Grote Bottel 10

Langgevelboerderij Grote Bottel 10
Foto: collectie Leo van Neervan
Locatie	Grote Bottel 10, Deurne
Monument status	Rijksmonument

Het pand Grote Bottel 10 in november 1963.
Foto: collectie gemeente Deurne

De langgevelboerderij Grote Bottel 10 is een rijksmonument dat in de kern waarschijnlijk dateert uit omstreeks 1850 maar omstreeks 1905 is verbouwd.

Beschrijving als monument

Belangrijk zijn het zestal knotlinden, gesitueerd voor de straatgevel. De boerderij heeft een rechthoekige plattegrond en telt één bouwlaag. Het geheel wordt gedekt door een langgerekt wolfdak, dat omstreeks 1905 in oostelijke richting is verlengd. Het dak is gedekt met riet, maar heeft op verschillende plaatsen een voet van golfplaat (achtergevel), dan wel tuile-du-nord pannen (woonhuis) of oud-Hollandse pannen (westelijke staart). Op de nok van het dak staat ter hoogte van het woonhuis een schoorsteen. De gevels zijn opgetrokken in baksteen. Het oudste deel van de boerderij is opgemetseld in handvormbaksteen, in tegenstelling tot het woonhuis. Alle gevels zijn voorzien van muurankers. Ter plaatse van de deel zijn deze, in correspondentie met de lage achtergevel, op geringe hoogte aangebracht. De straatgevel van het woonhuis heeft een a-symmetrische indeling met, ter linkerzijde van het portiek met voordeur en bovenlicht, drie beluikte T-schuifvensters met achtdelig bovenlicht, en ter rechterzijde één dergelijk venster. Ook in de oostelijke zijgevel bevindt zich een dergelijk schuifvenster. Het bedrijfsdeel heeft aangrenzend aan het woonhuis in de stalgevel een opgeklampte deur met vierruits vensters; verder westelijk een paar opgeklampte deeldeuren, alsmede twee opgeklampte inrijpoorten naar de karschop. In de westelijke gevel is een drietal kleine stalvensters. De achtergevel is laag aangezet en voorzien van verschillende lage opgeklampte deuren, in afwisseling met enkele kleine beluikte stalvensters.

Bouw- en bewoningsgeschiedenis

Tussen 1776 en 1781 verschenen er op De Grote Bottel twee nieuwe boerderijen. Jan Peter Welten bleef op het oude huijs wonen, zijn zoon Christiaan Welten kwam op het nieuwe huijs en schoonzoon Dirk Jacobs betrok het kleine huijs. In onderstaand overzicht worden de achtereenvolgende eigenaars en bewoners genoemd van het pand Grote Bottel 10, rond 1800 het nieuwe huijs genaamd. Het woonhuis dateert van 1927.

Eigenaar	Periode	Hoofdbewoner
Christiaan Welten	ca 1780-1836	Christiaan Welten
erven Christiaan Welten	1836-1837
Jan Willem van de Mortel	1837-1863	wed. Willem Maas (vóór 1860-1863)
Jacobus Hubertus Spoorenberg	1863-1884	Johannes Lammers 1863-1905
Petrus Gregorius van de Mortel	1884-1886	Johannes Lammers 1863-1905
kinderen Petrus Gregorius van de Mortel	1886-1895	Johannes Lammers 1863-1905
Petrus Antonius, Carolina Petronella en Helena Maria van de Mortel	1895-1899	Johannes Lammers 1863-1905
Johannes, Johanna en Cornelis Lammers	1899-1948	Johannes Lammers jr. 1905-1952
Jan, Lien en Bert Lammers	1948-1957	Willem en Hein Lammers 1952-1993
Willem, Hein en Lien Lammers	na 1957

Lammers-Maas

Dat men op de Bottel de leden van de familie Lammers beter kende onder de familienaam Maas is te herleiden tot Engelina, een van de dochters uit het huwelijk van Willem Maas met Johanna Beijers. Ze trouwde in 1863 met de inwonende knecht Johannis Lammers; aan hun kinderen en kleinkinderen bleef de naam Maas kleven. Er is zelfs een anecdote dat een vreemdeling op de Grote Bottel aan enkele spelende kinderen vroeg waar de heer Lammers woonde, waarop de kinderen naar eer en geweten antwoordden: “Hier woont geen Lammers”.

Bronnen, noten en/of referenties