Henricus Theodorus van Baar (1791-1827)

Henricus Theodorus van Baar
Persoonsinformatie
Volledige naam	Henricus Theodorus van Baar
Roepnaam	Hendrik Theodoor
Geboorteplaats	Sint-Oedenrode
Geboortedatum	13 juni 1791
Overl.plaats	Deurne
Overl.datum	4 november 1827
Partner(s)	Paulina Ludovica van de Mortel (1792-1863)
Beroep(en)	huisarts

De vijzel van dokter Van Baar
collectie Gerard Goossens, foto Anton Vissers

Grafsteen van H.Th. van Baar
foto collectie Anton Vissers

Henricus Theodorus (Hendrik Theodoor) van Baar (1791-1827) was van 1821 tot aan zijn vroege dood in 1827 huisarts in Deurne.

Gezin

Hendrik Theodoor was een zoon van Johannis van Baar (1761-1798) en Anna Judith Wilhelma de Louree (St. Oedenrode 1756-1798).

Hij huwde in Deurne op 31 december 1821 met Paulina Ludovica van de Mortel, (Deurne 30 september 1792 - Deurne 28 mei 1863), dochter van Jan Willem van de Mortel (1751-1840) en Helena van Lieshout (1753-1824). Uit dit huwelijk werdende volgende vijf kinderen geboren:

1. Jan Guilhelmus, (Deurne 4 december 1822 - 's Hertogenbosch 14 november 1890). Hij huwde met Maria Anna Joanna Josepha de Cocq (1828-1888).
2. Helena Anna Wilhelmina, (tweeling) (Deurne 4 juli 1824 - Deurne 5 april 1878). Zij bleef ongehuwd.
3. Jacoba Antonia, (tweeling), (Deurne 4 juli 1824 - Ravenstein 7 december 1889). Zij werd kloosterlinge en nam de naam zuster Ignatia aan.
4. Maria Josephina, (Deurne 22 oktober 1825 - Deurne 1 augustus 1854). Zij bleef ongehuwd.
5. Henricus Theodorus Aloisius, (Deurne 19 mei 1827 - Deurne 14 december 1878). Hij huwde met Allegonda Maria Josephina Janssen (1828-1898). Hij was burgemeester van Deurne.

Hendrik Theodoor van Baar was afkomstig uit een doktersgeslacht, zijn vader en grootvader waren ook medicinae doctor.

In 1811 woonde hij in bij de Udense bierbrouwer Jan Peter Schoenmakers en volgde in die plaats waarschijnlijk ook de middelbare school.

Hij haalde in juli 1817 in Duisburg zijn toelating als medicinae doctor. In januari 1818 liet hij zijn diploma in Leiden legaliseren. Per 1 januari 1821 vestigde hij zich in Deurne waar hij Andries Baselaar opvolgde.

Na het vertrek van Baselaar moest Deurne het waarschijnlijk een aantal jaren zonder een eigen geneeskundige stellen. Met die situatie was ook het Deurnese gemeentebestuur niet gelukkig, temeer omdat vanuit de hogere overheid de druk om op systematische wijze pokkenvaccinaties te verrichten steeds toenam. In de Provinciale Noordbrabantsche ‘s-Hertogenbossche Courant van 16 november 1819 werd daarom de volgende advertentie geplaatst:

In de gemeente Deurne en Liessel, Provincie Noord-Brabant, (bevattende eene bevolking van 2550 Zielen) werd verlangd een Medicina Doctor op een Jaarlijksch Tractement van 200 Gulden, als mede eene chirurgyn en vroedmeester op een Jaarlijksch Tractement van 100 Gulden, die geenen welke daartoe geneegen zijn, worden uitgenoodigt om zich voor den 1 December 1819, onder overlegging van voldoende Bewijzen van Bekwaamheid en goed Gedrag te adresseren aan den Burgemeester derzelve Gemeente, Brieven Franco.

