Nederlandsche Arbeidsdienst: verschil tussen versies

Huidige versie van 2 jun 2024 om 12:52

De leuze van de N.A.D. “ick dien”

Omslag van het ontslagbewijs uit de Nederlandsche Arbeidsdienst.

Ontslagbewijs uit de Nederlandsche Arbeidsdienst in 1943 van Martinus Seijkens (1924-2017)

Deelname aan de Nederlandse Arbeidsdienst (NAD) was tijdens de oorlog verplicht voor jongeren die elders geen werk hadden.

Op 27 juni 1940 stelde Seys-Inquart de Opbouwdienst in met het doel de gedemobiliseerde beroepsmilitairen in te schakelen in het arbeidsproces. Er verschenen folders en affiches die tot doel hadden om jonge (niet-Joodse) Nederlanders te werven. "Meldt U aan!" zo heette het. De aanmelding voor vrijwillige dienstneming bij den Nederlandschen Arbeidsdienst staat open voor alle mannelijke ingezetenen van het rijk, die Nederlander zijn en in den loop van het jaar 1941 het achttiende levensjaar volbrengen, doch op 31 December van dat jaar niet ouder zullen zijn dan 23 jaar.

Toen de bezetter langzaamaan het heft steviger in handen nam in ons land, werd de Opbouwdienst op 23 mei 1941 omgezet in de Nederlandse Arbeidsdienst. Vanaf 24 september 1942 werd de Duitse drang zo erg, dat alle Nederlandse mannen vanaf 18 jaar zich bij de NAD moesten melden voor een periode van een half jaar. Een gevolg van deze maatregel was, dat personen waar het om ging, op grote schaal onderdoken. Dat onderduiken werd zeker verkozen toen de kampleiding steeds meer uit NSB-ers ging bestaan en de leer meer en meer nationalistischer werd.

Alhoewel de indoctrinatie van de jeugd met de Nazi-ideologie mogelijk het hoofddoel van deze instelling geweest is, moet gezegd worden dat de inzet van de dienst ook wel als positief element ervaren werd. De NAD werd ingezet bij calamiteiten van verscheiden aard, zoals brandbestrijding e.d., bij het aanleggen van wegen en kanalen, in de bossen, in de landbouw bij oogstwerkzaamheden en in de gemeente Deurne in ontginningen. De Peel bood veel en langdurig werk. Ook leerden de mannen exerceren met een schop aan de schouder. De training in de Nederlandse Arbeidsdienst was uiteindelijk erop gericht om de mannen op te leiden voor het graven van tankvallen en loopgraven aan het oostfront. Aan het einde van de dienstplicht werd de mannen een contract voorgehouden voor deze werkzaamheden. Bijna iedereen weigerde om te tekenen. De kampen werden aangestuurd vanuit Amersfoort.

Het eerste NAD-verblijf in Deurne stond in Walsberg. Het hoorde in maart 1941 tot de NAD-kampen van het eerste uur. In januari 1942 begon men op Vreekwijk in Deurne met de bouw van houten barakken en daarna kwam er nog één bij, in Liessel.

Deurne kende in de oorlog in totaal drie NAD-kampen:^[1]

het NAD-kamp Wasberg langs de weg van Deurne naar Venray
het NAD-kamp Vreekwijk tussen Vreekwijk en Liessel, genaamd de Roode Braak met de erenaam Pieter Breughel
het NAD-kamp Heitraksgoor gelegen aan de Kennelweg te Liessel.

Op zondag 6 september 1942 werd door de Arbeidsdienst van Deurne een zomerfeest gehouden. Het feest werd op zaterdag 5 september bekend gemaakt aan alle inwoners van de gemeente door herauten te paard. Op zondag werd op het marktplein in Liessel en op de kiosk in Deurne een zangdemonstratie gegeven, gevolgd door een korte mars. Van half twee tot half vier waren op het NAD-kamp Vreekwijk kinderwedstrijden, vanaf de leeftijd van acht jaar. Om half vijf opende de kampcommandant van Vreekwijk het feest voor de volwassenen. Er volgden enige demonstraties, zoals excercities, zang, sport en ‘inwendige dienst’. Daarna vond een zangwedstrijd plaats tussen de drie afdelingen van de NAD in Deurne, waarbij een jury met de burgemeester als voorzitter de winnaar moest aanwijzen. Hierna was er gelegenheid om het kamp te bezichtigen. Om half acht begon de gemeenschapsavond die om negen uur eindigde. Tot slot was er om tien uur een taptoe. Het gehele feest werd opgeluisterd door een orkest, samengesteld uit de drie afdelingen van het NAD in Deurne. Het krantenbericht eindigde met: “Elke belangstellende is welkom. Er is plaats genoeg. Er zijn ongeveer 1000 zitplaatsen”. ^[2]

De kampen liepen op 5 september 1944 (Dolle Dinsdag) leeg. Aan het einde van die dag waren nagenoeg alle arbeidsmannen verdwenen, van het kader was nog zo'n kwart procent aanwezig. Op 10 september 1944 werd de NAD opgeheven.

