Glas-in-loodramen Sint-Willibrorduskerk Liessel

Glas-in-loodramen, Sint Hubertus.
Foto: collectie Harry Keijsers

Tussen 1955 en 1959 werd de Sint-Willibrorduskerk aan de Hoofdstraat 64 in Liessel door Pieter Wiegersma van gebrandschilderde glas in lood ramen voorzien, een van zijn belangrijkste werken van hem in deze regio.

Absis

Wiegersma begon in de absis met thema's uit de Verlossing. Daarna volgden de beide transepten, met respectievelijk een Maria- en een Christuscyclus. Het geheel werd besloten in de zijbeuken met een serie van tien ramen over de Tien Geboden.

In de absis is in vijf hoge spietsboogramen, de Verlossing vastgelegd vanaf het Aardse Paradijs tot de Opstanding. Deze ramen vormen qua stijl en kleur een eenheid. Het centrale raam is het oudste raam. Van boven naar beneden is Christus, Maria en Adam en Eva in het Paradijs zichtbaar. Christus, in het purperrood gezeten tegen een zonnecirkel, maakt met zijn rechterhand het spreekgebaar, in de linkerhand houdt hij de Heilige Schrift. Om zijn hoofd de symbolen van de vier evangelisten: engel, arend, stier en leeuw. Onder Christus troont Maria in het helderblauw, voor een kruis waar overheen bloeiende takken en passiebloemen. Links en Rechts twee vuurrode engelen. Maria staat hier als persoon tussen Christus, boven haar, en Adam en Eva, de eerste mensen, in de onder¬ste scène. Onder Maria - als horizontaal accent - een engel, die met de rechterhand naar boven wijst en met de linker Adam en Eva uit het paradijs verdrijft. Dezen staan treurig kijkend onder de boom van kennis van goed en kwaad, waaromheen zich de slang kronkelt.

Links van het centrale raam

Links van het centrale raam het Kerstgebeuren. Helemaal bovenin een engel met 'Gloria'. Daaronder de geboorte in een grot, dan de herders die verheugd het bericht horen van de geboorte. Onderin de drie Wijzen, geleid door een ster. Rechts in de absis ziet men de Opstanding van Christus.

Helemaal bovenin de hand Gods. Daaronder Christus boven zijn graf. Dan de soldaten, die hun ogen beschermen tegen het verblin¬dende licht van de verrezen Christus, en onderin de vrouwen bij het graf.

Opzij in het koor

Opzij in het koor bevinden zich ramen met bloem- en plant¬motieven in blauwen geel. Daar onder ziet men links en rechts twee krachtig gekleurde rondramen met mozaïekachtige loodverdeling. Zij verbeelden de elementen aarde en water (met als motief een vis), respectievelijk vuur en lucht (de arend).

Linker transept

In het linker transept staan belangrijke gebeurtenissen uit het leven van Maria verbeeld, vanaf de Boodschap van de engel en de geboorte van Jezus tot en met zijn sterven aan het kruis en de kruisafneming. Tussen deze taferelen zijn kleinere figuren van zittende profeten en engelen verdeeld.

Rondvensters

In de rondvensters bovenin zijn van links naar rechts weergegeven de kroning van Maria, de tronende Maria met het Christuskind op schoot en Maria met maan en de sikkel, omgeven door engelen.

Rechter transept

In het rechter transept ramen met scènes uit het leven van Jezus. In het midden staan naast elkaar, Johannes de Doper en Christus in de Jordaan; in het linker raam de apostel Petrus, met haan, rechts bisschop Willibrord, patroon van de kerk.

Verder kleinere groepsscènes, onder andere de wonderbare broodvermenigvuldiging, de bruiloft van Kana, de genezing van de blinde, de opwekking van Lazarus en de Emmaüsgangers. Tussen de scènes, kleiner afgebeeld, de vier evangelisten, engelen, en, als klassieke vóór afbeeldingen van de Opstanding, de ark van Noach en Jona in de walvis. Helemaal boven, in rondvensters, van links naar rechts Christus met een schaal vissen, Christus als goede herder en Christus op zijn troon.

