Privaat

Het authentieke “privaat” dat in de achtertuin stond bij boterfabriek Het Derp, vlak achter het bakhuisje dat tot circa 1975 in gebruik was. Foto ter beschikking gesteld door Jan en Noortje Heesmans

Vóór de komst van het watercloset, toen nog privaat geheten, was het toilet meestal buitenshuis geplaatst in een huisje, dat boven de beerput of boven een sloot stond.

In de gemeente Deurne werd tot medio 1940-1950 de ontlasting nog op grote schaal onder primitieve omstandigheden in een pot of emmer opgevangen of verdween in een gat in de grond.

Onderzoek

Van een onderzoek dat in 1904 in de gemeente Deurne en Liessel is uitgevoerd werd bekend dat er in die tijd in de gemeente geen gemeenschappelijke privaten voor kwamen. In 41 % van de gevallen werd het privaat buitenshuis aangetroffen, in 57 % in een stal of schuur, in 0,4 % was het binnenshuis te vinden en bij 0,8 % ontbrak elke voorziening.

De inrichting van de aangetroffen privaten was in zeer veel gevallen echter allertreurigst. Voor de buitenprivaten werd soms gebruik gemaakt van een paar bossen stroo, die schuin tegen elkaar gezet een ton met een plankje “overhuifde”, terwijl de privaten in de stal op dezelfde eenvoudige wijze waren samengesteld, maar dan zonder enige bedekking of afschieting. Allerlei min of meer gebrekkige tonnen moesten verder dienen om de fecaliën op te vangen en te bewaren. Een behoorlijke waterdichte afgesloten put kwam zo goed als niet voor. De privaten waren hoogst zelden door een deur afgesloten

Bijnamen

Een privaat werd in het Deurnes dialect ook wel t klenste kimmerke, de plee, 't sakreijet, 't gemak, 't schijthòjs of 't heuske genoemd.

Literatuur

• J. B. Kam, Onderzoek naar de Woningtoestanden in de Gemeente Deurne, 11 november 1904, pagina 13