Na de Tweede Wereldoorlog stonden de barakken op Vreekwijk enige tijd leeg, totdat in 1948 internaat Vreekwijk ze in gebruik nam.

Externe link[bewerken | brontekst bewerken]

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Dagblad van het Zuiden voor Eindhoven, Meierĳ, Peel en Kempenland van 8 september 1942 en De Zuid-Willemsvaart van 12 oktober 1942.
↑ Artikel in Zuidwillemsvaart (krant) van 2 september 1942.

[1] Dagblad van het Zuiden voor Eindhoven, Meierĳ, Peel en Kempenland van 8 september 1942 en De Zuid-Willemsvaart van 12 oktober 1942.

[2] Artikel in Zuidwillemsvaart (krant) van 2 september 1942.

[1]

[2]

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
 [[Bestand:ick_dien.jpg|thumb|150px|De leuze van de N.A.D.  “ick dien” ]]
-Deelname aan de '''Nederlandse Arbeidsdienst''' (NAD) was tijdens de oorlog verplicht voor jongeren die elders geen werk hadden. In Deurne waren NAD-kampen nabij [[Vreekwijk]], in [[Wasberg]] en tussen [[Liessel]] en [[Heitrak]].
+[[Bestand:L70.268.jpg|thumb|300px|Omslag van het ontslagbewijs uit de Nederlandsche Arbeidsdienst.]]
+[[Bestand:L70.267.jpg|thumb|300px|Ontslagbewijs uit de Nederlandsche Arbeidsdienst in 1943 van [[Martinus Seijkens (1924-2017)]]]]
+Deelname aan de '''Nederlandse Arbeidsdienst''' (NAD) was tijdens de [[Tweede Wereldoorlog|oorlog]] verplicht voor jongeren die elders geen werk hadden.
+Op 27 juni 1940 stelde Seys-Inquart de Opbouwdienst in met het doel de gedemobiliseerde beroepsmilitairen in te schakelen in het arbeidsproces. Er verschenen folders en affiches die tot doel hadden om jonge (niet-Joodse) Nederlanders te werven. "Meldt U aan!" zo heette het. ''De aanmelding voor vrijwillige dienstneming bij den Nederlandschen Arbeidsdienst staat open voor alle mannelijke ingezetenen van het rijk, die Nederlander zijn en in den loop van het jaar 1941 het achttiende levensjaar volbrengen, doch op 31 December van dat jaar niet ouder zullen zijn dan 23 jaar.''
+Toen de bezetter langzaamaan het heft steviger in handen nam in ons land, werd de Opbouwdienst op 23 mei 1941 omgezet in de Nederlandse Arbeidsdienst. Vanaf 24 september 1942 werd de Duitse drang zo erg, dat alle Nederlandse mannen vanaf 18 jaar zich bij de NAD moesten melden voor een periode van een half jaar. Een gevolg van deze maatregel was, dat personen waar het om ging, op grote schaal onderdoken. Dat onderduiken werd zeker verkozen toen de kampleiding steeds meer uit NSB-ers ging bestaan en de leer meer en meer nationalistischer werd.
+Alhoewel de indoctrinatie van de jeugd met de Nazi-ideologie mogelijk het hoofddoel van deze instelling geweest is, moet gezegd worden dat de inzet van de dienst ook wel als positief element ervaren werd. De NAD werd ingezet bij calamiteiten van verscheiden aard, zoals brandbestrijding e.d., bij het aanleggen van wegen en kanalen, in de bossen, in de landbouw bij oogstwerkzaamheden en in de gemeente Deurne in ontginningen. De Peel bood veel en langdurig werk.
+Ook leerden de mannen exerceren met een schop aan de schouder. De training in de Nederlandse Arbeidsdienst was uiteindelijk erop gericht om de mannen op te leiden voor het graven van tankvallen en loopgraven aan het oostfront. Aan het einde van de dienstplicht werd de mannen een contract voorgehouden voor deze werkzaamheden. Bijna iedereen weigerde om te tekenen. De kampen werden aangestuurd vanuit Amersfoort.
