Sint-Hubertuskapel (voor 1903)

De voormalige Sint-Hubertuskapel, vanaf 1851 Sint-Willibrorduskerk genoemd, te Liessel in 1890. Deze foto is gemaakt vanuit de huidige tuin van - bij benadering - Monseigneur Berkvensstraat 5. Zie ook de foto op de Beeldbank Cultureel Erfgoed.

Tekening van de kapel door Hendrik Verhees.

Tekening door Hendrik Ouwerling naar aanleiding van de schets van Hendrik Verhees.

Tekening van de kapel door Hendrik Ouwerling.

De Sint-Hubertuskapel te Liessel was een eenvoudige gotische kapel, toegewijd aan Hubertus en Maria, die in de 18e en 19e eeuw bestond uit een toren, schip en een hoogkoor en diende als rk rectoraatskerk voor het rectoraat Liessel.

Locatie en ouderdom

De kapel stond op de hoek van Zandstraat, Hoofdstraat en Monseigneur Berkvensstraat, op de plek van het huidige gemeenschapshuis De Kastanje, met het koor naar het oosten gekeerd. De kapel was, zoals de naam al aangeeft, gewijd aan de heilige Hubertus van Luik en werd gebruikt door het rectoraat Liessel. Over de bouwgeschiedenis weten we weinig. De oudste afbeeldingen dateren uit de laatste decennia van de 18e eeuw, en laten al de toren, het lage middenschip en hoogkoor zien. Archeologisch onderzoek heeft ondanks talrijke uitbreidingen van de Kastanje nooit plaatsgevonden.

Gerard Engels vermeldt in zijn Kroniek van Liessel dat de kapel gebouwd zou zijn omstreeks 1350. De vroegste vermelding van de kapel dateert uit 1419 toen Arnoldus van Stakenborch genoemd werd als rector van de Liesselse kapel.

Chronologisch overzicht van zaken aan en rondom de kapel

• Alhoewel de kapel formeel onder de oude parochie te Deurne viel en de oude parochie ook de rectoren leverde, mochten er vanaf oude tijden tot in de 17e eeuw gequalificeerde oude adelijcke familien als andere eerlijcke inwoonders op het kerkhof bij de Liesselse kapel worden begraven.
• Toen na de Vrede van Munster de inkomsten van de Liesselse kapel beheerd gingen worden door de rentmeester der geestelijke goederen en daarmee verdwenen in een grote pot die niet specifiek aangewend werd voor het onderhoud van de kapel, raakte deze ernstig in verval. Dat was de reden dat in of kort voor 1684 een groot aantal inwoners van Liessel een verzoek indienden bij de heer van Deurne om de situatie van vóór 1648 te herstellen en de inkomsten te gebruiken voor het onderhoud. De kapel kwam en bleef niettemin in handen van de hoge overheid en de rentmeester der geestelijke goederen werd verantwoordelijk gesteld voor de inkomsten en uitgaven.
  
• In augustus 1731 werden een aantal eikenbomen verkocht die op het kerkhof bij de kapel gestaan hadden.
• In juli 1739 rapporteerde de rentmeester der geestelijke goederen aan de Raad van State dat het nodig was om het niveau van het kerkhof te verlagen omdat de kapel nogal veel last had van vocht. Ook moesten toen het dak en de ramen gerepareerd worden. De gebruikelijke gang van zaken was dat jaarlijks vanuit Den Haag een commissie naar Brabant gestuurd werd om op de verschillende plaatsen de tienden te verpachten. Deze commissie beoordeelde dan ter plaatse of de gerapporteerde reparaties en veranderingen noodzakelijk waren.
• In 1832 zouden het middeleeuwse koor en schip afgebroken zijn en een nieuwe kerk aan de gehandhaafde toren zijn gebouwd.

Verheffing tot kerk

In 1851 vond de verheffing van Liessel tot een zelfstandige parochie plaats, waarmee de kapel een kerk werd, toegewijd aan de heilige Willibrordus. In 1890 werd Neerkant tot een zelfstandige parochie verheven waardoor de parochie Liessel kleiner werd. Nadat in 1901 de huidige Sint-Willibrorduskerk was gebouwd, werd de oude rectoraatskerk in 1903 afgebroken.

Nadien verscheen op de plaats van de kerk het patronaatgebouw van Liessel, de voorloper van het huidige gemeenschapshuis De Kastanje. Het is niet bekend of bij bouwwerkzaamheden in het recente verleden nog funderingsresten van de oude kapel zijn aangetroffen. Wel werden omstreeks 1990 bij de reconstructie van het plein voor het gemeenschapshuis nog de stoffelijke resten van vroegere Liesselnaren aangetroffen, waar de jeugd toen voetballend mee door de straat ging. Archeologisch onderzoek vond echter niet plaats.

In 1984 werd door het Liesselse gilde aan de Molenweg een nieuwe, veel kleinere Sint-Hubertuskapel gebouwd.

Vergaderplaats

Dat de kapel van Liessel niet uitsluitend als plaats voor eredienst en gebed gebruikt werd, blijkt uit in vermelding van 1812. Nederland was toen ingelijfd bij Frankrijk en viel toen dus ook onder de Franse wetgeving. In die nieuwe politiek constellatie was de vroegere heerlijkheid Deurne en Liessel opgedeeld in tweede zogenaamde assemblées sectionnaires, namelijk Deurne en Liessel. Omdat het inwonertal van Liessel iets te laag was werden 116 Deurnese gezinshoofden ingedeeld onder Liessel om aan het vereiste aantal van 300 te komen. De assemblées sectionnaires dienden ook een eigen vaste vergaderplaats te hebben. Voor Deurne was dat het raadhuis en voor Liessel de kapel.

Bronnen, noten en/of referenties