Heeft u correcties, aanvullingen of foto's bij een artikel dan kunt u die hier mailen.
Rabo-clubsupport leverde dit jaar 765,88 euro op. Allen die op ons stemden hartelijk dank!
Iedere eerste maandag- en woensdagochtend van de maand van 10 tot 12 uur kunt u ons bezoeken in het heemhuis

Peelland

Uit DeurneWiki, de historische encyclopedie voor groot-Deurne.
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Peelland is de benaming voor het zuid-oostelijk deel van de provincie Noord-Brabant, waarin de gemeente Deurne ligt. De naam is afgeleid van de naam van een hoogveengebied dat de oostelijke grens van de streek vormt, de Peel.



Het Kwartier van Peelland is tevens de benaming voor één van de vier kwartieren van de voormalige Meierij van 's-Hertogenbosch, die in de zestiende en zeventiende eeuw weer een onderdeel van het hertogdom Brabant vormde. De andere drie kwartieren van deze meierij waren Kwartier van Kempenland, Kwartier van Maasland en Kwartier van Oisterwijk met ieder hun eigen kwartierschout en andere fucntionarissen. De bestuurlijke hoofdplaats van Peelland was in de Middeleeuwen de plaats Sint-Oedenrode, dat haar positie mogelijk ontleende aan haar voormalige functie van hoofdzetel voor het Graafschap Rode. Het graafschap Rode is volgens historicus Martien van Asseldonk mogelijk de voorloper van het kwartier Peelland.

Het "Kwartier van Peelland" bestond uit de heerlijkheden:
Asten, Beek en Donk, Deurne, Geldrop, Heeze, Helmond, Kranendonk, Leende en Zesgehuchten, Liempde, Lieshout, Liessel, Mierlo, Sterksel, Stiphout en Croy en Vlierden.
en navolgende statendorpen:
Aarle, Bakel, Breugel, Erp, Lierop, Nederwetten, Nuenen-Gerwen, St-Oederode, Schijndel, Someren, Son, Tongelre en Veghel.


Later verschoof de geografische aanduiding van Peelland ietwat naar het zuidoosten van Brabant. De bestuurlijke rol van het kwartier werd overgenomen door Helmond, nu één van de belangrijkste plaatsen in Peelland en de huidige "hoofdstad van de Peel".


Peelland moet niet verward worden met de Peel, een naam voor het hoogveengebied. In het dagelijks spraakgebruik wordt de streek ook wel eens aangeduid met Peel, doch dit is feitelijk incorrect.

De Kwartiervergaderingen en de verslaglegging

De kwartiersvergaderingen werden in de beginfase altijd uitgeschreven door de kwartierschout en via een bode werden uitnodigingen bezorgd in de diverse plaatsen. De griffier zorgde voor het vastleggen van de belangrijkste zaken die ter vergadering werden ingebracht. De slotformule luidde meestal "...aldus gedaen geproponeert (=voorgesteld) ende geresolveert (= besloten) ten daege maende ende jaere voers[creven]...", ondertekend door de griffier.

Uit ieder statendorp of heerlijkheid moest een afgevaardigde aanwezig zijn bij de vergaderring van het kwartier. De afgevaardigde mocht een vervanger aanwijzen, maar dat moest wel iemand zijn die onder ede stond, zoals een secretaris of borgemeester. De jaarlijkse vergoeding voor de afgevaardigde bedroeg volgens het reglement van 1694 voor ieder dorp 25 gulden. Meestal werd er in Helmond vergaderd, soms ook in Aarle-Rixtel. In maart 1666 werd er "overmits dese troubele tijden binnen de stadt 's-Hertogenbossch ten huijse van Hendrick van Berchem vergaderd.

Enkele opmerkelijke zaken

Op 8 maart 1668, dus vier jaar eerder dan wat landelijk als het rampjaar 1672 bekend staat, kwamen enkele vertegenwoordigers van het kwartier van Peelland met de hoofdschout van Den Bosch bijeen in Helmond. Ze bespraken de rampzalige toestand in het kwartier Peelland, er was namelijk massale veesterfte, door het aanhoudende hoog water was veel hooi bedorven, door de daarop volgende droogte en hagelbuien was ook nog eens de oogst grotendeels verloren gegaan. Voeg daar nog bij dat met zowel Franse als Staatse troepen had moeten inkwartieren.