De ramen in de transepten zijn van later datum dan die in het koor. De kleuren zijn hier minder uitbundig, blauw en rood overheersen, de scènes zijn rustiger.

Lage zijbeuken

In de lage zijbeuken zijn op ooghoogte links en rechts in de wanden ramen met de Tien Geboden (1959) aangebracht, vijf aan iedere kant. Het zijn compacte, vlakke voorstellingen zonder diepte, tegen een heldere achtergrond. Zeer expressieve figuren laten die een paradijselijke rust tot dramatische beweging weergeven. Ze hebben scherpe contouren. De kleuren komen overeen met die van de transeptarmen.

• Op het eerste raam links vooraan het eerste gebod: 'Gij zult geen afgoden vereren'. In het middelste venster heeft Mozes van God (in de vorm van een hand) de twee Stenen Tafels met de Tien Geboden ontvangen; aan weerskanten de aanbidding van het gouden kalf en de woede van Mozes.

• Het tweede gebod: 'Gebruik de naam van de Heer uw God niet zonder eerbied'. Mozes ontmoet God in het brandende braambos; rechts ziet men hem als schaap¬herder en links de slaven in Egypte.

• Het derde gebod: 'Heilig de dag des Heren', toont een peinzende Schepper rustend op zijn troon, de aardbol met de stromen aan zijn voeten; links en rechts paradijselijke scènes met respectievelijk Adam en Eva met een veelheid aan dieren (waaronder waarschijnlijk de pauw van de pastoor!).

• Het vierde gebod: 'Eer uw vader en uw moeder', is geïllustreerd aan de genezing van de blinde Tobit; bovenin centraal heeft de engel Rafael de vis met de genees¬krachtige lever; onder bestrijkt Tobit's vrouw daarmee diens ogen. Rechts hun zoon Tobias met zijn reisgezel, de engel, die de vis vangen.

• Het vijfde gebod: 'Gij zult niet doden', staat op een raam met in het midden de moord op Abel, met Kaïn, de vluchtende moordenaar. Links en rechts offerscènes met dieren en vruchten der aarde.

• Het zesde gebod: 'Gij zult geen onkuisheid doen', is verduidelijkt in de persoon van Lot, die het brandende Sodom ontvlucht met op de achtergrond zijn vrouw in de vorm van een zoutpilaar. Links ontvangt Lot gasten. Rechts stuurt Lot het volk van Sodom en Gomorra weg.

• Het zevende gebod: 'Gij zult niet stelen,' verbeeld met de geschiedenis van de koning, die de tempel van Jahweh, bovenin, leeg¬rooft. Rechts de profeet die hem op zijn fouten wijst.

• Het achtste gebod: 'Gij zult tegen uw naaste niet vals getuigen'. Jacob misleidt zijn vader Isaac door zich voor te doen als zijn broer *Esau, die niets vermoedend op jacht is. Links en rechts scènes uit dit Bijbelverhaal.

• Het negende gebod: 'Gij zult geen onkuisheid begeren' is geïllustreerde met het verhaal van de kuise Susanna, die in haar bad wordt begluurd, hieromheen scènes uit de rechtszaak waarbij Daniël haar verdedigt.

• Het tiende gebod: 'Begeer niet onrechtmatig wat uw naaste toebehoort', is verbeeld met het verhaal van het Salomonsoordeel. Centraal de vrouw die, na het overlijden van haar eigen baby, die van haar buur¬vrouw wegneemt. Links de rechts¬zitting voor Salomon met de twee vrouwen, rechts, heel dramatisch, staat een soldaat op het punt het kind te verdelen.

Aan het einde van de rechterzijbeuk ziet men nog Sint Hubertus, de oorspronkelijke patroonheilige van deze kerk, want Liessel was een bedevaartsoord van Sint Hubertus. Opvallend hier zijn de relatief lichte kleuren van de krachtige figuren. Tenslotte, achter in de kerk, in de doopkapel, ramen met voorstellingen uit het leven van Jezus.