Kasteelpark (Groot Kasteel)

Planten van de moeraseik in de kasteeltuin op 5 mei 1955.

Het kasteelpark van het Groot Kasteel, in Deurne beter bekend als de Kasteeltuin, ligt rondom dit kasteel ten westen van het Haageind. Het park rond het Groot Kasteel kwam in meerdere fasen tot stand.

Fase 1

Tot de oudste fase behoort in elk geval de kasteeltuin ter plaatse van de huidige hertenweide. Deze tuin wordt omgeven door een afzonderlijke gracht aan de zijde van het Haageind, aan de zijde van het park en achter het Dinghuis. Deze kunstmatig gegraven tuingracht takt aan op de eveneens kunstmatige huisgracht, die het Groot Kasteel zelf omgeeft. Daarnaast ligt er buiten dit terrein een groter park, dat vermoedelijk pas aan het begin van de 19e eeuw werd omgezet van weiland in park, en wel in de Engelse landschapsstijl. De veronderstelling dat de aanleg in opdracht van Rogier van Leefdael in de 17e eeuw zou zijn uitgevoerd, is een misvatting. De Engelse landschapsstijl kwam pas eeuwen later in de mode. Over de bijdrage van Van Leefdael aan park en tuin is niets bekend.

De oudste bomen in het park zijn zo'n 200 jaar oud. Dit kasteelpark wordt begrensd door de beek "de Vlier" aan de noord- en oostzijde, door de tuingracht aan de zuidzijde en door een kunstmatig gegraven afwatering (parkgracht) aan de zijde van de huidige Dunantweg. Het weiland, dat tot dit park is omgevormd, was al in het begin van de 15e eeuw een onderdeel van het complex van gronden dat bij het Groot Kasteel hoorde. Het behoorde tot het leengoed, zoals dat in 1397 aan hertogin Johanna van Brabant werd opgedragen. Het systeem van waterlopen, gegraven (tuingracht, parkgracht) en van natuurlijke oorsprong (Vlier), is derhalve vermoedelijk meer dan 600 jaar oud en een belangrijk structurerend element in het landschap. Het werd relatief ongewijzigd in meerdere tuin- en parkinrichtingen geïntegreerd.

Dit oudste deel van het park is relatief ongeschonden in zijn vooroorlogse situatie bewaard gebleven, met uitzondering van het gedeelte binnen de tuingracht dat als hertenkamp werd ingericht.

Fase 2

Het kasteelpark van Groot Kasteel heeft eeuwenlang dezelfde omvang gehad. Pas tussen 1880 en 1925 kwam daar verandering in. Ten noorden van de Vlier werd een stuk bouwland van de vroegere kasteelboerderij in die periode omgezet in kasteelpark, waarbij de functie van de boerderij werd gewijzigd in rentmeesterswoning. Dit jongste deel van het kasteelpark werd na de Tweede Wereldoorlog gedeeltelijk verkocht aan Martien van Doorne, zoon van DAF-oprichter Hub van Doorne. Hij bouwde er zijn woonhuis. In deze jonge uitbreiding werd bovendien in 1961 het Deurnese tennispark van Tennisclub Deurne aangelegd.

Door alle naoorlogse wijzigingen heeft deze tweede fase van het kasteelpark inmiddels sterk aan waarde ingeboet.

Fase 3

Na de Tweede Wereldoorlog zijn terreinen toegevoegd die eerder niet tot het kasteelpark behoorden. Het deel van het park in de oksel van Helmondsingel en Keizerstraat, ten westen van het tennispark, is pas na 1945 als park ingericht. Het is in feite een uitbreiding in westelijke richting van het nieuwe gedeelte uit fase 2. Achter restaurant Hof van Deurne liggen verder de weilanden die bekend stonden als de Ossenbeemd. Deze weilanden worden aan de westzijde begrensd door de Keizerstraat. Waarschijnlijk dateert de parkachtige inrichting van dit terrein pas van ná 1965. Hier is nu het NMEC Den Ossenbeemd gesitueerd.

Wolfsberg

Een historisch misverstand zorgde ervoor dat het huis van Van Doorne, gebouwd in de uitbreiding uit fase 2, de naam de Wolfsberg kreeg. Amateur-historicus Hendrik Ouwerling dacht ten onrechte dat Wolfsberg identiek was aan Walsberg, een buurtschap ten noorden van het Groot Kasteel. De Wolfsberg is echter een grote dekzandrug die veel zuidelijker ligt, niet in de buurt van het Groot Kasteel. Bij de échte Wolfsberg ligt nu het gelijknamig winkelcentrum.

Activiteiten

Het kasteelpark, lokaal beter bekend als de kasteeltuin, diende herhaaldelijk als plek voor grote manifestaties en evenementen. In de jaren 60 van de vorige eeuw werd hier herhaaldelijk Jeugdstad georganiseerd. Ook werden er meermalen popconcerten gegeven. In september 1990 organiseerde het St.-Antonius Abtgilde er een groot gildefeest.