In mei 1668 hielden zich wolven op in de omgeving van Helmond, Aarle en Beek, die schade aanrichtten bij het vee. Op 29 mei werd besloten tot een generaele wolffsjacht om die dieren te verjagen en, zo mogelijk, te doden, waarbij ook de andere kwartieren en het land van Ravenstein betrokken werden

Deurnese en Vlierdense afgevaardigden bij de vergaderingen van kwartier Peelland
Datum Deurne Vlierden
12 maart 1663 Philips Claessen, schepen Willem Hendricx, borgemeester
2 mei 1663 Michiel Hendrick Goloffs, president Jan Hendricx, borgemeester
15 oktober 1664 Johan van Gemert, drossaard Wilbert Adriaens, borgemeester
5 januari 1665 Johan van Gemert, drossaard Otto de Visschere, gecommitteerd
10 maart 1665 Jan van Gemert, drossaard Peter Andriessen
4 mei 1665 Johan van Gemert, drossaard, en mr. Laureijns, gecommitteerde Otto de Visscher, Aerdt Marcelis en Andries Goorts, gecommitteerden
22 maart 1666 de drossaard en president Jan Hagemans, schepen
29 mei 1666 Michiel Hendrick Goloffs, president, en Jacob Goorts, schepen
18 april 1667 Michiel Hendrick Goloffs Peter Tijssen, borgemeester
14 mei 1667 Michiel Hendrick Goloffs
29 mei 1668 Michiel Hendrick Golooffs, president
17 maart 1669 Michiel Hendrick Goloffs, president
3 april 1669 Michiel Hendrick Goloffs
9 juni 1670 Hendrick van Winterlroij, drossaard Peter Joosten, borgemeester
21 juni 1670 baron Van Leefdael, heer van Deurne, en drossaard Wintelroij Peter Joosten, borgemeester
6 september 1670 Hendrick Wintelroij, droassaard Peter Joosten, borgemeester
28 oktober 1671 jonker Winterroij, drossaard Joannes Roeffs, secretaris, Frans Willems, borgemeester
27 april 1672 jonker Van Winteroeij, drossaard
9 mei 1672 jonker Winterroeij
14 april 1694 Louis Caesteker, drost Jan Vervoorendonck, borgemeester
13 juli 1801 Eijmert Hendrik Goossens P. Fransen
12 juli 1802 Eijmert Hendrik Goossens en Willem de Veth P. Fransen, president, en A. Ramaer, secretaris
31 mei 1803 Hendrik Aarts Johannes Goossens en A. Ramaer, secretaris
11 juli 1803 Willem Antony van de Mortel, lid van ’t gemeentebestuur Johs. Goossens, president, en A. Ramaer, secretaris
3 oktober 1803 Francis Verbeek, lid van ’t gemeentebestuur, en G. van Riet, secretaris Joseph van Tilburg, schepen
2 januari 1804 Hendrik Aarts en Gerrit van Riet, secretaris Johannes Goossens, president, en A. Ramaer, secretaris
9 juli 1804 Hendrik Aarts Johannes Goossens, president, en Antony Ramaer, secretaris
8 juli 1805 Adriaan Corstens en G. van Riet secretaris Johannes Goossens, president, en A. Ramaer, secretaris
14 juli 1806 A. Corstiaans, president Th.J. Sengers, schout
13 juli 1807 Adriaan Corstiaans Theodorus Zengers, schout, en A. Ramaer secr.
11 juli 1808 Adriaan Corstiaans en G. van Riet, secretaris Theodorus Jois Sengers, schout civiel, en Johs. Goossens
10 hooimaand (juli) 1809 A. Corstiaans Johs. Goossens en Johs. Meulendijks
9 juli 1810 Adriaans Corstiaans en G. van Riet, secretaris Johannes Goossens


Literatuur

Henk Beijers - Wetenswaardigheden uit de Kwartiersarchieven van Peelland I- in D'n Uytbeyndel nr 32 (najaar 1995) pagina 2-4.