Blijkbaar was er voor de vacature, met de voorwaarden zoals door het gemeentebestuur bepaald, niet veel animo. Henricus Theodorus van Baar werd, ingaande 1 januari 1821, wel aangenomen, maar hij kon een salaris van 250 gulden per jaar bedingen, 50 gulden meer dan de gemeente in eerste instantie offreerde.

Van Baar zorgde er voor dat het merendeel van de Deurnese en Vlierdense pasgeborenen werd ingeënt tegen de pokken. Hij kreeg zelfs postuum van koning Willem I een gouden medaille omdat hij tot de twintig Noord-Brabantse artsen en chirurgijns hoorde die de meeste inentingen hadden verricht.

In 1822 telde Deurne 2709 inwoners en werden er 80 kinderen geboren; bij 60 van hen verrichtte dokter Van Baar de pokkenvaccinatie. Een kwart van hen kreeg de vaccinatie voor rekening van het armbestuur. Ook Vlierden, met 578 inwoners, 16 nieuwgeborenen en 13 vaccinaties, werd door dokter Van Baar bediend. Met een inentingspercentage van ruim 75% hoorden Deurne en Vlierden tot de Peellandse dorpen met de hoogste vaccinatiegraad. In dorpen als Gemert, Lierop, Maarheeze en Mierlo werd toen zelfs nog helemaal niet gevaccineerd. Ook in 1823 haalde hij een hoge vaccinatiegraad met 70 gevaccineerden op 81 geboortes in Deurne en 15 gevaccineerden op 23 geboortes in Vlierden. In 1826 deed hij 114 vaccinaties in Deurne en in 1827, zijn sterftejaar, waren er dat 53. Voor zijn verdiensten bij de pokkenbestrijding werd hij zelfs postuum door de gouverneur van de koning onderscheiden met een gouden medaille.

In 1822 en 1825 had dokter Van Baar Willemijn Martens in Vlierden voor een niet nader genoemd aandoening in behandeling.

Toen in 1823 de nagelaten boedel van dokter d’Aumerie op de Vlierdense Hazeldonk publiek werd verkocht hoorde ook dokter Van Baar tot de vele kopers. Hij werd onder meer eigenaar van een bel, een kist en een partij (medicijn)flesjes.

In 1824 voerde hij samen met chirurgijn Sauvé uit Asten de lijkschouwing uit op de 25-jarige Cornelia Munsters, die zich in de schuur van het ouderlijk huis had verhangen.

In 1826 visiteerde hij het lichaam van de 35-jarige Nicolaas Klaasse, een dagloner die dood in de Peel Onderwerp ter plaatse genaamd Withorst in de sneeuw was gevonden. Hij leed aan krankzinnigheid en een ernstige vorm van epilepsie en was waarschijnlijk aan dat laatste overleden.

In 1827 verklaarde dokter Van Baar schriftelijk dat de dienstplichtige Pieter Lammers wegens ziekte verhinderd was om de najaarsoefeningen bij te wonen.

In 1827 declareerde de weduwe van dokter Van Baar vier gulden aan het Vlierdens armbestuur voor behandeling, visites en geneesmiddelen voor Leentje van Neerven. Ook had hij de Vlierdenaar Van Nieuwenhuizen in dat jaar behandeld.

Vijzel

Door de familie Goossens-van Baars wordt nog steeds de koperen vijzel van dokter Van Baar bewaard. Deze vijzel is waarschijnlijk gemaakt in opdracht van diens vader want op de onderkant staan de initialen IB (Ioannes de Baar). Johannes van Baar (1761-1798) was huisarts in Sint-Oedenrode.

Dokter Van Baar ligt begraven op het r.-k. kerkhof van Deurne-centrum. Hij is de vroegst begravene in Deurne van wie nog een grafteken rest. Het grafteken zelf is waarschijnlijk lang na zijn dood door zijn kinderen of kleinkinderen opgericht.

Zie ook het chronologisch overzicht van alle Deurnese huisartsen.

Bronnen, noten en/of referenties