Elisabeth Hurckmans

Elisabeth Hurckmans

Elisabeth Hurckmans (Deurne, circa 1688) was non en overste van het klooster Nazareth te Waalwijk.

Elisabeth Hurckmans was een dochter van Antonie Hurckmans, president-schepen van Deurne en herbergier in De Roode Leeuw, en Catharina van der Zanden. Ze was het oudste kind uit het eerste huwelijk van Antonie Hurckmans. Haar jongere zus Antonetta trouwde met de bekende Deurnese chirurgijn Cornelis de Loijer.

Als tienjarig meisje moest zij in 1698, samen met nog acht andere meisjes, een verklaring afleggen over het onzedig gedrag van schoolmeester Willem van Esch.

Zij werd geprofest in het klooster Soeterbeeck, toen nog te Nuenen gelegen. In 1730 werd ze door de pauselijke nuntius te Brussel aangesteld als moeder-overste in het Waalwijkse klooster Nazareth. Op 24 januari van dat jaar kwam ze in Waalwijk aan en nam haar intrek in de gastenkamer. De volgende dag trad ze als mater in en ging regelrecht naar de kapel waar ze een intreedster, Augustina van Maesacker, voor het eerst het habijt omdeed.
Onder druk van de Waalwijkse secretaris en provisioneel drossaard Otto Juinen werden later de nonnen gedwongen dat klooster te verlaten.
Op 21 november 1731 vertrokken de nonnen heel vroeg in de morgen naar de gezusters Couwenbergh te Besoyen, maar Elisabeth Hurckmans, die moeilijk kon lopen, doordat ze water in haar benen had gekregen, kreeg toestemming om nog enige dagen in het klooster te blijven en alles in te pakken voor het definitieve vertrek uit het Waalwijkse klooster. Op 24 november verlieten de laatste nonnen 's morgens om vijf uur het klooster. Terwijl men met de karren langs de kapel reed zei Elisabeth Hurckmans het volgende versje:

Adieu dan Nazareth
Adieu ons Cabinet
Adieu dan alle onze vrienden
Adieu wij nemen de vlucht
Met menige droeve zucht
Met ons welbeminden

Via Tilburg, Corssendonk en Brecht kwam men eind april 1733 te Antwerpen aan. In deze stad hadden ze van Claudius Roelants enige huizen gekregen waarin het nieuwe klooster ondergebracht kon worden. Elisabeth Hurckmans zou ook in Antwerpen voor vele problemen komen te staan. Het vertrek uit Waalwijk naar Antwerpen is in een "dagboek" samengevat. Wie het heeft geschreven is niet met zekerheid te zeggen. Dit "dagboek" is uitgegeven door J.E. Buschmann te Antwerpen in 1859.

Schilderij

Het afgebeelde olieverfschilderij op linnen (ongeveer 1x1 meter) is in 1739 waarschijnlijk te Antwerpen geschilderd.
Linksboven op het schilderij staat: AETATIS SVAE 49
rechtsboven staat: ELISABETH HURCKMANS
linksonder staat: HUIUS CONGREGATIONIS
en rechtsonder: PRIMA MATER

Begin 20ste eeuw bevond dit schilderij zich bij de Deurnese gemeentesecretaris Joseph Louis Janssens alias D'n Bismarck, wonende aan de Lagekerk, en daarna bij diens zoon Jan Janssens burgemeester van Vlierden en later wonend te Schijndel en Heeze. In 1981 droeg Johannes Janssens (1911-1991), een ongehuwd gebleven zoon van Jan Janssens, het schilderij over aan het klooster Soeterbeeck te Deursen-Ravenstein. Het schilderij kwam bij Johannes Janssens terechtgekomen via de volgende lijn:

• diens vader Johannes Joseph Janssens 1870-1952
• diens vader Joseph Louis Janssens 1835-1916
• diens moeder Maria Anna Goossens (1795-1879)
• diens moeder Johanna Maria van de Mortel 1753-1824
• diens vader Antonius van de Mortel 1720-1768
• diens moeder Johanna Hurkmans ca, 1690-1776 zuster van Elisabeth.

Literatuur

• Marius van Loon - Elisabeth Hurckmans In D'n Uytbeyndel nr 20 zomer 1990 blz. 14 t/m 17
• Beschryvinge ende beginsel van 't Clooster Waelwyck gekend te Antwerpen onder de naem van Spinsters, uitg. J.E. Buschmann, Antwerpen 1759.
• Molhuysen, dr.P.C., prof.dr.P.J. Blok en dr.fr.K.H. Kosmann, Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek, deel VII, kol. 582-583, uitg. A.W. Sijthoff's Uitgeversmaatschappij, Leiden 1927.
• Henk Beijers - De praktijken van de Deurnese schoolmeester Willem van Esch In D'n Uytbeyndel nr 12 (voorjaar 1987) blz. 1 t/m 5.

Referenties