Zuivelfabriek Sint-Willibrordus

Links op de voorgrond de Coöperatieve Stoomzuivelfabriek Sint Willibrordus van Neerkant, eigenlijke de opvolger van het handkrachtfabriekje De Veenboer dat in 1893 was opgericht. Hendrik Hubert Cleutjens, op de foto links in de deuropening in colbert, was directeur van de stoomzuivelfabriek toen deze foto gemaakt werd. Hij poseert samen met zijn werknemers en melkvervoerders. Op de achtergrond de toren van de Sint-Willibrorduskerk die in 1906 gereed kwam en aan het einde van de Tweede Wereldoorlog werd verwoest.

In 1906 kwam de zuivelfabriek Sint-Willibrordus in Neerkant, formeel de Coöperatieve Stoomzuivelfabriek Sint-Willibrordus, tot stand.

Hoewel deze moderne, door stoomkracht aangedreven, inrichting een zinvolle aanwinst voor de boeren kon worden genoemd, was er van een "vernieuwing" van het verwerkingsproces met de komst van deze fabriek nauwelijks sprake. Men was namelijk in Neerkant al sinds 1891 vertrouwd met het gemeenschappelijk karnen met een handkrachtinstallatie. Voor dat doel was ruimte ingericht in een deel van een woning, gelegen in de Dorpsstraat, waar later het schildersbedrijf Janssen kwam.

Ook de boeren van de Heitrak waren al enige tijd met het gezamenlijk karnen vertrouwd. Zij maakten gebruik van een soortgelijk bedrijfje dat in de richting Liessel, tegenover het huis van Marinus Bakker, was gelegen. Na de komst van stoomzuivelfabrieken in Neerkant en Liessel werd dit bouwsel tot woning ingericht. In 1945 werd het huisje, dat tijdens de oorlogshandelingen zware schade had opgelopen, gesloopt.

De in 1906 opgerichte coöperatie heeft met het tot boter verwerken van de aangevoerde melk gedurende enkele decennia de boerenbelangen behartigd.

Toen in oktober van het oorlogsjaar 1942 de schaarste aan brandstoffen met de dag nijpender werd, waardoor de regelmatige aanvoer van de voor het stoken van de ketel onmisbare kolen stagneerde, werden de activiteiten van de fabriek noodgedwongen stilgelegd. De van de Neerkantse boerenbedrijven afkomstige melk ging naar het nabije Meijel, de aanvoer van de Heitrakse en Kleine-Heitrakse boeren naar Liessel.

Rond dezelfde tijd is er een zich over het hele land uitstrekkende drang naar schaalvergroting ontstaan, die, via het opheffen van vele plaatselijke zuivelfabrieken, resulteerde in een ingrijpende concentratie binnen de zuivelbeweging met uiteindelijk slechts enkele regionale coöperatieve mammoetbedrijven. De Neerkantse zuivelfabriek werd al in een vroeg stadium door deze fusiegolf overspoeld, wat al in het najaar van 1943 het einde voor de 37-jarige coöperatie betekende.

De fabriek bevond zich op de plaats waar zich thans (2011) het Technisch Bureau Broekmans bevindt.

De navolgende personen hebben de fabriek als directeur geleid:

• 1906-1912 Renier Lemmens
• 1912-1917 Graard Engels, hij was tevens secretaris en zaakvoerder van de Boerenbond Neerkant en werd in 1917 zaakvoerder van de Boerenbond Liessel en kassier van de Boerenleenbank Liessel.
• 1917-1943 Hendrik Hubert Cleutjens, hij was tevens secretaris en zaakvoerder van de Boerenbond.

Bronnen, noten en/of referenties *Gerard Engels - Honderd jaar Neerkant 1890-1990 blz. 40