Adrianus Jonkers (1878-1950)

Adrianus Jonkers
Persoonsinformatie
Volledige naam	Adrianus Jonkers
Roepnaam	Janus
Geboorteplaats	Veghel
Geboortedatum	17 december 1878
Overl.plaats	Deurne
Overl.datum	22 mei 1950
Partner(s)	Petronella Catharina Winckels (1879-1960)
Beroep(en)	schoenmaker, herbergier
Bidprentje	man vrouw

Echtgenote Petronella Winckels
foto collectie familie Lutters-Jonkers

collectie Hans van Dreumel

Kinderen Jo, Hub en Pieta.
foto collectie familie Lutters-Jonkers

Familie Adrianus Jonkers.
foto collectie familie Lutters-Jonkers

Adrianus (Janus) Jonkers (1878-1950) exploiteerde een schoenmakerij aan de Molenstraat F.4 en later een schoenmakerij en café annex zaal, ook wel zaal Scala genoemd, aan de Helmondseweg op de plaats waar in 1941 Bio-Vink gevestigd werd.

Hij was een zoon van metselaar Hubertus Jonkers (Erp 1826-1895 Veghel) en Johanna Hooft (Dinter 1836-1898 Veghel).

Op 26 april 1901 kwam hij vanuit Berlicum naar Deurne waar hij aanvankelijk inwoonde bij Francis Berkers (1857-1931) in de Stationsstraat.

Op 3 mei 1909 huwde Janus in Swalmen met Petronella Catharina Winckels, (Swalmen 16 juli 1879 - Deurne 10 januari 1960), dochter van Jan Pieter Hubert Winckels (Swalmen 1830-1904 Swalmen) en Petronel Heeskens (Neer 1851-1902 Swalmen).

Uit dit huwelijk werden de volgende kinderen geboren:

1. Hubertus Petrus Lambertus (Hub), (Deurne 17 maart 1910 - Deurne 2 november 1981). Hij huwde met Johanna van Doorn (1903-2000).
2. Rosalia Johanna Petronella (Jo), (Deurne 28 september 1911 - Deurne 4 mei 1976). Zij huwde met Josephus Henricus van de Mortel (1906-1975).
3. levenloos geboren kind, (Deurne 10 oktober 1912).
4. Karel Petrus Hubertus, (Deurne 27 december 1913 - Deurne 20 juni 1914).
5. Maria Carolina Josephina, (Deurne 17 april 1915 - Deurne 18 juli 1915).
6. Antonius Josephus Maria, (Deurne 11 maart 1916 - Deurne 16 juni 1916).
7. Petronella Josepha Maria (Pieta), (Deurne 8 maart 1917 - Roermond 7 november 1981). Zij huwde met Gerardus (Sjraar) Lutters (1913-1991).
8. Antonius Josephus Maria, (Deurne 18 november 1918 - Deurne 17 april 1919).

In juni 1909, een maand na zijn trouwen, nam hij het café van Hubertus Wijnands (1869-1936) aan de Molenstraat A.268 over. Het café had een oppervlakte van 46 m² en stond op de hoek met de Lindenlaan, waar nu herberg De Roode Leeuw is. Het pand was toen eigendom van de bakker Johannes van Kessel uit Horst-America. In 1918 kreeg hij er volledige vergunning. In 1919 verhuisde hij naar de Helmondseweg waar hij van rijwielhandelaar Theodorus Bouwmans (1880-1964) voor 5.125 gulden een huis met tuin had gekocht.

In maart 1924 liet hij een flinke verbouwing aan zijn café doen.

In 1927 rijpten er, op initiatief van Adrianus Jonkers, in Deurne plannen tot de bouw van een eigen harmoniezaal. Dit tot grote ergernis van pastoor Roes die daarmee de greep op het openbare leven kwijt dreigde te raken. De pastoor schreef daarover een brief aan de bisschop. Citaat:

... Dan komen ze spoedig met ’t voorstel van gemengde gezelschappen, van avond-uitvoeringen die volgens mij erg verkeerd werken in ons dorp, dan komen er herhaaldelijk zondagsuitvoeringen en zaterdagavondvoorstellingen om het bestaan dier zaal mogelijk te maken, wellicht bioscoopvoorstellingen, die tot dusverre nog gekeerd zijn. En zal dan onze burgemeester stand houden in zijn loffelijk verbieden van dansgelegenheden? ...

De pastoor kon het tij niet keren en in 1928 werd concertzaal Scala van Jonkers geopend. En ook de bioscoopvoorstellingen kwamen er. Maar aan "gemengde publiek" durfde Jonkers nog niet beginnen, waarschijnlijk omdat hij onder druk was gezet van pastoor Roes. In december 1932 schreef Jonkers een brief aan de bisschop waarin hij om dispensatie tot gemengde uitvoeringen vroeg en beargumenteerde daarbij dat in omliggende parochies als Helenaveen, Brouwhuis, Asten en Gemert al eerder daartoe bisschoppelijke dispensatie was verleend.

