Telefooncentrale Deurne

De telefooncentrale Deurne bevond zich aanvankelijk op de eerste verdieping van het gemeentehuis en functioneerde vanaf oktober 1951 zonder tussenkomst van een telefoniste.

Gemeentelijke telefoononderneming

In Deurne begon, zoals in vele andere Nederlandse plaatsen, de telefonie op plaatselijk niveau. De eerste vermelding van een telefoonkantoor te Deurne dateert uit een kladschrijven van vermoedelijk eind 1904. Willem Goossens was directeur van de gemeentelijke telefooncentrale. Deze was gevestigd op de eerste verdieping van het gemeentehuis tussen het secretariaat en de oude raadszaal.

In het begin waren er slechts een tiental aansluitingen die via bovengrondse draden met de centrale verbonden waren. De toenmalige abonnees moesten hun telefoongesprek aanvragen via de telefoniste die handmatig de centrale bediende.

De allereerste telefoonabonnees en hun telefoonnummers in Deurne waren:

• nr. 2 Baars, J.A. v., (Joh. v. Baars), Hôtelhouder en handel in steenkolen en bouwmaterialen
• nr. 3 Bestuur v.d. Boerenbond Deurne
• nr. 5 Crobach, P.J.H., Arts, Rozenberg
• nr. 6 Gemeentebestuur
• nr. 9 Linders, Ch., Station
• nr. 4 Lohe, J., Stroohulzen- en hakselfabr.
• nr. 13 Loon, Arnold v.
• .... Rijkstelegraafkantoor (°)
• nr. 12 Smeelen, A., Fruithandelaar en paardenkoopman, Molenstr.
• nr. 7 Smeth v. Deurne, Baron de, Kasteel
• nr. 1 Swinkels, E.J., fa. W. Swinkels, Fabr.
• .... Telegraafkantoor (°)
• nr. 10 Tielens, Jos.
• nr. 8 Willems de Koning, A., Steenfabrik.

Bovendien was er eene openbare spreekcel gevestigd in het Post- en Telegraafkantoor”

Voor de verbinding tussen het gemeentehuis en baron De Smeth op het Groot Kasteel vroeg en kreeg de gemeente in november 1898 een concessie tot het plaatsen van telefoonpalen langs provinciale weg op het Haageind. De palen moesten minstens drie meter, en liefst drie en een halve meter, uit de as van de weg geplaatst worden. Per geplaatste paal moest door de gemeente aan de provincie een vergoeding van 80 cent betaald worden.

Op een gegeven moment vond het gemeentebestuur van Deurne dat de particuliere telefoononderneming in Deurne niet meer aan de eisen van de tijd voldeed, en dat men gebruik wilde maken van de oprichtingsmogelijkheden van een Rijkstelegraafkantoor, zoals bepaald bij een Koninklijk Besluit van 12 oktober 1899.

Begin PTT-tijdperk

Op 12 juni 1906 werd het hulptelegraafkantoor van Deurne, onderdeel van het rijkstelegraafkantoor Helmond, opengesteld voor telefonieverkeer. De eerste PTT-centrale was opgesteld in het postkantoor naast het gemeentehuis in Deurne.

Deze situatie duurde voort tot 1951. In dat jaar vond de automatisering van de dienstkring Deurne plaats. In 1939 werd het gebouw Lindenlaan E.10aa (later Lindenlaan 28), PTT/KPN-object 00527, opgeleverd, waarin later de telefooncentrale kwam die er in 2016 nog steeds staat. In verband met de Tweede Wereldoorlog werd de automatisering van de centrale uitgesteld en in de tussentijd woonde de rijkspolitieman Derks, tot aan zijn vertrek naar De Rips, in het opgeleverde gebouw. Na het vertrek van Derks werd een geheel nieuwe telefooncentrale in het gebouw geplaatst en werd er een sectorchef benoemd. Vanuit Helmond en Eindhoven werden enkele binnendienstmensen aangewezen die de nieuwe centrale moesten gaan bemannen.

Deze personeelsleden waren verplicht ook in Deurne te gaan wonen. In de zomer van 1951 was de centrale technisch zover klaar dat de telefoonautomaat werkte. Personeelsleden van de centrale plaatsten toen bij elke abonnee, naast het bestaande oude telefoontoestel, een automatisch telefoontoestel en sloten het provisorisch aan. In het Land- en Tuinbouwblad van zaterdag 20 oktober 1951 volgde de mededeling van de directie van de PTT dat de automatisering van het telefoonnet 4930 op 30 oktober om 1 uur in zou gaan.

Voor het personeel volgde daarna een interessante tijd. Ze moesten iedere telefoonabonnee uit gaan leggen hoe de nieuwe telefoon werkte en wat er nog voor nieuwigheden bij kwamen.

Op de eerste plaats moest de abonnee weten wat een kengetal was en dat dit voor Deurne 04930 was. Op de tweede plaats moest de abonnee weten dat hij voortaan elke telefoonhandeling zelfstandig kon doen en dat vanaf dat moment elke hulp van een telefoniste, die tot op dat moment noodzakelijk was, zou gaan verdwijnen. De abonnee moest dus weten wat een kiesschijf was en hoe hij die moest gebruiken. Als de abonnee de hoorn van de haak nam hoorde hij een kiestoon en dan kon hij met de kiesschijf het nummer draaien dat hij/zij nodig had. Als alles goed ging hoorde hij/zij de wekstroom die er voor zorgde dat bij de aangeroepene de telefoonbel overging. De abonnee moest dus ook weten hoe het geluid van de beltoon was. Hij/zij moest bovendien de bezettoon leren herkennen zodat die wist dat de aangeroepene reeds in gesprek was en dat hij/zij de uitgevoerde handelingen opnieuw moest uitvoeren. Het kon ook nog zo zijn dat hij de informatietoon hoorde en dan moest hij/zij het informatienummer draaien om te horen wat er met deze abonnee aan de hand was.

Voor velen was de instructie een brug te ver en moest het verhaal meerdere malen opnieuw verteld worden. Tussen het oude en nieuwe telefoontoestel zat een draadje, een zogenaamde kruisverbinding waar een kaartje aan hing met de tekst: "Bij nadere aankondiging hier doorknippen". Deze aankondiging was in oktober 1951 op de dag dat burgemeester Roefs met een speciale handeling de nieuwe telefooncentrale in bedrijf stelde.

De telefooncentrale die tot op dat moment in de hal van het postkantoor op de Markt in Deurne stond, werd in november 1951 gesloopt.

Op 30 augustus 1960 om acht uur 's avonds werden de driecijferige abonneenummers van het net Deurne Noord-Brabant gewijzigd in viercijferige door voor het bestaande nummer het cijfer 2 te plaatsen, met uitzondering van een achttal nummers die geheel gewijzigd werden.

Op 29 november 1964 werd de ATE-telefooncentrale vervangen door een Philips UR VB-centrale.

Op 27 februari 1982 werd om middernacht de viercijferige abonneenummers in het net Deurne (woonplaatsen Deurne, Vlierden en Zeilberg) gewijzigd in een vijfcijferig nummer door voor het bestaande nummer het cijfer 1 te plaatsen.

Literatuur

• Voorpagina van het Land- en Tuinbouwblad van zaterdag 3 november 1951
• Luuk Keunen - "Telefoon in de gemeente Deurne”

Bronnen, noten en/of referenties