Lange Rijser grenspaal

Bestand:De Lange Rijser.JPG

De Lange Rijser grenspaal. Foto Bernard Ploegmakers.

De hardstenen grenspaal Lange Rijser werd bij de grensbepaling in 1716 aangewezen als grenspaal tussen Brabant en Pruisen. Op deze plaats stond in 1716 een oude stenen grenspaal, terwijl deze plaats al bij de uitgifte van het gebruik van de Peel aan het dorp Deurne in 1326 al werd genoemd. De huidige plaats dateert daarom nog van voor die tijd. Wellicht is de huidige stenen grenspaal al meer dan 700 jaar oud.

Grensverdrag 1716

De Lange Rijser op de kaart van Draak die bij het verdrag van 1716 hoort.

Brabant beweerde dat deze oude grenspaal alleen maar Milheeze en Deurne van elkaar scheidde. Dit was al precies beschreven in het charter van 1325, waarin de hertog van Brabant aan de gemeente Deurne en Liessel de Peel in eeuwigdurend gebruik gaf. Deurne en ook Bakel (met Helmond, Aarle-Rixtel en Beek en Donk samen eigenaar van de ”Bakelse Peel”) beweerden dat ten oosten van deze paal Lange Rijser de echte grenspaal Waddevoort lag en wel daar waar de waeteren herwaerts en derwaerts lopen, maar zij konden het bewijs hiervan in 1716 tegenover Venray blijkbaar niet voldoende hard maken. Feit is wel vandaag de dag nog steeds de lijn vanaf de Eijssens put rechtdoor over de Lange Rijser precies over de beweerde grenslocatie Wadevoort loopt en ook in een rechte lijn rechtsreeks gericht is op de kerktoren van Venray.

Op de kaart die bij het grensverdrag van 1716 gemaakt werd, en waarvan in het gemeentehuis van Deurne een kopie hangt, is de omschrijving van deze grenspaallocatie als volgt:

Langen Rijser
is een langwerpigen hoogte in de Peel, sijnde vaste gront off heijde, aen A wort gevonden een steen off keij in den gront de welke die van Venraij ons voor een paelsteen hebben aengeweesen en die van Brabant, Deurne en Bakel de linie naer B gaet over den Waddevoort regt op den toorn van Venraij.

Alleen een grenssloot

Volgens het Tractaet van Venlo 1716 uit 1716 hoefde hier geen nieuwe grenspaal geplaatst te worden, maar alleen de grenssloot van tien voet breed en minimaal vier voet diep te worden gegraven. Omdat de “Lange Rijser” een hoge en verheven zandopduiking in de Peel was, is deze grenssloot alleen ten zuiden hiervan nog terug te vinden in het restant veengebied. Een open sleuf in de bestaande beplanting gemarkeerd met houten palen geeft de richting aan waarin het oude restant van de grensloot is te zien. Vanaf deze grenspaal in noordelijke richting van de Vredepeel zijn door landbouwontginningen alle historische sporen van de grenssloot verloren gegaan.

Historische zandheuvel De Lange Rijser

De historische zandheuvel die de zelfde naam draagt als de grenspaal en die boven de omgeving uitsteekt, heeft overigens door zandroof aan de randen helaas veel van zijn historische en natuurlijke vorm verloren. De Kaweise Loop vormt de grens tussen Milheeze en Bakel met Deurne. Deze loop ontspringt oorspronkelijk aan de westelijke rand van de Peel bij de Eijssensput, maar is tijdens de grote peelontginningen doorgetrokken tot aan deze grenspaal. In de twintigste eeuw is, in verband met een bewateringsplan, deze loop doorgetrokken naar de Limburgse kant en heeft het een verbinding gekregen met het Defensiekanaal. Hierdoor is de oorspronkelijke zandheuvel net langs de oude grenspaal doorgegraven.

Bron

• Werkgroep Historische Peellimieten 1716.