-Op 27 juni 1940 stelde Seys-Inquart de Opbouwdienst in met het doel de gedemobiliseerde beroepsmilitairen in te schakelen in het arbeidsproces. Er verschenen folders en affiches die tot doel hadden om jonge (niet-Joodse) Nederlanders te werven. "Meldt U aan!" zo heette het. ''De aanmelding voor vrijwillige dienstneming bij den Nederlandschen Arbeidsdienst staat open voor alle mannelijke ingezetenen van het rijk, die Nederlander zijn en in den loop van het jaar 1941 het achttiende levensjaar volbrengen, doch op 31 December van dat jaar niet ouder zullen zijn dan 23 jaar.''
+Het eerste NAD-verblijf in Deurne stond in [[Walsberg]]. Het hoorde in maart 1941 tot de NAD-kampen van het eerste uur. In januari 1942 begon men op [[Vreekwijk]] in [[Deurne]] met de bouw van houten barakken en daarna kwam er nog één bij, in [[Liessel]].
-In januari 1942 begon men op [[Vreekwijk]] in [[Deurne]] met de bouw van houten barakken, speciaal voor de N.A.D. Maar het eerste NAD-verblijf in Deurne stond in Wasberg. Het hoorde in maart 1941, samen met de kampen in Elst, Nunspeet, Vierhouten, Steenwijk, Baarn, Beekbergen, Ommen en Baarn, tot de NAD-kampen van het eerste uur.
+Deurne kende in de oorlog in totaal drie NAD-kampen:<ref>Dagblad van het Zuiden voor Eindhoven, Meierĳ, Peel en Kempenland van 8 september 1942 en De Zuid-Willemsvaart van 12 oktober 1942.</ref> <br>
-Deurne kende in de oorlog in totaal drie NAD-kampen:
 #het [[NAD-kamp Wasberg]] langs de weg van Deurne naar Venray
-#het [[NAD-kamp Vreekwijk]] tussen [[Vreekwijk]] en Liessel, genaamd ''[[de Roode Braak]]'' met de erenaam ''Pieter Breughel''
+#het [[NAD-kamp Vreekwijk]] tussen Vreekwijk en Liessel, genaamd ''[[de Roode Braak]]'' met de erenaam ''Pieter Breughel''
-#het [[NAD-kamp Heitrak]] achter Liessel.
+#het [[NAD-kamp Heitraksgoor]] gelegen aan de Kennelweg te Liessel.
+Op zondag 6 september 1942 werd door de Arbeidsdienst van Deurne een zomerfeest gehouden. Het feest werd op zaterdag 5 september bekend gemaakt aan alle inwoners van de gemeente door herauten te paard. Op zondag werd op het [[Marktplein Liessel|marktplein in Liessel]] en op de [[Kiosk op de Markt|kiosk]] in Deurne een zangdemonstratie gegeven, gevolgd door een korte mars. Van half twee tot half vier waren op het [[NAD-kamp Vreekwijk]] kinderwedstrijden, vanaf de leeftijd van acht jaar.
+Om half vijf opende de kampcommandant van Vreekwijk het feest voor de volwassenen. Er  volgden enige demonstraties, zoals excercities, zang, sport en ‘inwendige dienst’. Daarna vond een zangwedstrijd plaats tussen de drie afdelingen van de NAD in Deurne, waarbij een jury met de burgemeester als voorzitter de winnaar moest aanwijzen. Hierna was er gelegenheid om het kamp te bezichtigen. Om half acht begon de gemeenschapsavond die om negen uur eindigde. Tot slot was er om tien uur een taptoe. Het gehele feest werd opgeluisterd door een orkest, samengesteld uit de drie afdelingen van het NAD in Deurne.
+Het krantenbericht eindigde met: ''“Elke belangstellende is welkom. Er is plaats genoeg. Er zijn ongeveer 1000 zitplaatsen”.''
+<ref>Artikel in [[Zuidwillemsvaart (krant)]] van 2 september 1942.</ref>
+De kampen liepen op 5 september 1944 (Dolle Dinsdag) leeg. Aan het einde van die dag waren nagenoeg alle arbeidsmannen verdwenen, van het kader was nog zo'n kwart procent aanwezig. Op 10 september 1944 werd de NAD opgeheven.
 Na de [[Tweede Wereldoorlog]] stonden de barakken op Vreekwijk enige tijd leeg, totdat in 1948 [[internaat Vreekwijk]] ze in gebruik nam.
@@ Regel 18: / Regel 33: @@
 *[http://nl.wikipedia.org/wiki/Nederlandse_Arbeidsdienst N.A.D. op Wikipedia]
+{{Appendix}}
 [[categorie:Tweede Wereldoorlog]]

Nederlandsche Arbeidsdienst: verschil tussen versies

Huidige versie van 2 jun 2024 om 12:52

Externe link[bewerken | brontekst bewerken]

Navigatiemenu

Zoeken