebrek aan centralisatie en door verdeeldheid, waarbij diverse soorten politiekorpsen, van gemeente en rijk, civiel en militair, met verschillen in opsporingsbevoegdheid, naast en door elkaar heen werkten zonder strikte territoriale scheiding.

Korps Rijkspolitie[bewerken | brontekst bewerken]

In november 1945 werd het korps Rijkspolitie opgericht met ruim 300 "landgroepen" waaronder een landgroep die in de gemeente Deurne werkzaam was.

Door de oprichting van het korps Rijkspolitie en de gemeentepolitiekorpsen werden de rijksveldwacht en de gemeenteveldwacht formeel opgeheven. Curieus was dat het besluit wel toeliet dat nog mensen benoemd konden worden als onbezoldigd gemeente- of rijksveldwachter.

Bronnen[bewerken | brontekst bewerken]

Overzicht[bewerken | brontekst bewerken]

Hierbij een opsomming van de rijksveldwachters die tot het korps Rijksveldwacht brigade Deurne behoorden en ook als zodanig binnen de gemeentegrenzen werkzaam zijn geweest. Niet opgenomen zijn de jachtopzieners en gemeenteveldwachters die tevens tot onbezoldigd rijksveldwachter benoemd waren of leden van de brigade die in omliggende gemeenten gestationeerd waren. (Deze lijst is niet volledig!):

Periode Rijksveldwachter Rang Standplaats Bijzonderheden
1858 - ca 1877 Kartner, Hendrik ?? ?? onbezoldigd
1870 - 1888 Kartner, Johannes Baptista ?? ?? onbezoldigd
1878 - 1883 Ouwerling, Arie brigadier ??
1883 - 1883 Hendriksen, Christiaan Aalbart ?? ??
1884 - 1887 Bruggemans, Carel Leendert Johannes brigadier ?
1886 tot 1889 Huizing, Evert rijksveldwachter 3e klas (jachtopziener) ??
1887 - 1895 Orleans, Eduard François brigadier ??
1894 tot 1906 Huizing, Evert brigadier-titulair ??
1895 - 1898 Hammen, van der Jan Hendrik brigadier ??
1899 - 1920 Warenburg,van de Franciscus brigadier ??
1906 - 1907 Boomgaard, Paulus Gerardus ?? ??
1912-1924 Jansen, Christiaan brigadecommandant Deurne centrum
1924-1930 Houtermans, Gerardus brigadecommandant Deurne centrum
1929 - 1932 Pijnen, Jacobus ?? Deurne centrum
1930 - 1934 Geerts, Josephus Marinus Wilhelmus brigadecommandant Deurne centrum
1932 - 1936 Vosmeer, Joseph brigadier-titulair Deurne centrum
1934 - 1938 Maas, Johannes Franciscus brigadecommandant Deurne centrum
1936-? Urlings, Mathias Hubertus brigadier-titulair Deurne centrum
1938 - 1946 Blaauw, Johannes Albertus brigadecommandant Deurne centrum
Bronnen, noten en/of referenties
Overgenomen van "https://www.deurnewiki.nl/wiki/index.php?title=Rijksveldwacht_brigade_Deurne&oldid=262108"