De invloed van pastoor Roes bleek zo krachtig dat Jonkers ten einde raad besloot om zich te wenden tot zijn katholieke vakbond, de Nederlandsche Roomsch Katholieke Bond van Hotel-, Café-, Restauranthouders en Slijters Sínt-Joseph in 's-Gravenhage. Deze schreef op 6 april 1937 aan de bisschop onderstaande hier grotendeels letterlijk geciteerde brief die voor zich spreekt:

... Hierbij zijn wij zoo vrij ons tot U te wenden met de volgende aangelegenheid.
Ons lid, de Heer A. Jonkers, Markt C 4 te Deurne heeft een zaal. waarin hij uitvoeringen, bioscoopvoorstellingen etc. geeft. Hij exploiteert deze zaak op een wijze, waarop niets te zeggen valt, behalve op dit punt, dat hij ook gemengde uitvoeringen toelaat. Desalniettemin werkt de Zeereerwaarde Heer Pastoor te Deurne hem in deze exploitatie, welke voor hem zijn broodwinning beteekent, op de meest krachtige wijze tegen en is zelfs door hem van den preekstoel tegen het bezoeken van de zaal van den Heer Jonkers gewaarschuwd, terwijl hij ons lid een keer uit het patronaat heeft verwijderd. De Zeer Eerwaarde Heer Pastoor wenscht o.a. geen uitvoeringen, waarbij mannen en vrouwen tegelijk aanwezig zijn, wat zóó ver gaat dat een gehuwd man zijn echtgenoote niet eens mede kan nemen.
Deze maatregelen, om beide sexen gescheiden te houden, brengen echter groote nadeelen en ook gevaren mede, daar de jeugd nu nar de nabij gelegen plaatsen gaat, waar wèl gemengde uitvoeringen gegeven worden, waardoor in de eerste plaats het doel van den maatregel van den Zeer Eerwaarden Heer Pastoor toch geen effect sorteert en in de tweede plaats het ’s avonds laat terugkeeren op eenzame wegen juist aanleiding geeft tot allerlei bijzonder ongewenschte toestanden. In plaats van het kwaad te keeren wordt dit dus verergerd. Practisch is deze maatregel dus zeker niet. Wij zouden het op prijs stellen indien de Zeer Eerwaarde Heer Pastoor bewogen zou kunnen worden dezen maatregel, welke in het overgroote aantal gemeenten (en ook de naburige) niet meer bestaat, in te trekken en vervolgens om zijn wel wat al te felle actie tegen den Heer Jonkers te staken, daar deze zijn taak steeds op correcte wijze exploiteert en ten allen tijde bereid is zich te gedragen naar de wenschen van den Zeer Eerwaarden Heer Pastoor b.v. omtrent een commissie van filmkeuring, toezicht bij uitvoeringen etc.
Onze Geestelijk Adviseur, Pastoor W. v.d. Ven te Luyksgestel en onze voorzitter, de Heer P. Jac. van Dijk te Helmond hebben persoonlijk ter plaatse deze aangelegenheid onderzocht en behandeld. Zij zijn tot de conclusie gekomen, dat op den Heer Jonkers niets valt aan te merken, terwijl zij - helaas - moesten mededeelen dat het optreden van den Zeer Eerwaarden Heer Pastoor te Deurne inderdaad tot gegronde klachten van ons lid aanleiding heeft gegeven. Zij zijn gaarne genegen U desgewenscht persoonlijk een en ander te komen toelichten.
Ter Uwer oriëntering zenden wij U hierbij afschrift van de klacht van ons lid toe.
Met verschuldigde gevoelens van eerbied en hoogachting, Namens het bestuur ...

Nog diezelfde maand volgde het antwoord van de vicaris-generaal van de bisschop die zich vierkant achter pastoor Roes opstelde en gemengde voorstellingen bleef verbieden.

Na de komst van Bio-Vink in 1941 werd de schoenmakerij weer verplaatst naar het adres Molenstraat 14 en in 1945 nam zijn zoon Hub daar de zaak over. In 1969 werd de zaak opgeheven.

• 

  Met dochter Pieta
  foto collectie familie Lutters-Jonkers

• 

  Voor de ingang van café-zaal Jonkers
  foto collectie Ria Peters

• 

  Petronella Winckels
  foto collectie Ria Peters

• 

  Janus Jonkers
  foto collectie Ria Peters

• 

  Zoon Hub Jonkers
  foto collectie Ria Peters

Bronnen, noten en/of referenties